Direct and Indirect Peer Pressure as the Predictors of Life Satisfaction of Adolescents

Yıl 2020, Cilt: 16 Sayı: 28, 1241 - 1271, 31.08.2020

Yrd. Doç. Dr. Mustafa Kılınç Kıvanç Uzun

https://doi.org/10.26466/opus.748254

Cited By: 3

Öz

In the current study, it is aimed to determine the extent to which direct and indirect peer pressure on adolescents predict their life satisfaction. The study was conducted on a total of 526 high school students (289 females and 237 males) attending high schools located in the central district of the city of Burdur. The mean age of the study group is 15,06. The data of the study were collected by the personal information form developed by the researchers, the Life Satisfaction Scale adapted to Turkish by Yetim (1993) and the Peer Pressure Scale developed by Kıran-Esen (2003). In the analysis of the collected data, while Pearson correlation coefficient and hierarchic multi-linear regression analysis were used to determine the relationships between variables, independent samples t-test and one-way variance analysis were used to determine the differences and Tukey and Hochberg’s GT2 tests were used to test the source of the differences. For all the statistical analyses, SPSS 20.0 program package was used and the significance level was set to be ,05. As a result of the analyses, it was concluded that the adolescents’ life satisfaction was negatively and significantly predicted by the direct and indirect peer pressures they were exposed to. Moreover, the adolescents’ life satisfaction was found to be varying significantly depending on the perceived social-economic level but not varying significantly depending on gender, type of the school, grade level, family structure and place of residence. Findings of the study were discussed in light of the literature

Anahtar Kelimeler

Life satisfaction, Direct peer pressure, Indirect peer pressure, Adolescents

Ergenlerin Yaşam Doyumlarının Yordayıcıları Olarak Direkt ve Dolaylı Akran Baskısı

Öz

Bu araştırmada, ergenlerin maruz kaldıkları direkt ve dolaylı akran baskısının; yaşam doyumlarını ne derece yordandığının belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma, Burdur ilinin Merkez ilçesinde yer alan ortaöğretim kurumlarında öğrenimine devam etmekte olan 289 kadın ve 237 erkek olmak üzere toplam 526 lise öğrencisi üzerinde gerçekleştirilmiştir. Çalışma grubunun yaş ortalaması 15,06’dır. Araştırmada veriler; araştırmacıların geliştirdiği kişisel bilgi formu, Yetim (1993) tarafından Türk kültürüne uyarlanan Yaşam Doyumu Ölçeği ve Kıran-Esen (2003) tarafından geliştirilmiş olan Akran Baskısı Ölçeği ile toplanmıştır. Verilerin analizinde, değişkenlerin arasındaki ilişkinin saptanması için pearson korelasyon katsayısı ile hiyerarşik çoklu doğrusal regresyon analizi kullanılırken; farklılıkların tespitine ilişkin analiz için ise ilişkisiz örneklemler t-testi ve tek yönlü varyans analizi kullanılmış, farklılıkların kaynağını test etmek adına Tukey ve Hochberg’s GT2 testlerinden yararlanılmıştır. Tüm bu istatistiksel analizlerde SPSS 20.0 programı kullanılmış olup, anlamlılık düzeyi olarak ,05 alınmıştır. Araştırma sonucunda ergenlerin yaşam doyumlarının maruz kalınan direkt ve dolaylı akran baskısı tarafından negatif yönde anlamlı şekilde yordandığı bulgusuna ulaşılmıştır. Ayrıca ergenlerin yaşam doyumlarının, algılanan sosyoekonomik düzeyleri açısından anlamlı olarak farklılaştığı; ancak cinsiyet, okul türü, sınıf düzeyi, aile yapısı ve barınılan yer değişkenlerine göre anlamlı bir farkın olmadığı tespit edilmiştir. Çalışma bulguları ilgili alanyazın ışığında tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yaşam doyumu, Direkt akran baskısı, Dolaylı akran baskısı, Ergenler

Kaynakça

• Abdel-Khalek, A. M. (2006). Measuring happiness with a single item-scale. Social Behavior and Personality, 34(2), 139-150. doi:10.2224/sbp.2006.34.2.139
• Akkan, E. (2010). Ortaögretimdeki üstün yetenekli ögrencilerin duygusal zeka ve yaratıcılık düzeylerinin yasam doyumlarını yordama gücü. Yayımlanmamıs Yüksek Lisans Tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
• Albayrak, A. S. (2005). Çoklu doğrusal bağlantı halinde enküçük kareler tekniğinin alternatifi yanlı tahmin teknikleri ve bir uygulama. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 105-126.
• Amato, P. R. ve Keith, B. (1991). Parental divorce and adult well-being: A meta analysis. Journal of Marriage and The Family, 53(1), 43-58.
• Brown, B. (1990). Peer groups and peer cultures. In S. S. Feldman & G. R. Elliot (Eds.), At the threshold: The developing adolescent (p. 171–196). Cambridge, MA: Harvard University Press.
• Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (19.Basım). Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri (21.Basım). Ankara: Pegem Akademi.
• Calmeiro, L., Camacho, I. ve Matos, M. G. (2018). Life satisfaction in adolescents: The role of individual and social health assets. The Spanish Journal of Psychology, 21(e23), 1-8. doi:10.1017/sjp.2018.24
• Cao, H., Sun, Y., Wan, Y., Hao, J. ve Tao, F. (2011). Problematic Internet use in Chinese adolescents and its relation to psychosomatic symptoms and life satisfaction. BMC public health, 11(1), 802. doi:10.1186/1471- 2458-11-802
• Clasen, D. R. ve Brown, B. B. (1985). The multidimensionality of peer pressure in adolescence. Journal of Youth and Adolescence 14(6), 451-468. doi:10.1007/BF02139520
• Cohen, J. (1988). Statistical power analysis fort he behavioral sciences (2.Basım). Hillsdale, NJ: Erlbaum.
• Çeçen-Eroğul, A. R. ve Türk, S. B. (2013). Ergenlerde çocukluk örselenme yaşantıları ve öfke ifade tarzları ile benlik saygısı ve yaşam doyumu arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Journal of Human Sciences, 10(1), 1421- 1439.
• Çelik, E., Arıcı-Özcan, N. A. ve Turan, M. E. (2014). Ergenlerin yaşam doyumunu algılanan okul yetersizliğinin, sosyal kaynaklı mükemmeliyetçiliğin ve kendini değerlendirmenin yordaması. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 10(4), 1143-1155.
• Çivitçi, A. (2009). İlköğretim öğrencilerinde yasam doyumu: Bazı kişisel ve ailesel özelliklerin rolü. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 29-52.
• Çivitçi, N., Çivitçi, A. ve Fiyakalı, N. C. (2009). Loneliness and life satisfaction in adolescents with divorced and non-divorced parents. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9(2), 513-525.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve LISREL uygulamaları (3.Basım). Ankara: Pegem Akademi.
• Demir, I., Peker-Özköklü, D. ve Aygün-Turğut, B. (2015). Ergenlerin problemli internet kullanımının yordanmasında denetim odağı ve yaşam doyumunun rolü. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 720-731. doi:10.17860/efd.02132
• Demo, D. H. ve Acock, A. C. (1996). Family structure, family process, and adolescent well-being. Journal of Research on Adolescence, 6(4), 457-488.
• Diener, E. D., Emmons, R. A., Larsen, R. J. ve Griffin, S. (1985). The satisfaction with life scale. Journal of personality assessment, 49(1), 71-75. doi:10.1207/s15327752jpa4901_13
• Diener, E., Oishi, S. ve Tay, L. (2018). Advances in subjective well-being research. Nature Human Behaviour, 2(4), 253. doi:10.1038/s41562-018-0307-6
• Dingiltepe, T. (2009). Parçalanmış ve tam aileye sahip ergenlerin yasam doyumu düzeyleri ile yasam kalite düzeylerinin karsılaştırılması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Erol, M. (2017). Genç yetişkinliğin öncesinde olan ergenlerin yaşam doyumu: “Utangaçlık” ve “öz yeterlik algısı”nın rolü. Türk Psikiyatri Dergisi, 28(2), 95-103. doi:10.5080/u13563
• Fields, A. (2005). Discovering statistics using SPSS (2.Basım). Beverly Hills: Sage Publications.
• Fischhoff, B., Crowell, N. A. ve Kipke, M. (1999). Adolescent decision making: Implications for prevention programs. Washington: National Academies Press.
• Funk, B. A., Huebner, E. S. ve Valois, R. F. (2006). Reliability and validity of a brief life satisfaction scale with a high school sample. Journal of Happiness Studies, 7(1), 41-54. doi:10.1007/s10902-005-0869-7
• Gilman, R. ve Huebner, E. S. (2006). Characteristics of adolescents who report very high life satisfaction. Journal of Youth and Adolescence, 35(3), 311-319. doi:10.1007/s10964-006-9036-7
• Gün, Z. ve Bayraktar, F. (2008). Türkiye’de iç göçün ergenlerin uyumundaki rolü. Türk Psikiyatri Dergisi, 19(2), 167-176.
• Huebner, E. S. (1991). Correlates of life satisfaction in children. School Psychology Quarterly, 6(2), 103-111. doi:10.1037/h0088805
• Huebner, E. S., Drane, W. ve Valois, R. F. (2000). Levels and demographic correlates of adolescent life satisfaction reports. Social Psychology International, 21(3), 281-292. doi:10.1177/0143034300213005
• Huebner, E. S., Suldo, S. M., Smith, L. C. ve McKnight, C. G. (2004). Life satisfaction in children and youth: Empirical foundations and implications for school psychologists. Psychology in the Schools, 41(1), 81-93. doi:10.1002/pits.10140
• Huebner, E. S., Valois, R. F., Paxton, R. J. ve Drane, J. W. (2005). Middle school student's perceptions of quality of life. Journal of Happiness Studies, 6(1), 15-24. doi:10.1007/s10902-004-1170-x
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi (24.Basım). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kelley, B. S. ve Miller, L. (2007). Life satisfaction and spirituality in adolescents. In Research in the Social Scientific Study of Religion, Volume 18 (pp. 233-261). Brill. doi:10.1163/ej.9789004158511.i-301.91
• Kermen, U., İlçin-Tosun, N. ve Doğan, U. (2016). Yaşam doyumu ve psikolojik iyi oluşun yordayıcısı olarak sosyal kaygı. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 2(1), 20-29.
• Kıran, B. (2002). Akran baskısı düzeyi farklı olan öğrencilerin risk alma, sigara içme davranışı ve okul başarılarının incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kıran-Esen, B. (2003). Akran baskısı ölçeği’nin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 2(3), 65-76.
• Kirk, R. E. (1996). Practical significance: A concept whose time has come. Educational and Psychological Measurement, 56(5), 746-759. doi:10.1177/0013164496056005002
• Konu, A. I., Lintonen, T. P. ve Rimpellä, M. K. (2002). Factors associated with school children's general subjective well-being. Health Education Research, 17(2), 155-165. doi:10.1093/her/17.2.155
• Köse, N. (2016). Ergenlerde internet bağımlılığının yaşam doyumuna etkisi. Elektronik Mesleki Gelişim ve Araştırmalar Dergisi, 4(1), 15-23. doi:25.1234/0123456789
• Lerner, R. M., Tirrell, J. M., Dowling, E. M., Geldhof, G. J., Gestsdóttir, S., Lerner, J. V., . . . Sim, A. T. (2019). The end of the beginning: Evidence and absences studying positive youth development in a global context. Adolescent Research Review, 4(1), 1-14. doi:10.1007/s40894-018-0093-4
• Leung, C. Y. W., McBride-Chang, C. ve Lai, B. P. Y. (2004). Relations among maternal parenting style, academic competence, and life satisfaction in Chinese early adolescents. The Journal of Early Adolescence, 24(2), 113-143. doi:10.1177/0272431603262678
• Little, R. J. (1988). A test of missing completely at random for multivariate data with missing values. Journal of the American statistical Association, 83(404), 1198-1202.
• Loesel, F., Bliesener, T. ve Koeferl, P. (1989). On the concept of "invulnerability": evaluation and first results of the Bielefeld project. In M. Bambring, F. Loesel ve H. Skowronek (Eds.), Children at risk: Assessment, longitudinal research, and intervention (p. 186-219). Berlin: de Gruyter.
• Marques, S. C., Lopez, S. J. ve Mitchell, J. (2013). The role of hope, spirituality and religious practice in adolescents’ life satisfaction: Longitudinal findings. Journal of Happiness Studies, 14(1), 251-261. doi:10.1007/s10902-012-9329-3
• Maslow, A. H. (2013). Toward a psychology of being. New York: Simon and Schuster.
• Masten, A. S. (1994). Resilience in individual development: Successful adaptation despite risk and adversity. In M. C. Wang and E. Gordon (Eds.), Educational resilience in inner city America: Challenges and prospects (p. 3-25). New York: Erlbaum.
• Masten, A. S., Hubbard, J. J., Gest, S. D., Tellegen, A., Garmezy, N. ve Ramirez, M. (1999). Competence in the context of adversity: Pathways to resilience and maladaptation from childhood to late adolescence. Development and Psychopathology, 11(1), 143-169. doi:10.1017/S0954579499001996
• McKnight, C. G., Huebner, E. S. ve Suldo, S. (2002). Relationships among stressful life events, temperament, problem behavior, and global life satisfaction in adolescents. Psychology in the Schools, 39(6), 677-687. doi:10.1002/pits.10062
• Mertler, C. A. ve Vannatta, R. A. (2016). Advanced and multivariate statistical methods: Practical application and interpretation (6.Basım). New York: Taylor & Francis.
• Morsünbül, Ü. (2013). Benlik kurgularının ergenlerin yaşam doyumu ve depresyon düzeylerine olan etkisi. Klinik Psikiyatri, 16, 18-26.
• Myers, D. G. ve Diener, E. (1995). Who is happy? Psychological Science, 6(1), 10-19. doi:10.1111/j.1467- 9280.1995.tb00298.x
• Ogurlu, Ü., Birben, F. Y., Öpengin, E. ve Yalın, H. S. (2016). Üstün zekâlı ergenlerde yalnızlık ve yaşam doyumu ilişkisi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (31), 161-184.
• Oliva, A., Rios, M., Antolin-Suarez, L., Parra, A., Hernando, A. ve Pertegal, M. A. (2010). Beyond the deficit: Building a model of positive youth development. Infancia y Aprendizaje, 33(2), 223-234. doi:10.1174/021037010791114562
• Özen, Y. ve Gül, A. (2007). Sosyal ve eğitim bilimleri araştırmalarında evren-örneklem sorunu. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (15), 394-422.
• Paxton, R. J., Valois, R. F., Huebner, E. S. ve Drane, J. W. (2006). Opportunity for adult bonding/meaningful neighborhood roles and life-satisfaction among USA middle school students. Social Indicators Research, 79(2), 291-312. doi:10.1007/s11205-005-4129-3
• Povedano-Diaz, A., Muñiz-Rivas, M. ve Vera-Perea, M. (2020). Adolescents’ life satisfaction: The role of classroom, family, self-concept and gender. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(1), 19. doi:10.3390/ijerph17010019
• Proctor, C. L., Linley, P. A. ve Maltby, J. (2009). Youth life satisfaction: A review of the literature. Journal of happiness studies, 10(5), 583-630. doi:10.1007/s10902-008-9110-9
• Raboteg-Šarić, Z., Brajša-Žganec, A. ve Šakić, M. (2009). Life satisfaction in adolescents: The effects of perceived family economic status, self-esteem and quality of family and peer relationships. Društvena istraživanja: časopis za opća društvena pitanja, 18(3), 547-564.
• Raboteg-Šarić, Z. ve Šakić, M. (2014). Relations of parenting styles and friendship quality to self-esteem, life satisfaction and happiness in adolescents. Applied Research in Quality of Life, 9(3), 749-765. doi:10.1007/s11482-013-9268-0
• Rey, L., Extremera, N. ve Pena, M. (2011). Perceived emotional intelligence, self-esteem and life satisfaction in adolescents. Psychosocial Intervention, 20(2), 227-234. doi:10.5093/in2011v20n2a10
• Richardson, S. ve McCabe, M. P. (2001). Parental divorce during adolesence and adjustment in early adulthood. Adolescence, 36(143), 467-489.
• Ryan, A. M. (2000). Peer groups as a context for the socialization of adolescents' motivation, engagement, and achievement in school. Educational Psychologist, 35(2), 101-111. doi:10.1207/S15326985EP3502_4
• Santor, D. A., Messervey, D. ve Kusumakar, V. (2000). Measuring peer pressure, popularity, and conformity in adolescent boys and girls: Predicting school performance, sexual attitudes, and substance abuse. Journal of Youth and Adolescence, 29(2), 163-182. doi:10.1023/A:1005152515264
• Savi-Çakar, F. ve Karataş, Z. (2017). Ergenlerin okula bağlanmalarının yordayıcıları olarak benlik saygısı, okul öfkesi ve yaşam doyumu. Eğitim ve Bilim, 42(189), 121-136. doi:10.15390/EB.2017.6573
• Shek, D. T. L. (1998). A longitudinal study of the relationship between family functioning and adolescent psychological well-being. Journal of Youth Studies, 1(2), 195-209. doi:10.1080/13676261.1998.10593006
• Shek, D. T. L. (2005a). Paternal and maternal influences on the psychological well-being, substance abuse, and delinquency of Chinese adolescents experiencing economic disadvantage. Journal of Clinical Psychology, 61(3), 219-234. doi:10.1002/jclp.20057
• Shek, D. T. L. (2005b). Perceived parental control processes, parent-child relational qualities, and psychological well-being in Chinese adolescents with and without economic disadvantage. The Journal of Genetic Psychology, 166(2), 171-188. doi:10.3200/GNTP.166.2.171-188
• Sin, N. L. ve Lyubomirsky, S. (2009). Enhancing well‐being and alleviating depressive symptoms with positive psychology interventions: A practice‐friendly meta‐analysis. Journal of clinical psychology, 65(5), 467-487 doi:10.1002/jclp.2059
• Suldo, S. M. ve Huebner, E. S. (2004). The role of life satisfaction in the relationship between authoritative parenting dimensions and adolescent problem behavior. Social Indicators Research, 66(1-2), 165-195. doi:10.1023/B:SOCI.0000007498.62080.1e
• Süpçeler, B. (2016). Ergenlik döneminde algılanan sosyal destek ile yaşam doyumu ve özgüven ilişkisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yakın Doğu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Lefkoşa.
• Tabachnick, B. G., Fidell, L. S. ve Ullman, J. B. (2007). Using multivariate statistics (5.Basım). Boston, MA: Pearson.
• Tümkaya, S., Çelik, M. ve Aybek, B. (2011). Lise öğrencilerinde boyun eğici davranışlar, otomatik düşünceler, umutsuzluk ve yaşam doyumunun incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(2), 77-93.
• Ünal, A. Ö. (2011). Lise öğrencilerinin yaşam doyumlarının bazı değişkenlere göre yordanması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Valois, R. F., Zullig, K. J., Huebner, E. S. ve Drane, J. W. (2001). Relationship between life satisfaction and violent behaviors among adolescents. American Journal of Health Behavior, 25(4), 353-366. doi:10.5993/AJHB.25.4.1
• Valois, R. F., Zullig, K. J., Huebner, E. S. ve Drane, J. W. (2004). Life satisfaction and suicide among high school adolescents. Social Indicators Research, 66, 81-105. doi:10.1023/B:SOCI.0000007499.19430.2f
• Wong, S. S. ve Lim, T. (2009). Hope versus optimism in Singaporean adolescents: Contributions to depression and life satisfaction. Personality and Individual Differences, 46(5-6), 648-652. doi:10.1016/j.paid.2009.01.009
• Yetim, Ü. (1993). Life satisfaction: A study based on the organization of personal projects. Social Indicators Research, 29, 277-289.
• Yiğit, H. (2010). Ergenlerin benlik saygılarının yaşam doyumu ve bazı özlük nitelikleri açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Zullig, K. J., Valois, R. F., Huebner, E. S., Oeltmann, J. E. ve Drane, J. W. (2001). Relationship between perceived life satisfaction and adolescents’ substance abuse. Journal of Adolescent Health, 29(4), 279-288. doi:10.1016/S1054-139X(01)00269-5
• Zullig, K. J., Valois, R. F., Huebner, E. S. ve Drane, J. W. (2005). Associations among family structure, demographics and adolescent perceived life satisfaction. Journal of Child and Family Studies, 14(2), 195- 206. doi:10.1007/s10826-005-5047-3