A Viev of Feminism in the Context of the Quran

Yıl 2023, Sayı: 3, 131 - 160, 30.11.2023

Selcan Çekiç

Öz

Women are one of the most talked about, outdated, debated and researched subjects. Every research, examination, academic study on this subject offers different perspectives on women. As an element of history, women have been assigned certain roles with the influence of the environment in which they lived from the earliest times. With the advent of Islam, there has been a noticeable change in the position of women. With this change, new rights were given to women and they were freed from second-class treatment. The issue of women has become one of the most discussed issues with the changing social conditions. Today, with women taking more place in social life, issues such as gender equality, women's rights, women's social status, women's work and family life have been brought to the agenda. With these developments, the perception of women in Islam has become even more important. However, the argument that feminism, which we are hearing more and more every day, defends women's rights, has also made itself known in the islâmî c section, has offered and continues to offer many suggestions under the name of right. However, although these are stated as rights, they dragged women into more difficult situations. The subject of our research is to deal with the ideology and theories of feminism, which started in the West and found supporters all over the world, and to evaluate feminism from an islâmî c point of view by revealing which aspects of women are discussed in the axis of the Qur'an. It is to reveal how the Qur'an and Feminism deal with the position of women in the context of the Qur'an and the place where feminism positions women, which issues are rights and which are responsibilities, the difference in nature, the institution of family, and the understanding of freedom.

Anahtar Kelimeler

Tafsir, Feminism, Women, Right, Responsibility

Kur’ân Bağlamında Feminizme Bakış

Öz

Kadın, üzerinde en fazla konuşulan, güncelliğini yitirmeyen, tartışılan, hakkında araştırma yapılan konulardan birisidir. Bu konuda yapılan her araştırma, inceleme, akademik çalışma kadına yönelik farklı bakış açıları sunar. Kadına tarihin bir ögesi olarak ilk zamanlardan itibaren yaşadığı çevrenin de etkisiyle belirli roller yüklenmiştir. Bu roller her devir ve zamanda farklılık göstermiştir. Tarih boyunca vahyin güzel şekilde anlaşılıp uygulandığı dönemler kadınların en rahat oldukları dönemlerdir. İslâmiyet ile kadının konumunda gözle görülür şekilde bir değişim yaşanmıştır. Bu değişimle birlikte kadına yeni haklar verilmiş, ikinci sınıf muameleden kurtulmuştur. Kadın konusu değişen toplumsal koşullarla birlikte ele alınan konulardan biri haline gelmiştir. Günümüzde, kadının sosyal hayatta yer edinmesiyle birlikte kadın erkek eşitliği, kadın hakları, kadının sosyal statüsü, kadının iş ve aile yaşamı gibi konular gündeme taşınmıştır. Bu gelişmelerle birlikte İslâm’da kadın algısı da önemli bir konuma gelmiştir. Bununla birlikte her geçen gün duymaya başladığımız feminizmin kadın haklarını savunduğu savı, İslâmî kesimde de kendisini duyurmuş, hak adı altında birçok öneri sunmuş ve sunmaya devam etmektedir. Günümüzde bazı Müslümanlar, kadın haklarını İslâmî ilkelerde değil yabancı kültürlerde aramaktadır. Bu da İslâm dinine uygun olmayan hakların ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Ancak bunlar her ne kadar hak olarak belirtilse de kadını daha zor durumlara sürüklemiştir. Araştırmamızın konusu da Batı’da başlayıp tüm dünyada destekçi bulan feminizm ideolojisini ve kuramlarını ana hatlarıyla ele almak ve Kur’ân ekseninde feminizme karşı farkındalık oluşturmaktır. Amacımız Kur’ân bağlamında kadının konumu ve feminizmin kadını konumlandırdığı yerin ne olduğu, hangi konuların hak, hangilerinin sorumluluk olduğu, fıtrat farklılığı, aile kurumu, özgürlük anlayışı kavramlarının Kur’ân ve feminizm açısından açıklamaktadır. Öncelikle feminizm kavramı ve kuramlarına değinilecek daha sonrasında belirli kavramlar bağlamında Kur’ân ekseninde mukayesesi yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Feminizm, Kadın, Hak, Sorumluluk

Kaynakça

• Akdemir, Salih. “Tarih Boyunca ve Kur’ân-ı Kerim’de Kadın”. İslâmî Araştırmalar Dergisi. 10/4 (1997), 249-258.
• Aktaş, Gül. “Feminist Söylemler Bağlamında Kadın Kimliği”. Edebiyat Fakültesi Dergisi. 30/1 (Haziran 2013), 53-72.
• Albayrak, Şule. Kadın Olmak İslâm, Gelenek, Modernite ve Ötesi. İstanbul: İz Yayıncılık, 2019.
• Altun, Hakan. “Feminist Kuram Doğrultusunda Bir Okuma/Sahneleme ve Bir Örnek Çalışma: Denizden Gelen Kadın”. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2008.
• Ateş, Ali Osman. Hadis Temelli Kalıp Yargılarda Kadın. İstanbul: Beyan Yayınları, 2015.
• Ateş, Süleyman. “İslâm’ın Kadına Getirdiği Haklar”. İslâmî Araştırmalar Dergisi. 10/4 (1997), 304-310.
• Berktay, Fatmagül. Tek Tanrılı Dinler Karşısında Kadın. İstanbul: Metis Yayınları, 2019.
• Bolay, Süleyman Hayri. Felsefi Doktrinler Sözlüğü. ed. Serap Erkut. Ankara: Atlas Yayınları, 2013.
• Bora, Aksu. “Ortadoğu'da Kadın Hareketleri: Farklı Yollar, Farklı Stratejiler”. İ.Ü.Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi. 39/55 (2008), 55-69.
• Breanna Ribeiro, Islâmîc Feminism: A Discourse of Gender Justice and Equality. Religious Studies Major, Senior Thesis, Linfield University (2014), Oregon.
• Celalüddin, Abdurrahman. ed Durrü’l Mensur fi’t Tefsirul Mensur. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l Fikr, 1993.
• Coşkun, İbrahim. Günümüz Akaid ve Kelam Problemleri. İstanbul: Kitap Dünyası, 2017.
• Demir, Zekiye. Modern ve Postmodern Feminizm. İstanbul: İz Yayıncılık, 1997.
• Dölek, İlbey. “Feminist Kristoloji Bağlamında Yeni Ahit Metinlerindeki Kadının Konumu ve Rolü”. Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/2 (2019), 190-208.
• Duman, Zeki., Beyân’ul Hak. 2 Cilt. Ankara: Fecr Yayınları,2006.
• Ebu Dâvud, Süleyman İbn’el-Eşas es-Sicistânî el-Ezdî. Sünen-i Ebu Davud. 7 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Ma’rife, 2001.
• Ebu’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccac. Sahih-i Müslim. 10 Cilt. çev. Ahmed Davudoğlu, İstanbul: Sönmez Yayınları, 1980.
• el- Buhâri, Ebu Abdullah Muhammed b. İsmail. Sahihu’l Buhari, haz. Muhammed Nizâr Temim- Heysem Nizar Temim. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l Erkam,1995.
• el-İsfehani, Rakıb. el- Müfredat fi Garibi’l- Kur’ân. thk. Muhammed Seyyid Keylâni(Beyrut: Dâru’l Marife), ty.
• el-Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr b. Ferh. el-Câmi’u li-ahkâmi’l-Kur’ân. thk. Hişam Semîr el-Buhârî. 10 Cilt. Riyâd: Dâru ‘Âlimi’l-Kütüb, 2003.
• et-Taberî, Ebû Cafer Muhammed b. Cerir. Camiu’ul-Beyan an Tevili’l Kur’ân. 6 Cilt. Kâhire: Dâru Hicr, 2001.
• Fazlur Rahman. Ana Hatlarıyla Kur’ân. çev. Alparslan Açıkgenç. Ankara; Ankara Okulu Yayınları, 1999.
• Garaudy, Roger. İslâm ve İnsanlığın Geleceği. çev. Cemal Aydın. İstanbul: Timaş Yayınları, 2000.
• Güç, Ayşe. “İslâmcı Feminizm: Müslüman Kadınların Birey Olma Çabaları”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17/ 2 (2008), 649-673.
• Gürkan, Senem, Yaşar Barut. “Feminizmden Esinlenen İslâmi Bir Oluşum: Sisters in Islam (SIS)”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Kadın ve Aile Araştırmaları Dergisi (OKAD) 1/1, (2021), 41-53.
• İbn Âşur, Muhammed Tâhir. Tefsirü't-Tahrir ve't-tenvir. 30 Cilt.Tunus: Dâru’t Tunusiyye, 1984.
• İbn Hacer, Ebu’l Fazl Şihabuddin Ahmed b. Ali b. Muhammed el Askalani. Fethu’l Bâri.
• 5 Cilt. thk. Muhammed Fuad Abdulbaki ve bşk. Beyrut: Darus Selam, 1989.
• İbn Mâce, Ebû Abdillah el-Kazvini. Sünen. 5 Cilt. çev. Haydar Hatipoğlu, İstanbul: Kahraman Yayınları, 2012.
• İbn Manzur, Ebu’l-Fadl Cemâluddin Muhammed b. Mukrim. Lisânu’l Arab. 15 Cilt. Beyrut: Dâru Sadr,1414.
• İmançer, Dilek. “Feminizm ve Yeni Yönelimler”. Doğu Batı Düşünce Dergisi, 5/10 (2002), 3-24.
• Juliet Mitchell, Ann Oakley. Kadın ve Eşitlik. çev. Fatmagül Berktay, İstanbul: Pencere Yayınları, 1992.
• Karaman, Hayrettin. Gümüş, Sadrettin. Çağrıcı, Mustafa. Dönmez, İbrahim Kafi. Kur’ân Yolu. 5 Cilt. İstanbul: DİB Yayınları, 2022.
• Köse, Saffet. Genetiğiyle Oynanmış Kavramlar ve Aile Medeniyetinin Sonu. Konya: Mehir Vakfı, 2014.
• Maraşlı, Sema. Yuvamızda Huzur Bulalım Diye. İstanbul: Profil Yayınları, 2016.
• Mill, John Stuart. Kadının Özgürleşmesi. çev. Damla B. Aksel, İstanbul: Pinhan Yayıncılık, 2016.
• Muhsin, Amine Vedud. Kur’ân ve Kadın. çev. Nazife Şişman İstanbul, İz yayıncılık, 1997.
• Nasr, Seyyid Hüseyin. Genç Müslümana Modern Dünya Rehberi İstanbul: İnsan Yayınları, 1995.
• Nisaburî, Mahmud b. Ebu’l Hasan. İcâzü’l Beyan an Meâni’l- Kur’ân. Beyrut: Dâru’l Garbi’l- İslâmi,1995.
• Özdeş, Talip. Kur'ân ve Cinsiyet Ayrımcılığı. Ankara, Fecr Yayınları, 2005.
• Öztürk, Mustafa. Cahiliyeden İslâmiyete Kadın. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2019.
• Putnam, Rosemarie. Feminist Düşünce. çev. Zafer Çirhinlioğlu, İstanbul: Gündoğan Yayınları, 2006.
• Rodgers, Nigel. Antik Yunan, çev. Ülkü Evrim Uysal. İstanbul: İş Bankası Yayınları,2015.
• Sâbunî, Muhammed Ali. Safvetu’t Tefâsir. 3 Cilt. İstanbul: Dersaâdet, t.y.
• Simone De Beauvoir. Kadın, “İkinci Cins” Bağımsızlığa Doğru. çev. B. Onaran, İstanbul: Payel Yayınları, 1993.
• Şahin, Hatice Aynur. “İslâmî Feminizm ve Feminist Kuran Okumaları Üzerine Bir Değerlendirme”, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 13/3 (2013), 90-122.
• Tarhan, Nevzat. Kadın Psikolojisi. İstanbul: Nesil Yayıncılık, 2015.
• Tuksal, Hidâyet Şefkatli. Kadın Karşıtı Söylemin İslâm Geleneğindeki İzdüşümleri. Ankara: Kitabiyat Yayınları, 2001.
• Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi. Hak Dini Kur’ân Dili 10 Cilt. İstanbul: Azim Yayınları, 2020.
• Yıldız, İbrahim. “Kur’ân Ve Sünnete Göre Sosyal Hayatta Kadın Erkek İlişkisi”, HarranÜniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 24/42( 2019), 84.109.