FOX MOTIF IN ANATOLIAN TALES

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 2, 75 - 85, 30.12.2023

Leyla Ece Yıldız Halil Göde

https://doi.org/10.55580/oguzhan.1302490

Öz

People who have interacted with animals since the earliest times have both benefited from the meat and milk of animals and observed the behavior of animals as a good observer and included these animals in the literary works they produced. In literary texts, these animals appear either as the hero herself or as an auxiliary being. People use these literary products, especially in fairy tales, by symbolizing the characteristics of the animals they communicate with in nature. The fox is often portrayed as a negative, cunning, deceitful, and treacherous symbol, while the donkey makes it look stubborn, the bear stupid, and the lion strong. Although the fox usually takes place with its bad features in Anatolian tales, the good features of the fox are also encountered from time to time. In this study, the positive characteristics of the fox will be emphasized.

Anahtar Kelimeler

Fox, Tales, Anatolian, Positive Features, Helpful, Hospitality, Patient, Sacrifice

ANADOLU MASALLARINDA TİLKİ MOTİFİ

Öz

En eski dönemlerden beri hayvanlarla etkileşim halinde olan insanlar hem hayvanların etinden sütünden yararlanmış hem de iyi bir gözlemci olarak hayvanların davranışlarını gözlemlemiş ve bu hayvanları ürettikleri edebi eserlere dahil etmişlerdir. Bu hayvanlar edebi metinlerde ya kahramanın ta kendisi ya da kahramana yardım eden bir varlık olarak karşımıza çıkmaktadır. İnsanlar oluşturdukları bu edebi ürünlerde özellikle de masallarda doğada iletişim halinde oldukları hayvanların özelliklerini sembolleştirerek kullanır. Eşeği inatçı, ayıyı ahmak, aslanı güçlü gösterirken tilkiyi genellikle olumsuz, kurnaz, hilekâr ve hainliğin sembolü olarak gösterir. Anadolu masallarında tilki genellikle kötü özellikleri ile yer almasına rağmen yer yer tilkinin iyi özellikleri ile de karşılaşılmaktadır. Söz konusu çalışmada tilkinin olumlu özellikleri üzerine durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Tilki, Masal, Anadolu, Olumlu Özellikler, Yardımsever, Misafirperver, Sabırlı

Kaynakça

• Akyol, E. (2010). Muğla Masalları Metin-İnceleme. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Alay, O. (2005). Bingöl Masalları (İnceleme-Metin). Yüksek Lisans Tezi. Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Alptekin, A. B. (1991). Hayvan Masalları. Ankara: Akçağ.
• Arslan, A. S. (2017). Çankırı Masalları. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aslan, N. (1994). Yozgat Masallarında Motif ve Tip Araştırması (İncelene-Metinler). Doktora Tezi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Atlı, S. (2011). Katastamonu Masalları (Araştırma-İnceleme-Metin). Yüksek Lisans Tezi. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Atlı, S. (2019). Anadolu Sahası Masallarında Keçi, Yetiştiricilikten Kültüre Türklerde Keçi, Lefkoşa: Yakındoğu Üniversitesi Yayınları.
• Ayan, M. (2019). Şanlıurfa Masalları. Yüksek Lisans Tezi. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi.
• Aydın, H. (2012). Iğdır Masalları (İnceleme-Metinler). Yüksek Lisans Tezi. Kırşehir: Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bakırcı, N. (2000). Niğde Masalları. Yüksek Lisans Tezi. Niğde: Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Berki, M. (2003). Hakkâri Masalları Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
• Boratav, P.N. (1973). 100 Soruda Türk Folkloru. İstanbul.
• Çatalbaş, R. (2011). Türklerde Hayvan Sembolizmi ve Din İlişkisi. Turan-Sam, 49-60.
• Çay, A. M. (1990). Türk Millî Kültüründe Hayvan Motifleri 1 (Koyun ve Keçi Etrafında Oluşan Gelenekler). Ankara: Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Çiftçi, K. (2015). Aydın Halk Masalları. Yüksek Lisans Tezi. Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çoruhlu, Y. (2017). Türk Mitolojisinin Anahatları. İstanbul: Ötüken Neşriyat A.Ş.
• Dalğar, E. (2010). Bucak Masalları Üzerine Bir İnceleme. Yüksek Lisans Tezi. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Demir, M. (2017). Dindarlık- Yardımseverlik İlişkisi Malatya Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Doğan, A. (2006). Adıyaman Masalları Üzerine Bir İnceleme. Yüksek Lisans Tezi. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Erşahin, İ. (2011). Kahramanmaraş Masalları Üzerine Tip ve Motif Araştırması. Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Göde, B. (2011). Amasya Masalları (Araştırma-İnceleme-Metin). Yüksek Lisans Tezi. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Harner, M. (1999). Şamanın Yolu. İstanbul: Dharma Yayınları.
• İnan, A. (2020). Tarihte ve Bugün Şamanizm Materyaller ve Araştırmalar. Ankara: Altınordu Yayınları.
• Kaplan, E. (2010) Anadolu Türk Halk Masallarında Kılık Değiştirme, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Kara, R. (1996). Erzincan Masalları (Metinler ve İncelemeler I). Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Karasu, C. (2002). Bolu Masalları Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Korkmaz, İ. E. (2010). Gazipaşa Masalları ve Bunların Eğitimdeki Yeri. Yüksek Lisans Tezi. Antalya: Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Korucu, S. (2019). Beyşehir Masalları Üzerine Bir İnceleme. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kasımoğlu, H. (2010). Van Yöresine Ait Türk Masalları. Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kumartaşlıoğlu, S. (2006). Balıkesir Masallarında Motif ve Tip Araştırması. Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ögel, B. (2001). Türk Mitolojisi II. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Ölmez, E. (2014). Domaniç Masallarının Proop Metoduna Göre İncelemesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Fatih Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Önay, Y. (1995). Van Masalları Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özçelik, M. (2004). Afyonkarahisar Masalları Araştırma-İnceleme-Metin. Isparta: Fakülte Kitapevi.
• Özkan, P. (2014). Hatay (Antakya) Masallarının Çocuk Eğitimi Açısından İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Sevinç, A. (2022). Kuzey-Batı Bursa Masalları. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sinmez, Ç. Ç., & Aslım, G. (2017). İç Anadolu Bölgesindeki Hayvanlarla İlgili İnanış ve Uygulamalar Üzerine Bir Değerlendirme. Bilig (81), 205-232.
• Tanyu, H. (1984). Totem, Totemizm ve Tabu Üzerinde Yeni Araştırmalar. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.
• Yılmaz, A. (2023). Anadolu Masallarında Kurnaz Tipi. Yüksek Lisans Tezi. Denizli. Pamukkale Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü