Örgütsel Belirsizliğin Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkisinde Örgütsel Stresin Aracılık Rolü

Yıl 2020, Cilt: 16 Sayı: 28, 1272 - 1295, 31.08.2020

Ayşe Elif Yazgan Ebru Özer Topaloğlu

https://doi.org/10.26466/opus.748687

Cited By: 3

Öz

Günümüzde işletmelerde ve teknolojide yaşanan hızlı değişimler sonucunda örgütlerdeki yöneticiler ve çalışanlar için belirsizlikler ortaya çıkmaktadır. İş hayatında yaşanan örgütsel bazdaki belirsizlikler de örgütsel strese neden olmaktadır. Örgütlerde yaşanan stres ise çalışanların örgütsel bağlılıklarını etkilemektedir. Bu çalışmanın amacı, örgütsel belirsizliğin örgütsel bağlılık üzerindeki etkisinde örgütsel stresin aracılık rolünü belirlemektir. Araştırmanın örneklemi Konya İli merkez ilçelerde çalışan ve kolayda örnekleme yöntemiyle seçilen 212 banka çalışanıdır. Veri toplama aracı olarak kullanılan anket formunda örgütsel stres, örgütsel bağlılık ve örgütsel belirsizlik algısı ölçeklerinden yararlanılmıştır. SPSS paket programına veri girişi yapıldıktan sonra faktör analizinden, korelasyon analizinden ve değişkenler arasındaki yordayıcı ilişkilerin belirlenmesi maksadıyla geliştirilen modelin testinde yapısal eşitlik modellemesinden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda örgütsel belirsizliğin örgütsel bağlılığı negatif yönde yordadığı; örgütsel stres ile örgütsel örgütsel belirsizlik arasında pozitif yönde; örgütsel belirsizlik ile örgütsel bağlılık arasında da negatif yönde bir ilişki olduğu; ayrıca örgütsel stresin örgütsel belirsizlik ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişkide aracı etkiye sahip olduğu görülmüştür

Anahtar Kelimeler

örgütsel stres, örgütsel belirsizlik, örgütsel bağlılık

The Mediator Role of Organizational Stress on The Effect of Organizational Uncertainty on Organizational Commitment

Öz

Today, as a result of rapid changes in businesses and technology, uncertainty emerges for managers and employees in organizations. Organizational uncertainties in business life also cause organizational stress. Stress experienced in organizations affects organizational commitment of employees. The aim of the research is assign the mediator role of organizational stress in the effect of organizational uncertainty on organizational commitment. The sample of this study is 212 bank employees working in central districts of Konya and selected by easy sampling method. Organizational stress, organizational commitment and organizational uncertainty perception scale were accessed in questionnaire form created to collect data. After entrying the data to SPSS package program, was used factor analysis, correlation analysis and structural equation modeling were accessed in test of the model created to assign the predictive relationships between the variables. Consequently, organizational uncertainty predicted organizational commitment negatively; positive direction between organizational stress and organizational organizational uncertainty; A negative relationship was set up between organizational uncertainty and organizational commitment. Also it is seen that organizational stress is a mediator effect in relationship among organizational uncertainty and organizational commitment.

Anahtar Kelimeler

Organizational uncertainty,, Organizational stress,, Organizational commitment

Kaynakça

• Aldag, R. J., ve Storey, R. G. (1975, August). Envıronmental uncertaınty: Comments on objectıve and perceptual ındıces. In Academy of Management Proceedings (Vol. 1975, No. 1, p. 203-205). Briarcliff Manor, NY 10510: Academy of Management. https://doi.org/10.5465/ambpp.1975.4982411
• Allen, N. J., ve Meyer, J. P. (1990). The Measurement and antecedents of affective, continuance and normative commitment to the organization. Journal Of Occupational Psychology, 63, 1-18. https://doi.org/10.1111/j.2044-8325.1990.tb00506.x
• Angle, H. L., ve Perry, J. L. (1983). Organizational commitment: Individual and organizational influences. Work and Occupations, 10(2), 123-146. https://doi.org/10.1177%2F0730888483010002001
• Balay, R. (2000). Yönetici ve öğretmenlerde örgütsel bağlılık. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Baron, R. M., ve Kenny, D. A. (1986). The moderator-mediator variable distinction in social psychological research – conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173-1182. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0022-3514.51.6.1173
• Blau, G. J., ve Boal, K. B. (1987). Conceptualizing how job involvement and organizational commitment affect turnover and absenteeism. Academy of management review, 12(2), 288-300. DOI: 10.2307/258536
• Bordia, P., Hunt, E., Paulsen, N., Tourish, D., ve DiFonzo, N. (2004). Uncertainty during organizational change: Is it all about control?. European Journal of Work and Organizational Psychology. 13(3), 345–365. https://doi.org/10.1080/13594320444000128
• Boshoff, C. veMels, G. (1995). A causal model to evaluate the relationships among supervision, role stress, organizational commitment and internal service quality. European Journal of Marketing, 29(2), 23-42. https://doi.org/10.1108/03090569510080932
• Boylu, Y, Pelit, E. ve Güçer, E. (2007). Akademisyenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri üzerine bir araştırma. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 44 (511), 55-74. Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (12. baskı). Ankara: Pegem A Yayınları.
• Chen, J. C., Silverthorne, C., ve Hung, J. Y. (2006). Organization communication, job stress, organizational commitment, and job performance of accounting professionals in Taiwan and America. Leadership & Organization Development Journal. 242-249. DOI 10.1108/01437730610666000
• Colquitt, J., Lepine, J. A., Wesson, M. J., ve Gellatly, I. R. (2015). Organizational behavior: Improving performance and commitment in the workplace (4th Edition). New York, NY: McGraw-Hill Irwin. Cranwell-Ward, J., ve Abbey, A. (2005). Organizational Stress. Springer.
• Çetin, M. Ö. (2004). Örgüt kültürü ve örgütsel bağlılık. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Dinçman, M. P. (2016). Eğitim ve okul yönetiminde örgütsel belirsizlikle ilgili temel konuları ele alan bilimsel yayınların analizi 1990-2016. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Düzgün, A. (2014). Üst düzey yöneticilerde örgütsel stres ve örgütsel bağlılık ilişkisi analizi: Antalya bölgesi beş yıldızlı otel işletmelerinde bir uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Faucheux, C. (1977). Strategy formulation as a cultural process. International Studies of Management and Organization, 7(2), 127-138.
• Ganster, D. C., Mayes, B. T., Sime, W. E., ve Tharp, G. D. (1982). Managing organizational stress: A field experiment. Journal of Applied Psychology, 67(5), 533. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0021-9010.67.5.533
• Grote, G. (2007). Understanding and assessing safety culture through the lens of organizational management of uncertainty. Safety science, 45(6), 637-652. https://doi.org/10.1016/j.ssci.2007.04.002
• Güney, S. (2007). Yönetim ve organizasyon (2. Baskı). Ankara: Nobel Yayınları.
• Hall, D. T., Schneider, B., ve Nygren, H. T.(1970).Personal factors in organizational identification. Administrative Science Quarterly, 25, 176-1. DOI: 10.2307/2391488
• Hofstede, G. (1980).Culture's consequences: international differences in work related values. Sage: Beverly Hills, CA.
• Hui, C., ve Lee, C. (2000). Moderating effects of organization-based self-esteem on organizational uncertainty: Employee response relationships. Journal of Management, 26(2), 215-232. https://doi.org/10.1177%2F014920630002600203
• Karakuş, Ş. ve Yardım, M. (2014). Algılanan örgütsel değişim, belirsizlik, iş doyumu ve işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkileri. İş ve İnsan Dergisi, 1(1), 21-31. doi: 10.18394/iid.50336
• Klıne, P. (1994). An easy guide to factor analysis. UK: Routledge.
• Lou, J. H., Yu, H. Y., Hsu, H. Y., ve Dai, H. D. (2007). A study of role stress, organizational commitment and intention to quit among male nurses in Southern Taiwan. The Journal of Nursing Research: JNR, 15(1), 43-53. https://doi.org/10.1097/01.jnr.0000387598.40156.d2
• Meyer, J. P., Allen, N. J. ve Smith, C. A. (1993). Commitment to organizations and occupations: Extension and test of a threecomponent conceptualization. Journal Of Applied Psyhology, 78(4), 538-551. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0021-9010.78.4.538
• Mowaday, R. T., Porter, L. W., ve Steers, R. M. (1982). Employee-organization linkages: The Psychology Of Commitment, Absenteeism and Turnover. Academic Press.
• Nikolaou, I., ve Tsaousis, I. (1993–2002). Emotional intelligence in the workplace. Exploring its effects on occupational stress and organizational commitment. International Journal of Organizational Analysis, 10(4), 327.
• Özutku, H. (2008). Örgüte duygusal, devamlılık ve normatif bağlılık ile iş performansı arasındaki ilişkinin incelenmesi. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 37(2), 79-97.
• Polat, M. (2015). Yöneticilerin açık liderlik özellikleri ve sosyal ağları benimseme durumlarının örgütsel belirsizlik üzerindeki etkileri: Fırat Üniversitesi örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Yönetimi Teftişi Planlaması ve Ekonomisi ABD, Elazığ.
• Polat, M., ve Arabacı, İ. B. (2015). Enformasyon kuramı bağlamında sosyal ağlar. Örgütsel belirsizlik ve eğitim: Kavramsal Bir Analiz. Journal of International Social Research, 8(37).
• Rafferty, A. E., ve Griffin, M. A. (2006). Perceptions of organizational change: A stress and coping perspective. Journal of applied psychology, 91(5), 1154.
• Salancik, G. R. (1977). Commitment and the control of organizational behavior and belief. New directions in organizational behavior, 1, 54.
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H. ve Müler, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online 8(2), 23–74.
• Schweiger, D. M., ve Denisi, A. S. (1991). Communication with employees following a merger: a longitudinal field experiment. Academy of Management Journal, 34(1), 110-135. https://doi.org/10.5465/256304
• Sökmen, A. (2010). Yönetim ve organizasyon. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Stanley Budner, N. Y. (1962). Intolerance of ambiguity as a personality variable. Journal of Personality, 30(1), 29–50. Sutherland, V.J. and Cooper, C.L. (2000) Strategic stress management: an organisational approach. Basingstoke: Macmillan – now Palgrave Macmillan.
• Tett, R. P., ve Meyer, J. P. (1993). Job Satisfaction, organizational commitment, turnover intention and turnover: Path analyses based on meta‐analytic findings. Personnel Psychology, 46(2), 259-293. https://doi.org/10.1111/j.1744-6570.1993.tb00874.x
• Theorell, T., Perski, A., Akerstedt, T. ve ark. (1988). Changes ın job strain ın relation to changes ın physiological state. Scand J Work Environ Health, 14, 189–196.
• Tınaztepe, C. (2010). The effect of desire for change on the relationship between perceived uncertainty and job related affective well being. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Örgütsel Davranış Bilim Dalı, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Türk Dil Kurumu (TDK). 2020a. Stres. 15.02.2020 tarihinde http://www.tdk.gov.tr adresinden erişilmiştir. Türk Dil Kurumu (TDK). 2020b. Belirsizlik. 17.02.2020 tarihinde http://www.tdk.gov.tr adresinden erişilmiştir.
• Uzun, Ö., ve Yiğit, E. (2011). Örgütsel stres ve örgütsel bağlılık ilişkisi üzerine orta kademe otel yöneticileri üzerinde yapılan bir araştırma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(1), 181-213.
• Weinberg, A., Bond, F., Cooper, C., ve Sutherland, V. J. (2010). Organizational stress management: A strategic approach. Palgrave Macmillan.
• Yıldırım, Y., Taşmektepligil, M.Y., ve Üzüm, H. (2011). Kısa versiyon örgütsel stres ölçeğinin Türkçeye uyarlanması. Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilim Dergisi, 13 (1), 103-108.
• Zencirkıran, M., ve Keser, A. (2018). Örgütsel davranış, değerlemesi ve yönetimi. Bursa: Dora Basım Yayın.
• Zengin, Y.(2019). Dönüştürücü liderlik ile rekabet üstünlüğü performansı arasındaki ilişkide etkileşimsel liderliğin aracılık rolü. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 11(18), 1325-1355. DOI: 10.26466/opus.552141.