ŞEREFİYE’NİN VERGİ USUL KANUNU(VUK) VE TÜRKİYE MUHASEBE STANDARTLARI(TMS) VE TÜRKİYE FİNANSAL RAPORLAMA STANDARTLARI(TFRS) AÇISINDAN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 2, 232 - 247, 01.10.2023

Seval Elden Ürgüp Deniz Selçuk

https://doi.org/10.32951/mufider.1261697

Öz

İş ortaklıklarının ekonomi kadar eski olduğuna şüphe yoktur. Ancak, ekonomi geliştikçe işletme birleşmelerinin şekli de değişmiştir. Diğer işletmelerin doğrudan birleşmesi şeklindeki birleşme, biçim değiştirip kapsamını genişletmiş ve nihayetinde bugünkü şeklini almıştır. Günümüzde ortaklıklar, başka bir birleşik şirketin mülkiyet haklarını temsil eden hisselerinin satın alınmasıyla gerçekleştirilir, bu nedenle yönetim hakları ekonominin gerektirdiği şekilde değişir. Bir diğer gerçek ise, Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu'nun kurulması ve Uluslararası Muhasebe ve Finansal Raporlama Standartlarının bu kurul tarafından Türk standardı olarak kabul edilmesidir. Bu rehberler kapsamında bazı ekonomik olaylara uygulanması gereken muhasebe yöntemleri, halen yürürlükte olan vergi ve ticaret kanunları ile örtüşmemektedir. Bu, akademisyenler için teoride, muhasebe meslek mensupları için de uygulamada birçok standardın nasıl uygulayacağı konusunda sorunlar ortaya çıkarır. Bu şekilde standartların uygulanmasında karşılaşılan sorunlardan biri de, iş ortaklığı kapsamında ortaya çıkan şerefiyenin muhasebeleştirilmesidir. Çalışmamızın amacı şerefiyenin, Vergi Usul Kanunu (VUK) ve Türkiye Muhasebe Standartları(TMS) ve Türkiye Finansal Raporlama Standartları(TFRS) açısından muhasebeleştirilmesini bir örnekle açıklamak ve farklılığı ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda yapılan çalışma sonucunda, Vergi Usul Kanunu (VUK) şerefiyenin muhasebeleştirilmesinde satın alma değeri ve piyasa değeri arasındaki farkı şerefiye olarak kayıt altına alıp amortismana tabi tutan daha basit ve detaycı olmayan yöntemler kullanırken, Türkiye Muhasebe Standartları(TMS) ve Türkiye Finansal Raporlama Standartları(TFRS) açısından şerefiyenin muhasebeleştirilmesinde eliminasyon kayıtları ile, bilanço kalemlerinin gerçeğe uygun değerleriyile görülmesi sağlayan farklı hesaplama yöntemlerinin kullanıldığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Şerefiye, Vergi Usul Kanunu(VUK), Türkiye Muhasebe Standartları(TMS) ve Türkiye Finansal Raporlama Standartları(TFRS)

Kaynakça

• Akbulut, Y. (2008). Vergi Usul Kanunundaki Değerleme Hükümlerinin Türkiye Finansal Raporlama Standartları Kapsamında Değerlendirilmesi, VI.Muhasebe Uygulamaları ve Vergi Mevzuatı Sempozyumu, Ankara SMMM Odası, Yayın No: 59, Mart.
• Akgün, A. İ. (2009). Türkiye Finansal Raporlama Standartları Açısından Varlıklarda Değer Düşüklüğü ve Şerefiyenin İncelenmesi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (18)2, 1 – 34.
• Akgün, A. İ. (2016). Türkiye Finansal Raporlama Standartları’nda Tarihi Maliyet Muhasebesinden Gerçeğe Uygun Değere Yöneliş, Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 4(3).
• Atış, C. &Çopur, G. (2016). Muhasebe Standartları Açısından Eşit Geri Ödemeli Banka Kredilerinin Muhasebeleştirilmesi, Journal of Accounting, Finance and Auditing Studies.
• Bektöre, S.,Benligiray,S.&Aydın, D.(2005). Şirketler Muhasebesi, Güncelleştirilmiş ve Geliştirilmiş Yeni Baskısı.
• Çelik, A. &Perçim, S. (2000). Entelektüel Sermayenin İşletme Bazında Ölçülmesi ve Değerlendirilmesi, Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, Sayı 2, Ekim.
• Demir, Ş. (2014). Türkiye Muhasebe ve Finansal Raporlama Standartları TMS/TFRS VUK Değerleme Yaklaşımı, 2. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Demir, V. & Bahadır, O. (2008). UFRS / TFRS Kapsamında İşletmeBirleşmeleri ve 6. Konsolidasyon Açıklamalar ve Uygulamalar, 1. Basım, Nobel Yayın Dağıtım.
• Demir, V. (2015). TFRS/UFRS Kapsamında Finansal Araçlar, 2. Baskı, Nobel Yayıncılık, İstanbul.
• Duman, H. & Yücenurşen, M. (2017). TMS/TFRS ve VUK Çerçevesinde Değerleme ve Ölçüm, SocialSciencesStudiesJournal, 3(10), 1310-1325.
• Gençoğlu, G. Ü. (2007). Türkiye Muhasebe Standartları ve Uygulamalar, Türkmen Kitapevi.
• Gökgöz, A. (2013). Diğer Kapsamlı Gelirler ve Muhasebeleştirilmesi, MUFAD Muhasebe ve Finansman Dergisi, 57, Ocak.
• İşseveroğlu, G. (2014).TMS 39 Kapsamında Finansal Varlıkların Sınıflandırılması ve Değerlemesi: Borsa İstanbul 100 Endeksindeki Şirketlerin Uygulamaları, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 21(10).
• Kahraman, O. (2006). Uluslararası Finansal Raporlama Standartlarındaki Değerleme Ölçüleri, Vergi Dünyası Dergisi, 296.
• Karapınar, A. (2006). Uluslararası Finansal Raporlama StandartlarınaGöre (IFRS Taslak 3) İşletme Birleşmeleri, Gazi Kitapevi, Ankara.
• Kavak, A. (2008). TMS 12 Gelir Vergileri Standardı Uygulaması ve Vergi Değeri ile Muhasebe Değeri Arasındaki Farklılıkların Analizi, VI. Muhasebe Uygulamaları ve Vergi Mevzuatı Sempozyumu, Ankara SMMM Odası, Yayın No: 59, Mart.
• Kaya, G. A. (2013). Türkiye Muhasebe-Finansal Raporlama Standartları’na Göre Finansal Araçların Muhasebeleştirilmesi, İnönüÜniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı MuhasebeFinansman Bilim Dalı, Doktora Tezi, Malatya.
• Korkmaz, T.& Ceylan, A. (2010). Sermaye Piyasası ve Menkul Değer Analizi, 5. Baskı, Ekin Yayınevi, Bursa.
• Mısırlıoğlu, İ. U. (2008). Türkiye Muhasebe Standartlarına Göre Finansal Araçların Muhasebeleştirilmesi, Mali Çözüm Dergisi, 86.
• Önce, S. (2008). Türkiye Finansal Raporlama Standartları Uygulaması, (Ed. Necdet Sağlam, Salim Şengel, Bünyamin Öztürk), 2. Baskı, Maliye ve Hukuk Yayınları, Ankara.
• Örten, R., Kaval, H.&Karapınar, A. (2007). Türkiye Muhasebe-Finansal Raporlama Standartları, TMS-TFRS, Gazi Kitapevi, Ankara.
• Özerhan, Y. & Serap, Y. (2015). IFRS/IAS ile Uyumlu TMS/TFRS Açıklamalı ve Örnek Uygulamalı Türkiye Muhasebe Standartları Türkiye Finansal Raporlama Standartları, 3. Baskı, TÜRMOB Yayınları,Ankara.
• Özkan, M. & Terzi, S. (2009). Gerçeğe Uygun Değer Ölçümünün UMS ve Amerikan Muhasebe Standartları (SFAS) Açısından İncelenmesi,(Erişim) http//www.tmsk.org.tr/makaleler/FINANSAL°/O20araclar/mehmeto/oC3%9 6zkan-Serkanterz%C4%B0.pdf (Erişim Tarihi, 20 Aralık 2022).
• Parlakkaya, R. (2004). Muhasebede Uluslararası Uyum ve Avrupa Birliği Sürecinde Türkiye’de Muhasebe Uyumlaştırma Çalışmaları, SÜ İİBF Sosyalve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 7.
• Topaloğlu, M. (2011). TMS/TFRS/KOBİ Standartlarına Göre Hesaplanan Ticari Kârdan Mali Kâra Geçiş, Türmob Yayınları, 2.Baskı, Ankara.