THE STATE AND TURKIC STATE TRADITION ON THE OMER LUTFI BARKAN

Yıl 2024, Cilt: 19 Sayı: 41, 47 - 72, 19.04.2024

Ayşe Eylem Erkıpçak Akseki

https://doi.org/10.56524/msydergi.1399926

Öz

The state is a “historical category” related to the political, social and economic structure. Barkan, who is better known as a historian, exhibits essentially his original perspective concerning Turkic state tradition in the economical history, legal history and studies of land politics. He places state as an institution that regulates and supervises into an essential point in the course of human history. The Keynesian era and the newly established Turkish state played an important role in shaping of Barkan’s ideas, he drew also severe academic and political criticism due to his ideas. Barkan was besides hold responsible for the “documentarism” in which Turkish historiography is limited at the present time, and his theories were underestimate by the discourses of “distinctive uniqueness” and that of “we are only similar to each other”. Barkan who participated in three major debates regarding Turkic state tradition, translated and sorted out the Ottoman archives, besides propounded important theories on the basis of these documents. His theories on the debates concerning the foundation of the Ottoman Empire, modes of production of the Ottoman Empire, the shariah of the Empire, and his multidisciplinary methodology contribute to the theory of state and administrative science.

Anahtar Kelimeler

Ömer Lütfi Barkan, State, Law, Ottoman State, Distinctive Uniqueness.

ÖMER LÜTFİ BARKAN’DA DEVLET VE TÜRK DEVLET GELENEĞİ

Öz

Devlet, siyasi, sosyal ve iktisadi yapıyla ilgili “tarihsel bir kategoridir”. Daha çok tarihçi yönüyle bilinen Barkan da iktisat tarihi, hukuk tarihi, toprak siyaseti çalışmalarında aslında Türk devlet geleneğine özgün bakışını ortaya koyar. Devleti düzenleyen ve denetleyen bir kurum olarak insanlık tarihinin seyrinde elzem bir noktaya oturtur. Barkan’ın düşüncelerinin şekillenmesinde gerek Keynesyen dönemin gerek yeni kurulan Türk devletinin şartları düşüncelerinin önemli rol oynamış, fikirleri nedeniyle akademik ve siyasi olarak oldukça ağır eleştirilere maruz kalmıştır. Türk tarihçiliğinin bugün sıkıştığı “belgeciliğin” yükü Barkan’ın üzerine bırakılmış, teorileri “kendine özgücülük” ve “biz bize benzerizcilik” söylemleriyle küçümsenmiştir. Türk devlet geleneği üzerine yapılan üç esaslı tartışmaya dâhil olan Barkan, Osmanlı arşiv belgelerinin tercümesi ve tasnifini sağlamasının yanında, bu belgelerin dayanağıyla önemli tezler ortaya sunmuştur. Osmanlı İmparatorluğu’nun kuruluşu, Osmanlı İmparatorluğu’nun üretim tarzı ve İmparatorluk hukukunun şer’iliği meselelerindeki tezleri ve çok disiplinli çalışma tarzı devlet kuramı ve yönetim bilimi alanları için önemli birikim sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ömer Lütfi Barkan, Devlet, Hukuk, Osmanlı Devleti, Kendine Özgücülük.

Kaynakça

• Avcıoğlu, Doğan (1976), Türkiye’nin Düzeni/Dün-Bugün-Yarın. (İstanbul: Tekin Yayınevi).
• Barkan, Ömer Lütfi (1940), “İslam-Türk Mülkiyet Hukuku Tatbikatının Osmanlı İmparatorluğunda Aldığı Şekiller”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 6 (1), s.146-155.
• Barkan, Ömer Lütfi (1945), “Osmanlı İmparatorluğu Teşkilat Ve Müesseselerinin Şer'iliği Meselesi”: İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 11 (4), s. 203-224.
• Barkan, Ömer Lütfi (1946), “Türkiye'de Sultanların Teşrii Sıfat Ve Salahiyetleri Ve Kanunnameler”: İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 12 (2-3), s. 713-733.
• Barkan, Ömer Lütfi (1951), Türk Hukuk Tarihi (Teksir). İstanbul.
• Barkan, Ömer Lütfi (1980a), “Harp Sonu Tarımsal Reform Hareketleri”, Türkiye’de Toprak Meselesi 1, (İstanbul: Gözlem Yayınevi): 23-105.
• Barkan, Ömer Lütfi (1980b), “Milli Kurtuluş Hareketinin İktisadi Esasları”, Türkiye’de Toprak Meselesi 1, (İstanbul: Gözlem Yayınevi): 107-123.
• Barkan, Ömer Lütfi (1980c), “Osmanlı İmparatorluğu’nda Çiftçi Sınıfların Hukuki Statüsü”, Türkiye’de Toprak Meselesi 3, (İstanbul: Gözlem Yayınevi): 725-788.
• Barkan, Ömer Lütfi (1980d), “Şer’i Miras Hukuku ve Evlatlık Vakıflar”, Türkiye’de Toprak Meselesi 1, (İstanbul: Gözlem Yayınevi): 209-230.
• Barkan, Ömer Lütfi (1980e), “Türkiye’de <<Servaj>> Var mıydı?”, Türkiye’de Toprak Meselesi 3. (İstanbul: Gözlem Yayınevi): 717-724.
• Barkan, Ömer Lütfi (1980f), “Türkiye’de Toprak Meselesinin Tarihi Esasları”, Türkiye’de Toprak Meselesi 1, (İstanbul: Gözlem Yayınevi): 125-149.
• Barkan, Ömer Lütfi (1980g), “XV ve XVI’ncı Asırlarda Osmanlı İmparatorluğu’nda Toprak İşçiliğinin Organizasyonu Şekilleri”, Türkiye’de Toprak Meselesi 3, (İstanbul: Gözlem Yayınevi): 575-716.
• Barkan, Ömer Lütfi (2023a), “Osmanlı İmparatorluğu’nda Bir İskan ve Kolonizasyon Metodu Olarak Vakıflar ve Temlikler”, Taştan, Yahya Kemal (Der.), İstila Devirlerinin Kolonizatör Türk Dervişleri (Nüfus ve İskan Meselesine Dair Toplu Çalışmalar), (İstanbul: Ötüken Neşriyat): 149-338.
• Barkan, Ömer Lütfi (2023b), “Osmanlı İmparatorluğu’nda İskan ve Kolonizasyon Metotları: Sürgün”, Taştan, Yahya Kemal (Der.), İstila Devirlerinin Kolonizatör Türk Dervişleri (Nüfus ve İskan Meselesine Dair Toplu Çalışmalar), (İstanbul: Ötüken Neşriyat): 133-146.
• Barkan, Ömer Lütfi (2023c), “Osmanlı İmparatorluğu’nda Kuruluş Devrinin Toprak Meseleleri”, Taştan, Yahya Kemal (Der.), İstila Devirlerinin Kolonizatör Türk Dervişleri (Nüfus ve İskan Meselesine Dair Toplu Çalışmalar), (İstanbul: Ötüken Neşriyat): 119-132.
• Barkan, Ömer Lütfi (2023d), “Osmanlı İmparatorluğunun Teşekkülü Meselesi”: Taştan, Yahya Kemal (Der.), İstila Devirlerinin Kolonizatör Türk Dervişleri (Nüfus ve İskan Meselesine Dair Toplu Çalışmalar), (İstanbul: Ötüken Neşriyat): 101-118.
• Berktay, Halil (1991), “Dört Tarihçinin Sosyal Portresi”, Toplum ve Bilim, 54-55, s. 19-44.
• Berktay, Halil (1989), Kabileden Feodalizme, (İstanbul: Kaynak Yayınları).
• Berktay, Halil (1983), Cumhuriyet İdeolojisi ve Fuat Köprülü, (İstanbul: Kaynak Yayınları).
• Bozkurt, Mahmut Esat (2000), Atatürk İhtilâli III. (İstanbul: Cumhuriyet Yayınevi).
• Çakır, Coşkun (2000), “’Devletin Tarihinden Toplumun Tarihine’ Yeni bir Tarih Paradigması ve Ömer Lütfi Barkan”, Doğu Batı, 3(12), s.35-63.
• Divitçioğlu, Sencer (2010), Asya Üretim Tarzı ve Osmanlı Toplumu, (İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları).
• Gibbons, Herbert Adams (2017), Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluşu (çev. Ragıp Hulusi Özden), (Ankara: Altınordu Yayınları).
• Kaplan, Hatice (2008), Ömer Lütfi Barkan’ın Tarih Anlayışı (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Karahasanoğlu, Cihan O, (2012). “Ömer Lütfi Barkan ve Türk Hukuk Tarihi”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 70 (1) , s. 413-439.
• Kıvılcımlı, Hikmet (2020), Osmanlı Tarihinin Maddesi, (İstanbul: Yordam Kitap).
• Köprülü, Mehmet Fuad (2018), Bizans Müesseselerinin Osmanlı Müesseselerine Tesiri, (İstanbul: Alfa Basım Yayın).
• Köprülü, Mehmet Fuad (2019), Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluşu, (İstanbul: Alfa Basım Yayın).
• Oyan, Oğuz (2023). Feodalizmden Kapitalizme, Osmanlı’dan Türkiye’ye, (İstanbul: Yordam Kitap).
• Ranke, Leopold von (1973), The Theory and Practice of History, (New York: The Bobbs-Merrıll Company).
• Sahillioğlu, Halil (1985), “Ömer Lütfi Barkan”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası (Ömer Lütfi Barkan’a Armağan), 41 (1-4), s. 3-38.
• Sönmez, Erdem (2012), “Annales Okulu'nun Türkiye'deki Tarih Araştırmalarına Etkisi”, Taştan, Yahya Kemal (Der.), Mehmet Fuat Köprülü Armağanı, (Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları): 253-265.
• Şakiroğlu, Mahmut Hasan (1980), “Ord. Prof. Ömer Lûtfi Barkan”, BELLETEN, 44 (173) , s. 153-178.
• Taştan, Yahya Kemal (2023), “Hazırlayanın Takdimi”: İstila Devirlerinin Kolonizatör Türk Dervişleri (Nüfus ve İskan Meselesine Dair Toplu Çalışmalar), (İstanbul: Ötüken Neşriyat): 9-100.
• Wallerstein, Immanuel (2018), Dünya Sistemleri Analizi-Bir Giriş, (İstanbul: bgst Yayınları).
• Wittek, Paul. (1995). Osmanlı İmparatorluğu’nun Doğuşu (çev. Fatmagül Berktay), (İstanbul: Pencere Yayınları).