Kamu Politikalarının Karar Verme Sürecinde Bir Aktör Olarak Sivil Toplum Kuruluşları ve Etkinlik Düzeyi

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 2, 305 - 324, 31.12.2023

Meruşa Cesuroğlu Yıldız Atmaca

Öz

Siyasal sistemlerde kamu politikalarını belirlemek oldukça zor ve önemli bir süreçtir. Kamu politikaları devletlerin sürekliliği için izlenmesi gereken önemli politikalardır. Bu süreci besleyen birbirinden farklı düzeylerde birçok aktör bulunmaktadır. Kamu politikası oluşturma sürecinde baş aktör resmi aktörler olmak üzere sivil toplum kuruluşları, gönüllü kuruluşlar, sendikalar, baskı grupları ve uluslararası örgütler gibi birçok hükümet dışı organizasyon da sürecin önemli birer paydaşıdır. Oluşturulan kamu politikalarının toplumsal ihtiyaçları ve talepleri karşılayabilmesi için ilgili tüm paydaşların kamu politikası karar alma sürecine katılması gerekir. Bir bakıma çok yönlü yönetişimci bir model hayata geçirilmelidir. Yönetişim, niteliğini sivil toplum kuruluşlarıyla (STK) arttıran bir yönetim anlayışıdır. Gelişmiş bir sivil toplum anlayışı ülkenin demokratik gelişmişliğini de yansıtmaktadır. Aynı zamanda STK’lar kamu politikalarının oluşum sürecine farklı yöntemlerle etki eden önemli bir aktördür. STK’ların politikalar üzerindeki etkisi ihtiyaca, talebe, zamana, mekâna ve politika türüne göre değişiklik göstermektedir. Özellikle değişen toplumsal koşullarla birlikte hükümet kadar hükümet dışı organizasyonların da etkisinin arttığı bir gerçektir. Bu gelişme kamu politikaları oluşturma sürecinde STK’ların karar alma süreçlerine dâhil olmasını gerektirdiği gibi sürecin takipçisi ve denetimcisi rolünü de üstlenmiştir. STK’ların sürece dâhil olmasıyla beraber vatandaş bilinçlenmiş, vatandaşların talepleri doğrultusunda STK’lar politika teklifinde bulunmuştur. Bu çalışmada kamu politikaları oluşturulma sürecinde STK’ların etkisi araştırılmıştır. Kamu politikalarının oluşturulma sürecinin demokratik bir çerçeve kazanması için hükümet dışı bir aktör olan STK’ların süreçte etkin rol alması gerektiği savunulmuştur. Bu çalışma nitel araştırma metoduyla yerli ve yabancı kaynak taraması yapılarak gerçekleştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kamu politikası, sivil toplum kuruluşları, yönetim, Türkiye

Kaynakça

• Acar, E. (2019). Katılımcı Demokrasilerde Baskı Gruplarının İşlev ve Yöntemleri. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (61), 235-249.
• Akçeşme, F. (2013). Sivil Toplum ve Türkiye Cumhuriyet'ndeki Yeri. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 2 (4), 202-225.
• Akman, E. (2019). Kamu Politikası. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Aslan, S. (2010). Sivil Toplum: Kavramsal Değişim ve Dönüşüm. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (33), 188-212.
• Ateş, H. ve Nohutçu, A. (2006). Kamu Hizmeti Sunumunda Gönüllü Kuruluşlar ve Devlet. Selçuk Üniversitesi İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 11, 245-276.
• Ay, H. (2003). Baskı Gruplarının Gücü ve Siyasal Karar Alma Sürecine Etkisi. C. C. Aktan, Yasal Soygun, Çıkar Grupları ve Rant Kollama içinde (185-229). İstanbul: Zaman Kitap.
• Buran, H. (1993). Baskı Grupları, Türkiye'de Dernekleşme ve Balkan Göçmen ve Mülteci Dernekleri Örneği. (Doktora Tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Büyüktanır, D. (2013). Sivil Toplum, Karşılıklı Oluşum ve Türkiye'nin Avrupa Birliğ Üyelik Süreci: Tüsiad ve Müsiad Örnekleri. (Doktora Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çaha, Ö. (1994). Osmanlı'da Sivil Toplum. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 49 (3), 80-99. Çaha, Ö. (1997). 1980 Sonrası Türkiye’sinde Sivil Toplum Arayışları. Yeni Türkiye, 18, 28-64.
• Çaha, Ö. (2011). Türkiye’de Meslek Odaları: Oligarşinin Merkez Üsleri. Liberal Düşünce Dergisi, 16 (63), 213-222.
• Çelik, A. ve Aykanat, Ş. (2006). Sivil Toplum Örgütlerinin Siyasal İktidarı Etkileme Yöntemleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16 (2), 215-226.
• Demir, F. (2018). Kamu Politikasına Giriş. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Demirel, N. (2011). Farklı Bir Platformda Sivil Toplum ve Türkiye. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (26), 145-164.
• Deniz Feneri (t.y.). Hakkımızda. Erişim Adresi: https://www.denizfeneri.org.tr/kurumsal/hakkimizda_43/ (Erişim Tarihi 30.11.2023).
• Dye, R. T. (1972). Understanding Public Policy (13th ed.). United States: Pearson.
• Emini, F. T. (2013). Sivil Toplum Kuruluşlarının Politika Belirleme Sürecindeki Rolü: Tüsiad Örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (36), 43-56.
• Ertem, A. (2011). Osmanlıdan Günümüze Vakıflar. Vakıflar Dergisi, (36), 25-66.
• Işık, G. (2018). Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne Üyelik Sürecine İlişkin TÜSİAD Söylemleri: 2002-2017 Dönemi. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 53 (1), 148-179.
• İçişleri Bakanlığı Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğü (t.y.b). Dernek Sayıları. Erişim Adresi: https://www.siviltoplum.gov.tr/dernek-sayilari (Erişim Tarihi: 01.12.2023).
• Karakurt, R. (2011). Avrupa Birliği’ne Uyum Sürecinde Türkiye’de Sivil Toplum Kuruluşlarıyla İlgili Yapısal ve Yasal Düzenlemeler ve Sivil Toplum Kuruluşlarının Farkındalığı. (Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale: Çanakkale 18 Mart Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• KIZILAY (t.y.). Tarihçemiz. Erişim Adresi: https://www.kizilay.org.tr/kurumsal/tarihcemiz (Erişim Tarihi: 30.11.2023).
• Koyuncu, B. (2006). Küreselleşme ve Türk İş adamları Derneği: TÜSİAD Örneği. Uluslararası İlişkiler, 3 (9), 125-11-49.
• MÜSİAD (t.y.). MÜSİAD'la Tanışın. Erişim Adresi: https://www.musiad.org.tr/icerik/musiadla-tanisin-2 (Erişim Tarihi: 30.11.2023).
• Özalp, A. (2008). Sivil Toplum Örgütlerinin Toplumsal ve Siyasal Bakımdan Önemi. (Yeterlilik Tezi). İçişleri Bakanlığı/Dernekler Dairesi Başkanlığı.
• Şahin, L. ve Öztürk, M. (2008). Küreselleşme Sürecinde Sivil Toplum Kuruluşları ve Türkiye'deki Durumu. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, (54), 3-29.
• Şekerli, E. ve Akçetin, E. (2020). 12 Eylül 1980 ve 28 Şubat 1997 Askeri Darbe Dönemlerinde TÜSİAD-Devlet İlişkisi. Liberal Düşünce Dergisi, 25 (100), 115-135.
• Pakalın, M. Z. (1993). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Sözlüğü. İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları. Saatçi, S. (2021). Meslek Örgütlenmelerinden Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Kuruluşlarına. Kamu Yönetimi ve Politikaları Dergisi, 2 (2), 213-232.
• Taş, H. Y. (2012). Toplumsal Sınıfların Değişim Sürecinde, Sendikalar ve Sendikaların Geleceği. HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 1 (1), 60-80.
• TEMA (t.y.). Kuruluş Öykümüz. Erişim Adresi: https://www.tema.org.tr/hakkimizda/kurumsal/kurulus-oykumuz (Erişim Tarihi: 30.11.2023).
• Temür, R. (2019). Baskı Grupları ve Türkiye'de Bir İşveren Örgütü Olarak MÜSİAD. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tınar, Y. (2022). Türkiye’de Yoksullukla Mücadelede Sivil Toplum Kuruluşlarının Önemi ve Rolü. Toplumsal Politika Dergisi, 3 (2), 129-151.
• Tutar, F., Tutar, E. ve Erkan, Ç. (2012). Avrupa Birliği- Türkiye İlişkilerinde Sivil Toplum Kuruluşlarının Rolü. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (10), 439-459.
• Türk Eğitim Derneği (TED) (t.y.b). TED Tanıtım Kataloğu. Erişim Adresi: https://www.ted.org.tr/ted-hakkinda/ted-tanitim-katalogu/ (Erişim Tarihi: 30.11.2023).
• TÜSİAD (1979). TÜSİAD 1979 Gazete İlanları. Erişim Adresi: https://tusiad.org/tr/basinbultenleri/item/9376-tusiad-1979-gazete-ilanlari (Erişim Tarihi: 30.11.2023).
• TÜSİAD (t.y.). TÜSİAD Hakkında. Erişim Adresi: https://tusiad.org/tr/tusiad/hakkinda (Erişim Tarihi: 30.11.2023). Uçar, O. (2020). Baskı Gruplarının Yönetişim Anlayışı Temelinde Kamusal Karar Verme Mekanizmalarına Etkisinin Analizi. (Yüksek Lisans Tezi). Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Usta, A. (2013). Kamu Politikaları Analizine Kuramsal Bir Bakış. Yasama Dergisi, (24), 78-102.
• Wagner, P. (2007). Public Policy, Social Science, and the State: An Historical Perspective. Frank Fisher, Gerald J. Miller ve Mara S. Sidney (Ed.), Handbook of Public Policy Analysis: Theory, Politics, and Methods içinde (29-42). Boca Raton, Londra ve New York: CRC Press.
• Wikipedia (2023). Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği. Erişim Adresi: https://tr.wikipedia.org/wiki/M%C3%BCstakil_Sanayici_ve_%C4%B0%C5%9Fadamlar%C4 %B1_Derne%C4%9Fi (Erişim Tarihi: 30.11.2023).
• Yavuz, C. ve Kaynar, İ. (2015). Kamuoyu Oluşumunda Stratejik Bir Araç Olarak Sivil Toplum Kuruluşları. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2 (15), 184-196.
• Yazıcı, B. (2017). Sivil Toplum ve Siyasal İktidar İlişkisinin Karşılaştırmalı Analizi. (Yüksek Lisans Tezi). Uludağ Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Zengin, S. (2021). Küresel Dönemde Kamu Politikalarının Dönüşümü: Tüsiad Etkisi. (Doktora Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü.