OTİZM SPEKTRUM BOZUKLUĞU OLAN ÇOCUKLARDA TEKRARLAYAN DAVRANIŞLARIN SOSYAL ETKISI ÖLÇEĞİNİN TÜRK KÜLTÜRÜNE UYARLANMASI: GEÇERLİLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

Yıl 2023, Sayı: 16, 42 - 53, 30.09.2023

Ramazan İnci Mehmet Sağlam

https://doi.org/10.32579/mecmua.1326009

Öz

Bu araştırmanın amacı, Nevill ve arkadaşlarının (2020) geliştirdiği Otizmli Çocuklarda Tekrarlayan Davranışların Sosyal Etkisi ölçeğini Türkçe’ye uyarlamaktır. Araştırma bir özel otizm rehabilitasyon merkezinde gerçekleştirilmiştir. Çalışmada Ölçek uyarlaması işlemlerinden ‘Geri çeviri’ yöntemi uygulanmıştır. Bu çeviri İngilizce-Türkçe, Türkçe-İngilizce olarak dil uzmanlarına yaptırıldı. Gelen dönütlerde maddelerin uygun olup olmadığı sorulduğundan orijinal ölçek 48 madde ve 2 alt boyuttan oluşmaktayken, nihai ölçek madde yapısı 23 madde ve 2 alt boyut şeklinde oluşturulmuştur. Yapılan bu çalışmada 273 ebeveyne ölçek formu doldurularak faktör analizi yapılmıştır. Ölçeğin başka dilde geçerlilik güvenirliliği yapıldığından, Türkçe uyarlamasında açıklayıcı faktör analizine (AFA) gerek olmadığına ve sadece doğrulayıcı faktör analizi (DFA) yapılması yeterliliği literatürde belirtilmektedir. Yapılan birinci düzey DFA’da ölçek yapısının doğrulandığı görülmektedir. Ölçeğin güvenirliği açısından Cronbach Alpha Katsayısı; Tekrarlayan Davranış Sıklığı boyutu .91, Tekrarlayan Davranışların Yaşam Kalitesine Etkisi boyutu .92 ve genel olarak ölçekteki Cronbach Alpha Katsayısı .93 olarak hesaplanmıştır. Bu sonuçlar ile Otizmli Çocuklarda Tekrarlayan Davranışların Sosyal Etkisi ölçeğinin Türkçe formunun geçerli ve güvenilir olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Otizm, tekrarlayan davranış, bozukluk, çocuk, sosyal etki

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Teşekkür

yok

ADAPTATION OF THE SOCIAL IMPACT OF REPETITIVE BEHAVIORS SCALE IN CHILDREN WITH AUTISM SPECTRUM DISORDER TO TURKISH CULTURE: A VALIDITY AND RELIABILITY STUDY

Öz

The aim of this study was to adapt the Social Impact of Repetitive Behaviors in Children with Autism scale developed by Nevill et al. (2020) into Turkish. The research was conducted in a private autism rehabilitation center. In the study, the 'back translation' method was applied in the scale adaptation process. This translation was done by language experts in English-Turkish and Turkish-English. The original scale consisted of 48 items and 2 sub-dimensions, while the final scale item structure was formed as 23 items and 2 sub-dimensions. In this study, 273 parents filled out the scale form and factor analysis was performed. Since the validity and reliability of the scale has been done in other languages, it is stated in the literature that there is no need for explanatory factor analysis (EFA) in Turkish adaptation and only confirmatory factor analysis (CFA) is sufficient. It is seen that the scale structure was confirmed in the first level CFA. In terms of the reliability of the scale, Cronbach Alpha Coefficient was calculated as .91 for the Frequency of Repetitive Behavior dimension, .92 for the Impact of Repetitive Behaviors on Quality of Life dimension, and .93 for the scale in general. With these results, it can be said that the Turkish form of the Social Impact of Repetitive Behaviors in Children with Autism scale is valid and reliable.

Anahtar Kelimeler

Autism, repetitive behavior, disorder, child

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• Akçamuş, Ö.M.Ç., Bakkaloğlu, H., Demir, Ş., & Kudret, B.Z. (2019). Otizm spektrum bozukluğunda tekrarlayıcı davranışlar ölçeği-revize Türkçe sürümünün geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Anatolian Journal of Psychiatry/Anadolu Psikiyatri Dergisi, 20 (1),65-72.
• Akçamuş, Ö.M.Ç., Bakkaloğlu, H., Demir, Ş., ve Kudret, B.Z. (2019). Otizm spektrum bozukluğunda tekrarlayıcı davranışlar ölçeği-revize Türkçe sürümünün geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Anatolian Journal of Psychiatry/Anadolu Psikiyatri Dergisi, 20 (Ek sayı.1),65-72.
• Aksayan, S. ve Gözüm, S. (2002). Kültürlerarası ölçek uyarlaması için rehber I: ölçek uyarlama aşamaları ve dil uyarlaması. Hemşirelik Araştırma Dergisi, 4 (1), 9-14.
• Akyüz, H.E. (2018). Yapı geçerliliği için doğrulayıcı faktör analizi: uygulamalı bir çalışma. Bitlis Eren Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 7(2), 186-198.
• Arslan R. ve Sağlam, M. (2021a). Investigating the effects of sensory development support program prepared for mothers on sensory and social development of children with autism, Pakistan Journal of Medical and Health Sciences, 15 (9), 2624-2629. https://www.researchgate.net/profile/Rukiye-Arslan/publication/356727856.
• Arslan, R. ve Sağlam, M. (2021b). Otizmli çocuklar ve duyusal gelişimlerini destekleyici alternatif bir program. (1. Baskı). Eğiten Kitap.
• Aslan, K ve Şahin, S. (2015). Ülkemizde otizm spektrum bozukluğu olan çocuklarda sosyal becerileri geliştirmeye yönelik yapılan güncel çalışmalar. HÜ Sağlık Bilim Fakültesi Dergisi, 3 (2), 1-18.
• Aziz A. (2014). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem ve teknikleri, (9. Baskı). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Boateng, G.O., Neilands, T.B., Frongillo, E.A., Melgar-Quiñonez, H.R. and Young, S.L. (2018). Best practices for developing and validating scales for health, social, and behavioral research: a primer. Frontiers in Public Health, 6 (149), 1-18. http://dx.doi.org/10.3389/fpubh.2018.00149
• Brown, T.A. (2015). Confirmatory factor analysis for applied research. (2.Baskı). Guilford publications. Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve uygulamada eğitim yönetimi, 32 (32), 470-483.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri, (17. Baskı). Pegem Akademia.
• Erkan, S. ve Gömleksiz, M. (2014). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. (3. Baskı). Nobel Yayınevi.
• Erkan, S. ve Gömleksiz, M. (2022). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. (6.Baskı). Nobel Yayıevi.
• Güngör, D. (2016). Psikolojide ölçme araçlarının geliştirilmesi ve uyarlanması kılavuzu. Türk Psikoloji Yazıları, 19 (38), 104-112.
• Gürbüz, S., ve Şahin, F. (2014). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. (2.Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Harrington, D. (2009). Doğrulayıcı faktör analizi. (1.Baskı) Oxford Üniversitesi Basın.
• Hooper, D., Coughlan, J. and Mullen, M. (2008). Structural equation modelling: guidelines for Determining Model Fit. Electronic Journal of Business Research Methods, 6 (1), 53- 60.
• Kara, E., Beyazoğlu, G., & Uysal, E. (2019). Otizmli çocuklarda temel hareket eğitiminin fiziksel uygunluk parametreleri üzerine etkisi. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 17(1), 88-102.
• Karagöz, Y. (2016). SPSS ve AMOS uygulamalı istatistiksel analizler. (1. Baskı). Nobel Yayın evi. Karakoç, F. Y., Dönmez, L. (2014). Ölçek geliştirme çalışmalarında temel ilkeler. Tıp Eğitimi Dünyası, 13 (40), 39-49. http://dx.doi.org/10.25282/ted.228738
• Kline, R.B. (2010). Promise and pitfalls of structural equation modeling in gifted research. (2nd Edition). American Psychological Association.
• Loevinger, J. (1957). Objective tests as instruments of psychological theory. Psychological reports, 3 (3), 635-694.
• Meydan, C.H. ve Şeşen, H. (2015). Yapısal eşitlik modellemesi amos uygulamaları. (2. Baskı). Detay Yayıncılık.
• Nevill, R.E., Rey, C.N., Javed, N., Rooker, G., Yoo, H. and Zarcone, J. (2020). The development, reliability, and validity of the social impact of repetitive behavior scale in children with autism spectrum disorder. J Ment Health Res Intellect Disabil, 13 (2), 127–140
• Özgür, B. G., Aksu, H., & Eser, E. (2017). Otizmde yaşam kalitesi anketi anne-baba sürümünün Türkçe geçerliliği ve güvenilirliği. Anatolian J Psychiatry, 18, 344-352.
• Paltun, B. (2019). Kanser damgalama ölçeği Türkçe geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. [Yayınlanmış yüksek lisans tezi ]. Ordu Üniversitesi.
• Rogler L. (1997). Making sense of historical changes in the diagnostic and statistical manual of mental disorders: five propositions. J Health Soc Behav, 38 (1), 9–20.
• Roughan, L., Parker, J., and Mercer, L. (2019). Improving interventions for parents of children and teens with autism spectrum disorder (asd) in camhs. BMJ Open Quality, 8 (2), 1-6.
• Seçer, İ., Veyis, F., ve Gökçen, R.A. (2015). Eğitim stres ölçeğinin Türk kültürüne uyarlanması: güvenirlik ve geçerlik çalışması. Ilkogretim Online, 14 (1), 216‐229.
• Tabachnick, B.G., Fidell, L.S. ve Ullman, J.B. (2012). Using multivariate statistics. (6 ed.). Pearson.
• Widiger, T. A. and Costa Jr, P. T. (2013). Personality disorders and the five-factor model of personality: Rationale for the third edition. (3. Baskı). American Psychological Association.
• Willis C. (2009). Young children with autism spectrum disorder: strategies that work. YC 64 (1), 81.
• Yıldırım, H. İ., & Şensoy, Ö. (2016). Bilim şenliklerinin 6. sınıf öğrencilerinin fen bilimleri dersine yönelik tutumlarına etkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 14 (1), 23-40.