Kur'an Kıssaları Bağlamında Kitle Toplumu

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 1, 36 - 51, 31.12.2017

Hasibe Öztürk

Öz

Toplum, temeli birey olan bir yapıdır. Bireyler, psikolojik olarak
benzer yapılardadır. Bu açıdan farklı kültür kodlarına sahip olsalar da toplum
yapıları doğal olarak sosyal psikoloji açısından benzerlikler gösterir. Tarih,
toplumların güç peşinde oluşturduğu kitle hareketleri neticesinde
şekillenmiştir. Bu çalışmada; Kuran kıssalarında yer alan toplumlar ile
iletişim araçlarının etkisiyle yönlendirmeye açık bir toplumu ifade eden Kitle
Toplumu arasında psikososyal açıdan bir bağ kurmak amaçlanmıştır. Kur’an
kıssaları ile sosyal gerçeklikleri araştıran Sosyoloji Bilimi arasında bağ kurmak
bu bilime katkı sağlaması açısından önemlidir. Bu çalışmada nitel yöntem
kullanılmıştır. Kur’ an kıssaları ile kitle toplumunun ortak olduğu bazı
özellikler tespit edilmiştir. Her iki toplum yapısı da taassubî bir yapıya
sahip ve şiddete meyyaldir. Duygularıyla hareket eder. Akli değerlendirmeler
yapmaktan uzak telkinlere açık bir yapıdadır. Ortak bir kitle zihni
oluştuğundan şuursuzca hareket etmeleri mümkündür. Genelde onları yönlendiren
liderleri vardır. Siyasi erk ile mücadele halinde olabilirler. Onları güçlü
kılan kalabalık olmalarıdır. Güçlünün yanında yer almak da onları güçlendiren
unsurlardandır. Bu özellikler Kur’an ayetlerinden iktibas veya alıntılar yapmak
suretiyle açıklanmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

kur'an, kıssa, kitle, toplum

Kaynakça

• ADAM, B, vd., (2015). Dinler tarihi el kitabı. Ankara: Grafiker Yayınları.
• ADIGÜZEL, Y. (1998). Kitle kültürü ve kültür endüstrisinin paradoksları. Yüksek Lisans Tezi.
• AKYÜZ, N, vd., (2015). Din sosyolojisi el kitabı. Ankara: Grafiker Yayınları.
• ATİKER, E, (1998). Modernizm ve kitle toplumu. Konya: Vadi Yayınları.
• AYDEMİR, İ. (1992). İslâmî kaynaklara göre peygamberler. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• AYDIN, H. (2000). Kur’an’da insan psikolojisi. İstanbul: Timaş Yayınları.
• BORLANDİ, M., vd., (2011). Sosyolojik düşünce sözlüğü. (Çev. Bülent Arıbaş). İstanbul: İletişim Yayınları.
• BAYYİĞİT, M. vd. (2013). Kur’an sosyolojisi üzerine denemeler. Konya: Yediveren Kitabevi.
• CÜCELOĞLU, D, (2015). İnsan ve davranışı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• DİJK, J. V, (2016). Ağ toplumu. Çev. Özlem Sakin. İstanbul: Kafka Epsilon Yayıncılık.
• ELSTER, J, (2010), Sosyal davranışı açıklamak. (Çev. Olcay Sevimli- Macide Ö. Karaduman). Ankara: Phoenix Yayınevi.
• ERSÖZ, İ, (1991). İslam ansiklopedisi. Ashab-ı Kehf Maddesi (ss: 465-467). Yıl:1991. Cilt: 3.
• ERTÜRK, Y. D, (2013). Davranış bilimleri. İstanbul: Kutup Yıldızı Yayınları.
• FREUD, S, (1975). Kitle psikolojisi. (Çev. Kâmuran Şipal). İstanbul: Bozak Yayınları.
• GASSET, J. O. Y, (2010). Kitlelerin ayaklanması. (Çev. Neyyire Gül Işık). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları: İstanbul.
• GİDDENS, A. (2008). Sosyoloji. (Çev. Hüseyin Özel vd.). İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• GÖKSU V., (2013). Siyasal kimlikler ve merkez-çevre dikotomisi bağlamında türkiye’de merkez sağ ve merkez sol. Akademik İncelemeler Dergisi (Journal Of Academic Inquiries). Volume: 8, Number: 2.
• HOFFER, E, (1980). Kesin inançlılar kitle hareketlerinin anatomisi. İstanbul: Tur Yayınları.
• KARACOŞKUN, M. D. (2012). Din psikolojisi el kitabı. Ankara: Grafiker Yayınları.
• KARAMAN, H., vd., (2012). Kur’an yolu meal ve tefsiri. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• LE BON, G, (2014). Kitleler psikolojisi. (Çev. Hasan Can). Ankara: Tutku Yayınevi.
• LE BON, G, (2011). Devrim psikolojisi. İzmir: İlya İzmir Yayınevi.
• MARSHALL, G, (1999). Sosyoloji sözlüğü. (Çev. Osman Akınhay vd.), Ankara: Bilim Ve Sanat Yayınları.
• PARETO, V, (2013). Seçkinlerin yükselişi ve düşüşü. (Çev. Merve Zeynep Doğan). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• ROSARİO I. D. (2010). Encyclopedia of psycology and religion. Exodus Maddesi. USA: Springer Science+ Bussines Media.
• SAKALLI, N, (2001). Sosyal etkiler kim kimi nasıl etkiler?. Ankara: İmge Kitabevi.
• SALİHOĞLU, M, (2009). İslam ansiklopedisi. Sâmirî Maddesi (ss: 78-79). Cilt: 36.
• ŞAN, M. K.; HİRA, İ, (2007). Frankfurt okulu ve kültür endüstrisi eleştirisi. Sosyoloji Yazıları I. Sakarya Üniversitesi Sosyoloji Bölümü Ortak Çalışması. İstanbul: Kızılelma Yayınları.
• TEKİNALP, Ş., (Güz-2017). İletişim araştırmalarında ideoloji ve küreselleşme: eleştirel bir bakış (Sf:10-32). Kocaeli Üniversitesi İletişim Fakültesi Araştırma Dergisi. Sayı:10.
• TİHK (Türkiye İnsan Hakları Kurumu), (2014). Gezi parkı olayları raporu. Rapor No : 2014/03.
• TOKER, İ. vd. (2013). İslam ve sosyoloji sosyal bilimlerde islami arayışlar. Ankara: Eskiyeni Yayınları.
• TÜBA, (2011). Sosyal bilimler sözlüğü. Türkiye Bilimler Akademisi. Ankara.
• AlJazeera, (2015). http://www.aljazeera.com.tr/kronoloji/kronoloji-oncesi-ve-sonrasiyla-12-eylul, erişim tarihi. 11.12. 2017
• Al-Maany, (2017) https://www.almaany.com/ar/dict/arar/%D8%AA%D8%B9%D8%B5%D8%A8/, e.t: 27.11.2017 21:27.
• Gezi, (2013). http://www.ensonhaber.com/gezi-eylemlerinden-geriye-kalan-cirkin-goruntuler-2013-06-07.html, e.t: 02.12.2017.
• Hürriyet, (2011). http://www.hurriyet.com.tr/krallar-kralini-yerde-suruklediler-19043987 e.t: 15.12.2017. 23:12.