Methodological Study of Scale Development and Adaptation Studies to Detect Stigma Level

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 1, 39 - 55, 29.03.2024

Özgür Önal Birsel Özek Caner Tekinkuş Azime Arısoy

https://doi.org/10.31200/makuubd.1436749

Öz

This study aimed to examine the scales developed and adapted for stigma in Turkey in terms of their suitability for the development and adaptation stages. In this study, 27 studies prepared within the scope of scale development were examined. The sample size of the examined scales varies between 95-1100 people. The majority of the scales have three factors (40.7%) and the number of items varies between 9-53. The Likert type used in the answers to the scales is five in most (51.8%). Content validity was not mentioned in 10 of the scales. Explanatory factor analysis was included in all studies, but confirmatory factor analysis was not mentioned in 4 studies. Test-retest method correlations were found to be above 0.70 in 6 studies. In addition, the parallel testing method was used in 8 studies. Cronbach's alpha coefficient varies between 0.710-0.965 in all scales. Additionally, in some studies, split-half analyses were conducted using Spearman-Brown (13 scales) and Guttman (7 scales) tests as determinants of internal consistency. Kaiser-Meyer-Olkin coefficient and Bartlett's test of sphericity were measured on all scales except one study. As a result, although the scales generally meet some qualifications in terms of validity and reliability, standards need to be increased.

Anahtar Kelimeler

Stigma, Scale, Validity, Reliability

Damgalama (Stigma) Düzeyini Tespit Etmeye Yönelik Yapılan Ölçek Geliştirme ve Uyarlama Çalışmalarının Metodolojik İncelenmesi

Öz

Bu çalışmada Türkiye’de damgalamaya yönelik geliştirilmiş ve uyarlanmış ölçeklerin geliştirilme ve uyarlanma aşamalarına uygunluğu açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Bu çalışmada ölçek geliştirme kapsamında hazırlanmış 27 araştırma irdelendi. İncelenen ölçeklerin örneklem büyüklüğü 95-1100 kişi arasında değişmektedir. Ölçeklerin çoğunluğu üç faktörlüdür (%40,7) ve madde sayıları 9-53 arasında değişmektedir. Ölçeklerin cevaplarında kullanılan likert tipi, çoğunda beşlidir (%51,8). Ölçeklerin 10 tanesinde kapsam geçerliliğinden bahsedilmemiştir. Çalışmaların tamamında açıklayıcı faktör analizine yer verilmiştir fakat doğrulayıcı faktör analizine 4 çalışmada değinilmemiştir. Test tekrar test yöntemi korelasyonları 6 çalışmada 0,70 in üzerinde bulunmuştur. Ayrıca 8 tane çalışmada da paralel test yöntemi kullanılmıştır. Cronbach’s alfa katsayısı tüm ölçeklerde 0,710-0,965 arasında değişmektedir. Ayrıca bazı çalışmalarda iç tutarlılığın belirleyicilerinden Spearman-Brown (13 ölçek) ve Guttman (7 ölçek) test iki yarıya bölünme analizleri gerçekleştirilmiştir. Kaiser-meyer-olkin (KMO) katsayısı ve Bartlett’in küresellik testi bir çalışma dışındaki tüm ölçeklerde ölçülmüştür. Sonuç olarak genel olarak ölçekler geçerlilik ve güvenilirlik açısından bazı yeterlilikleri gerçekleştirse de standartların arttırılmasına ihtiyaç vardır.

Anahtar Kelimeler

Damgalama, Ölçek, Geçerlilik, Güvenirlik

Etik Beyan

Eserle ilgili herhangi bir kuruluşla çatışma yoktur. Etik kurul izni gerektiren bir çalışma değildir.

Destekleyen Kurum

-

Teşekkür

-

Kaynakça

• Alpar, R. (2011). Uygulamalı çok değişkenli istatistiksel yöntemler. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Alpsoy, E., Şenol, Y., Bilgiç Temel, A., Baysal, G. Ö., & Akman Karakaş, A. (2015). Psoriasisde içselleştirilmiş stigmatizasyon (damgalanma) ölçeğinin güvenirlik ve geçerlik çalışması. Türkderm, 49, 45-49.
• Arboleda-Flórez, J. (2002). What causes stigma? World Psychiatry, 1(1), 25-26.
• Babahanoğlu, R., & Daşbaş, S. (2021). Madde kullanımı damgalama mekanizması ölçeği: Geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Toplum ve Sosyal Hizmet, 32(1), 141-172.
• Bayrakçeken, E. (2018). Genç kadınlarda cinsel ve üreme sağlığı damgalama ölçeği geçerlik ve güvenirliği (Yayınlanmış yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi, Kadın Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı, Erzurum.
• Can Gür, G., & Yılmaz, E. (2021). Tip 2 Diyabet hastalarında damgalama değerlendirme ölçeğinin Türkçe geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türkiye Klinikleri Journal of Nursing Sciences, 13(3), 667-75.
• Çalışkan, P. (2011). HIV/AIDS damgalama ölçeğinin Türk toplumunda geçerlik ve güvenilirliği (Yayınlanmış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İç Hastalıkları Hemşireliği Ana Bilim Dalı, İstanbul.
• DeVellis, R. F. (2017), Ölçek geliştirme kuram ve uygulamalar (3. Baskı). İstanbul: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Dikeç, G., Gümüş, F., & Atlı, A. (2019). Ebeveynlerin ruhsal hastalıklarda içselleştirilmiş damgalanma ölçeğinin geçerlilik ve güvenilirliği. Türk Psikiyatri Dergisi, 1-11.
• Dinç, M., Şimşek, G. M., Işık, A., & Ögel, K. (2019). YEDAM alkol bağımlılığı stigmatizasyon ölçeği. Kıbrıs Türk Psikiyatri ve Psikoloji Dergisi, 1(Özel Sayı 1), 33-35.
• Erdoğan, Ö., & Ersoy, M. (2022). Development and psychometric evaluation of a Covid-19 stigma scale: A factor analysis investigation in a Turkish population. Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(25), 86-101.
• Ersoy, M. A., & Varan, A. (2007). Ruhsal hastalıklarda içselleştirilmiş damgalanma ölçeği Türkçe formunun güvenilirlik ve geçerlik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 18(2), 163-171.
• Goffman, E. (1963). Stigma: Notes on the management of spoiled identity. New Jersey: Prentice-Hall.
• Göktaş, S., Işıklı, B., Önsüz, M. F., Yenilmez, Ç., & Metintaş, S. (2020). Depresyon damgalama ölçeğinin (DDÖ) Türkçe geçerlilik ve güvenilirliğinin değerlendirilmesi. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi, 9, 9-15.
• Güner, Ö., & Öztürk, R. (2021). Kürtaja yönelik damgalayıcı tutum, inanç ve davranışlar ölçeğinin Türkçe geçerlilik ve güvenirlilik çalışması. International Anatolia Academic Online Journal Health Sciences, 7(1), 65-80.
• Hatzenbuehler, M. L., Phelan, J. C., & Link, B. G. (2013). Stigma as a fundamental cause of population health inequalities. American Journal of Public Health, 103(5), 813-821.
• İnkaya, B., & Karadağ, E. (2021). Turkish validity and reliability study of type 2 diabetes stigma assessment scale. Turkish Journal of Medical Sciences, 51(3), 1302-1309.
• Kamış, G. Z., Erden Aki, Ş. Ö., Yıldız, M. İ., Varan, H. D., & Dolgun, A. B. (2019). Depresyonda kendini damgalama ölçeği: Türkçe formu, geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Turkish Journal of Psychiatry, 30(3).
• Kapıkıran, N. A., & Kapıkıran, Ş. (2013). Psikolojik yardım aramada kendini damgalama ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 4(40), 131-141.
• Kıransal, N., & Kaya, F. (2022). Validity and reliability study of the Turkish version of attention‐deficit/hyperactivity disorder stigma questionnaire. Perspectives in Psychiatric Care, 58(3).
• Köse, S., & Çelebioğlu, A. (2018). Validity and reliability of Turkish version of the scales of perceived stigma for children with epilepsy and their parents. International Journal of Nursing Sciences, 5(3), 238-242.
• Küçük Şapcıoğlu, E. (2012). Tüberküloz ile ilgili stigma (TİS) ölçeğinin Türk toplumu için geçerlik ve güvenirliğinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi, İzmir.
• Link, B. G., & Phelan, J. C. (2001). Conceptualizing stigma. Annual Review of Sociology, 27(1), 363-385.
• Markowitz, F. E. (1998). The effects of stigma on the psychological well-being and life satisfaction of persons with mental illness. Journal of Health and Social Behavior, 335-347.
• Mickelson, K. D. (2001). Perceived stigma, social support, and depression. Personality and Social Psychology Bulletin, 27(8), 1046-1056.
• Mohajan, H. K. (2017). Two criteria for good measurements in research: Validity and reliability. Annals of Spiru Haret University. Economic Series, 17(4), 59-82.
• Özmen, S., & Erdem, R. (2018). Damgalamanin kavramsal çerçevesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(1), 185-208.
• Özpinar, S., Taner, Ş., Yıldırım, G., Anar, C., Altiparmak, O., & Baydur, H. (2015). Stigma of tuberculosis scale: Validity and reliability. Tuberk Toraks, 63(3), 192-198.
• Öztürk, A., Akin, S., & Durna, Z. (2017). Üniversite öğrencilerinde intihara yönelik damgalama ölçeği (İYDÖ)’nin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Journal of Psychiatric Nursing, 8(2), 102-109.
• Paltun, B. (2020). Kanser damgalama ölçeği Türkçe geçerlilik ve güvenilirlik çalışması güvenilirliği (Yayınlanmış yüksek lisans tezi). Ordu Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Ana Bilim Dalı, Ordu.
• Sak, R., Şahin Sak, İ. T., Öneren Şendil, Ç., & Nas, E. (2021). Bir araştırma yöntemi olarak döküman analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(1), 227-256.
• Satil, E. M., & Arabaci, L. B. (2022). Turkish validity and reliability of type-1 diabetes stigma assessment scale. Northern Clinics of İstanbul, 9(6), 654.
• Sezer, S., & Kezer, F. (2013). Psikolojik yardım aramada kendini damgalama ölçeği’nin (PYAKDÖ) bir Türk örnekleminde geçerlilik ve güvenilirliği. Düşünen Adam: Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi, 26, 148-156.
• Stutterheim, S. E., & Ratcliffe, S. E. (2021). Understanding and addressing stigma through qualitative research: Four reasons why we need qualitative studies. Stigma and Health, 6(1), 8.
• Tünerir, E. (2019). Kronik hastalıklarda beklenen stigma ölçeğinin Türkçe geçerlilik ve güvenilirlik çalışması (Tıpta uzmanlık tezi). Sağlık Bilimleri Üniversitesi, İsatanbul.
• Ulusoy, E., & Ulus, B. (2022). Tip 2 diyabeti olan bireylerde kendini damgalama ölçeğinin Türkçe geçerlik ve güvenirliği. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 9(2), 177-184.
• Williams, J., & Gonzalez-Medina, D. (2011). Infectious diseases and social stigma. Applied Innovations and Technologies, 4(1), 58-70.
• Yaman, E., & Güngör, H. (2013). Damgalama (stigma) ölçeğinin geliştirilmesi, geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(25), 251-270.
• Yıldırım, G., Tambağ, H., & Savaş, N. (2021). Şizofreni hastalarının yakınları için damgalanma ölçeği geliştirme; geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Int J Acad Med Pharm, 3(2), 115-119.
• Yıldız, M. İ., Başar, K., Çaman, Ö. K., & İnkaya, A. Ç. (2021). Berger HIV ile ilgili damgalama ölçeği Türkçe formunun geçerlik ve güvenilirliği. Nöro-Psikiyatri Arsivi, 58(4), 292-299.