Comparison of Avicenna and Ghazali for Some Value Concepts

Yıl 2020, Cilt: 16 Sayı: 28, 1562 - 1584, 31.08.2020

Aytekin Demircioğlu

https://doi.org/10.26466/opus.684445

Öz

There is no universal consensus on the nature of values. The definition, scope and teaching of values are affect by the culture, geography and historical processes. There are even differences in the evaluation of certain attitudes and behaviors among people living in the same country and in the same time frame. This shows that it is difficult for people and communities to meet on a common ground on values. In response to this challenge, there are also common judgments that have been agreed on the adoption and teaching of certain values on a social or universal scale. The concepts of respect, love, tolerance, help, kindness, responsibility, justice, humility in mutual relations are some of the concepts agreed on theoretically. Ibn Sina (980 - 1037) and Ghazali (1058 - 1111) are two thinkers who have made a significant contribution to the history of thought. Ibn Sina has gained worldwide fame as a medical scholar and Ghazali as a religious scholar. Besides these qualities that make them famous, both thinkers have very important views on philosophy, metaphysics and morality. . In this study, the views of Ibn Sina and Ghazali about the definition of values and which values should be taught were examined comparatively. For this purpose, the literature was searched and the works of the thinkers were examined. The findings were evaluated with a critical point of view and interpretation technique.

Anahtar Kelimeler

Islamic Philosophy, Values Education, Avicenna, Ghazali

İbn Sina ve Gazali’nin Bazı Değer Kavramları Yönünden Karşılaştırılması

Öz

Değerlerin neliği konusunda evrensel bir uzlaşı yoktur. Değerlerin tanımı, kapsamı, hangi değerlerin ne şekilde öğretileceği, içinde bulunulan kültür, yaşanılan coğrafya ve tarihsel süreçlerden etkilenmektedir. Hatta bazı davranış ve tutumların değerlendirilmesi konusunda aynı ülkede ve aynı zaman diliminde yaşayan insanlar arasında bile farklar bulunmaktadır. Bu durum, insanların ve toplumların değerler konusunda ortak bir paydada buluşmalarının zorluğunu göstermektedir. Bu zorluğa karşılık, bazı değerlerin benimsenmesi ve öğretilmesi hususunda toplumsal ya da evrensel ölçekte görüş birliğine varılan ortak yargılar da vardır. Karşılıklı ilişkilerde saygı, sevgi, hoşgörü, yardımlaşma, nezaket, sorumluluk, adalet, tevazu gibi değer kavramları teorik açıdan üzerinde uzlaşılan kavramlardan bazılarıdır. İbn Sina (980 – 1037) ve Gazali (1058 – 1111) düşünce tarihine çok önemli katkı sağlamış iki düşünürdür. İbn Sina tıp bilgini olarak, Gazali de din bilgini olarak dünya çapında üne kavuşmuşlardır. Onları ünlü yapan bu niteliklerinin yanında her iki düşünürün felsefe, metafizik ve ahlak konusunda çok önemli görüşleri bulunmaktadır. Bu çalışmada, İbn Sina ve Gazali’nin, değerlerin neliği ve hangi değerlerin öğretilmesi gerektiği konusundaki görüşleri karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Bu amaçla literatür taraması yapılmış, düşünürlerin kendi eserleri incelenmiştir. Elde edilen bulgular, eleştirel bir bakış açısı ve yorumlama tekniği ile değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İslam Felsefesi, Değerler Eğitimi, İbn Sina, Gazali

Kaynakça

• Alper, Ö. M. (2013). İbn Sina ve İbn Sina Okulu M. C. Kaya (Ed.), İslam felsefesi: Tarih ve problemle. içinde (s. 251 – 287). İstanbul: İSAM Yayınları
• Bayrakdar, M. (2012). İslam felsefesine giriş. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları Crombie, A. E. (1951). Avicenna’s Influence on the Mediaevel Scientific Tradition. In G. E. Wickens (Ed.) Avicenna Scientist and Philosopher. A Millenary Symposium (p. 34 – 108). London: Trinity College
• Çağrıcı, M. (2012). İslam düşüncesinde ahlak. İstanbul: Dem Yayınları
• Demircioğlu, A. (2014). Eleştiri ve şüphe temelinde Gazali’de bilgi meselesi. Ankara: Gece Kitaplığı
• Demirkol, M. (2010). Tusi’nin İbn Sina savunması. Ankara: Fecr Yayınları
• Diyanet İşleri Başkanlığı [DİB] (2015). Kur’ân-ı Kerim Meali. 14 Aralık 2015 http://arsiv.diyanetvakfi.org.tr/meal/mealindex.htm adresinden erişilmiştir.
• Dodurgalı, A. (1995). İbn Sina felsefesinde eğitim. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı
• Doğan, M. (2009). İbn Sina’ nın ahlak risaleleri ve ahlak felsefesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi: Ankara
• Durakoğlu, A. (2014). Gazali’de ahlak eğitimi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi GEFAD/GUJGEF, 34(2), 211 – 226
• Gazali (1998). El – Munkız mine’d-dalal. Çev. Y. Pakiş. İstanbul: Umran Yayınları
• Gazali (2002). Filozofların Tutarsızlığı (Tehafetü’l Felasife). Çev. B. Sadak. İstanbul: Ahsen Yayınları
• Gazali (2004a). İhya’u Ulumi’d-Din. 4 Cilt, Çev. A. Duran. İstanbul: Hikmet Neşriyat
• Gazali (2004b). Kimya’yı Saadet. 2 Cilt, Çev. A. Duran. İstanbul: Hikmet Neşriyat
• Gazali (2004c). Yol gidenlerin kılavuzu ve arayanların bahçesi. Çev. A. Duran. İstanbul: Hikmet Neşriyat
• Gazali (2004d). Dinde kırk prensip. Çev. A. Duran. İstanbul: Hikmet Neşriyat
• Gazali (2004e). Ariflerin yolu. Çev. A. Duran. İstanbul: Hikmet Neşriyat
• Gazali (2004f). Tefekkür etmek. Çev. A. Duran. İstanbul: Hikmet Neşriyat
• Gürer, D. (2012). Sufi İbn Sina ve Makamatü’l Arifin. İstanbul: Gelenek Yayıncılık
• İbn Mace. (2015). Sünen, Mukaddime: 17. 16 Aralık 2015 tarihinde http://kutubusitte.com/Hadisler/ilim.htm adresinden erişilmiştir.
• İbn Sina (2004). Risaleler. Çev. A. Açıkgenç ve M. Hayri Kırbaşoğlu. Ankara: Kitabiyat
• İbn Sina (2013). Arifler ve olağanüstü hadiselerin sırları. Çev. Ö. Türker. İstanbul: Hayy Kitap
• İbn Sina (2013). Danişname-i Alai (Alai Hikmet Kitabı). G. Deniz (Ed.), Çev. M. Demirkol. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı
• İbn Sina (2014a). El-Kanun Fi’t -Tıbb. Çev. E. Kahya. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları
• İbn Sina (2014b). İlmu’l-Ahlak. Çev. A. Nevzad Ayas, Büyük Türk Filozof ve Tıb Üstadı İbn Sina Şahsiyeti ve Eserleri Hakkında Tetkikler (içinde). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları
• İbn Sina (2014c). Risale fi’l-Ahd. Çev. M. Ali Ayni, Büyük Türk Filozof ve Tıb Üstadı İbn Sina Şahsiyeti ve Eserleri Hakkında Tetkikler (içinde). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları
• Kaya, M. C. (2011). Varlık ve imkân: Aristoteles’ten İbn Sina’ya imkânın tarihi. İstanbul: Klasik Yayınları
• Nasr, S. H. (2013). Üç Müslüman bilge: İbn Sina, Suhreverdi, İbn Arabi. İstanbul: İnsan Yayınları
• Oruç, C. (2009). İmam Gazali’nin eğitim anlayışı. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi: İstanbul
• Özcan, E. S. (2005). Bilginler bilgini İbn Sina. İstanbul: Ötüken Neşriyat
• Şahinoğlu, Ş. (2009). İbn Sina’da ahlak sorunu. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi: İstanbul
• Şehristani. (2010). Filozoflarla mücadele (Kitabu’l-Musaraa). Çev. A. Akyol ve Aytekin Özel. İstanbul: Litera Yayıncılık
• Taylan, N. (2011). Anahatlarıyla İslam felsefesi. İstanbul: Ensar Neşriyat
• Tirmizi. (2015). Sünen, İlim: 19. 16 Aralık 2015 tarihinde http://kutubusitte.com/Hadisler/ilim.htm adresinden erişilmiştir.
• Türk Tarih Kurumu (2014). İbn Sina doğumunun bininci yılı armağanı (2. Baskı). Derleyen: Aydın Sayılı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları
• Ulusal Tez Merkezi (2020). “Gazali” ve “İbn Sina” maddeleri. 22 Nisan 2020 tarihinde https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden erişilmiştir.
• Yılmaz, F. (2011). İslam felsefesi. Ankara: Berikan Yayınevi