Religious Conversion at Michaella Mihriban Özelsel

Yıl 2024, Sayı: 26, 47 - 56, 20.04.2024

Burak Salih Selçuk

https://doi.org/10.32950/rid.1391544

Öz

In the 19th century, the conversion that took place in the West under the influence of various movements caused experts interested in the psychology of religion to address the subject and conduct research about it. In Western literature, religious conversion refers to changes in the religious era and means that an individual accepts a religion or rejects a religious value or belief. Religious exchange is divided into two ways: intra-religious and inter-religious transitions. In Turkish literature, the concepts of "conversion" and "salvation" are used for the changes that a person undergoes in the religious field. When an individual who belongs to a religion but does not fulfill the requirements of the religion starts to fulfill his religious duties again, it is called guidance or return to religion. The concept of conversion or conversion, on the other hand, is the situation in which an individual abandons his religious values and beliefs and adopts another religious value and belief. Individuals who experience changes in the religious field are called converts. Studies on the phenomenon of conversion have been and continue to be among the topics of interest in many disciplines, especially the psychology of religion. Conversion is one of the main topics that the psychology of religion deals with, and independent studies are carried out that examine different aspects of religious change through a well-known figure. The psycho-social reasons for the religious conversion process are grouped under three topics. The first is conversion as a solution to stress, and the second is the view that considers a process that covers a long period, such as the education that the individual receives from the family. The third view is that the individual gains the ability to interpret events differently because of being influenced by other people. While examining the religious change processes of individuals, the motives that cause change; the motives that are effective in the conversion process are examined from different perspectives such as the direction and duration of the change, and the consequences of the change. The aim of this study is to examine the cause, process, and consequences of Michaela Mihriban Özelsel's religious conversion from Christianity to Islam. In this context, a short biography of German psychologist Michaella Mihriban Özelsel and her story of becoming a Muslim were given and Özelsel's religious change was examined. Based on two works of Özelsel translated into Turkish, the data obtained in the study carried out by the literature review method were analyzed by content analysis and descriptive analysis method. In this study, it was concluded that Özelsel’s searches and inquiries during adolescence and his social interaction during adolescence were the most important motives that led to his conversion. In terms of conversion motifs, it has been concluded that Özelsel's religious conversion fits the intellectual and mystical type of reserve model from the motifs proposed in the literature. In this study, the religious conversion of Özelsel was evaluated according to various models and it was concluded the model that recommended by Köse, and his religious conversion concluded slow religious conversion model. Özelsel’s changes after his religious conversion were examined in terms of their beliefs, worship, attitudes, changes in social life, changes in cultural values and points of change were pointed out. Suggestions were also given to experts who could benefit from the findings of the study.

Anahtar Kelimeler

Psychology of Religion, Religious Conversion, Religious Conversion Motifs, Michaela Mihriban Özelsel, Sufism

Michaella Mihriban Özelsel’de Dinsel Değişim

Öz

19. yy.’da çeşitli akımların etkisiyle batıda gerçekleşen ihtida hareketleri din psikolojisi ile ilgilenen uzmanların konuyu ele almaya ve araştırmaların yapılmasına yol açmıştır. Batılı literatürde dinî değişim dinî alanda meydana gelen değişimlere işaret eder ve bireyin bir dini kabul etmesi ya da sahip olduğu dinî değeri veya inancı reddetmesi anlamına gelir. Dinî değişim din içi ve dinler arası geçişler olmak üzere iki şekilde ayrılmaktadır. Türkçe literatürde bir kişinin dinî alanda geçirdiği değişimler için “ihtida” ve “hidayet” kavramları kullanılmaktadır. Bir dine mensup olan ancak dinin gerekliliklerini yerine getirmeyen bireyin, dinî vecibelerini tekrardan yerine getirmeye başlaması hidayet ya da dine dönüş olarak adlandırılır. İhtida ya da din değiştirme kavramı ise bireyin, sahip olduğu dinî değerleri ve inancı bırakıp başka bir dinî değeri ve inancı benimsemesi durumudur. Dinî alanda değişim yaşayan bireyler mühtedi olarak isimlendirilir. Dinî alanda değişim yaşayan bireyler mühtedi olarak isimlendirilir. Din değiştirme olgusu üzerine yürütülen çalışmalar, din psikolojisi başta olmak üzere birçok bilim dalının da ilgi çeken konuları arasında yer almıştır ve hâlâ yer almaya devam etmektedir. İhtida, hem din psikolojinin ilgilendiği temel konular arasındadır hem de tanınmış bir şahsiyet üzerinden dinî değişimin farklı yönlerini inceleyen müstakil çalışmalar yapılmaktadır. Din değiştirme sürecinin psiko-sosyal nedenleri üç başlıkta toplanır. Birincisi strese karşı bir çözüm olarak din değiştirmedir, ikincisi bireyin aileden aldığı eğitimler gibi uzun bir zamanı kapsayan süreci dikkate alan görüştür. Üçüncü görüş ise bireyin diğer sosyal etkilenmesi neticesinde olayları farklı yorumlama davranışı kazanmasıdır. Bireylerin dinî değişim süreçleri incelenirken değişime sebep olan güdüler; din değiştirme sürecinde etkili olan motifler, değişimin yönü ve süresi, değişimin sonuçları gibi farklı açılarından incelenmektedir. Bu çalışmanın amacı, Michaela Mihriban Özelsel’in Hristiyanlıktan Müslümanlığa geçişini neden, süreç ve sonuçlarıyla incelemektir. Bu bağlamda Alman psikolog Michaella Mihriban Özelsel’in kısa biyografisi ve Müslüman olma hikâyesi verilmiş ve Özelsel’in dinî değişimi incelenmiştir. Özelsel’in Türkçeye çevrilmiş iki eserinden yola çıkarak nitel araştırma desenlerinden durum çalışması deseniyle gerçekleştirilen araştırmada elde edilen veriler içerik analizi ve betimsel analiz yöntemi ile çözümlenmiştir. Bu araştırmada ulaşılan sonuçlar şu şekilde özetlenebilir: Özelsel’in ergenlik dönemindeki arayışlarının, sorgulamalarının ve sosyal etkileşiminin din değiştirmesine kaynaklık eden en önemli güdüler olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Din değiştirme motifleri bakımından Özelsel’in ihtidasının literatürde önerilen motiflerden tasavvuf yoluyla ihtida edenlerde daha fazla görülen entelektüel ve mistik tip ihtida modeline uyduğu sonucuna varılmıştır. Bu çalışmada Özelsel’in ihtidası çeşitli modellere göre de değerlendirilmiş, Köse’nin öne sürdüğü modele ve zaman süreci bakımından yavaş gerçekleşen ihtida modeline uyduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu bulgu diğer Avrupalı mühtedilerin dinî değişim süreçleriyle uyumlu bulunmuştur. Özelsel’in ihtidasından sonra inançları, ibadetleri, tutumları, sosyal hayatına dair ve kültürel değerlerine dair geçirmiş olduğu değişimleri noktasında incelenmiş ve bu noktalara işaret edilmiştir. Araştırmanın bulgularından faydalanabilecek uzmanlara öneriler de verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Psikolojisi, Michaela Mihriban Özelsel, Dinî Değişim, Dinî değişim Motifleri, Tasavvuf

Kaynakça

• Aydın, Abakay Bengisu. Yetişkin Bireylerde Erken Dönem Uyum Bozucu Şemalar ile Bağlanma Stilleri ve Ayrılık Kaygısı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, İstanbul, İstanbul Gelişim Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Başkurt, İrfan. “Yaygın Din Eğitimi ve Sosyo-Psikolojik Açıdan İhtida Hadisesi (Üsküdar, Kadıköy ve Beyoğlu Örneği)”. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (14), (2006), 173-205.
• Esen, Nesibe. “Necip Fazıl Kısakürek’te Dinsel Değişim”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11/1, (2011), 129-154.
• Gürsu, Orhan. Günümüzde Tasavvuf Yoluyla İslam’a Yönelişin Sosyo-Psikolojik Analizi, Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1999.
• Hayta, Akif. Bağlanma Kuramı ile Allah Tasavvuru. İstanbul: İz Yayıncılık, (2019).
• Hökelekli, Hayati. Din Psikolojisi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 15. Basım, 2020.
• Işık, İhsan. “Michaela Mihriban Özelsel”. Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi.7/2880. Ankara: Elvan Yayınları, 2008.
• James, William. Dinsel Deneyimin Çeşitleri: İnsan Doğası Üzerine Bir İnceleme. çev. İsmail Hakkı Yılmaz. İstanbul: Pinhan Yayıncılık, 2017.
• Kaplan, Sefa. “Alman Psikolog Michaela Üsküdar’da 40 Gün Halvete Girdi”. Hürriyet (8 Şubat 2013), https://www.hurriyet.com.tr /gundem/alman-psikolog-michaela-uskudar-da-40-gun-halvete-girdi-126973
• Karaca, Faruk. Dinî Gelişim Psikolojisi. Trabzon: Eser Ofset Matbaacılık, (2016).
• Kartopu, Saffet. “Muhammed Esed’de Dini Değişimin Psikolojik Analizi”. Turkish Studies, 8/6, (2013), 345-364.
• Kayıklık, Hasan. (2005). “Bireysel Yaşamda Dinsel Değişim”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5/2, (2005), 5-23.
• Kayıklık, Hasan. “Gazali’de Dinsel Yaşayışın Evrimi”. Dini Araştırmalar, 5/14, (2002), 117-130.
• Kirkpatrick, Lee, A. ve Shaver Phillip, R. “Attachment theory and religion: Childhood attachments, religious beliefs, and conversion”. Journal for the Scientific Study of Religion, 29/3, (1990), 315-334.
• Köse, Ali- Ayten, Ali. Din Psikolojisi İstanbul: İz Yayıncılık, 4. Basım, 2014.
• Köse, Ali. “Din Değiştirmenin Psiko-Sosyolojik Nedenleri”. Türkiye’de Misyonerlik Faaliyetleri. ed. Ömer Faruk Harman 407-427. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2005.
• Köse, Ali. Neden İslam’ı Seçiyorlar: Müslüman Olan İngilizler Üzerine Psiko-Sosyolojik Bir İnceleme. İstanbul: İz Yayıncılık, 2. Basım, 2012.
• Lofland, John- Skonovd, Norman. “Conversion Motif”. Journal for the Scientific Study of Religion, 20/4, (1981), 373-375.
• Lofland, John- Stark, Rodney. “Becomıng A World-Saver: A Theory Of Conversıon To A Devıant Perspectıve”. American Sociological Association 30/6 (1965), 862-875.
• Özelsel, Michaela Mihriban. Halvette Kırk Gün: Psikolog Bir Dervişe’nin Halvet Günlüğü ve Bilimsel Çözümlenmesi. çev. Seda Çiftçi. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 9. Basım, 2013.
• Özelsel, Michaela Mihriban. Kalbe Yolculuk: Alman Psikoloğun Hac Yolculuğu ve Bir Manevi Uyanış Hikâyesi. çev. Seda Çiftçi. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 4. Basım, 2016.
• Pazarlı, Osman. Din Psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1982.
• Peker, Hüseyin. Din Psikolojisi. İstanbul: Çamlıca Yayınları, 18. Basım, 2020.
• Rambo, Lewis R- Bauman, Steven C. “Psychology of Conversion and Spiritual Transformation”. Pastoral Psychol 61 (2012), 879-894.
• Şenler, Şule Yüksel. Hidayet. İstanbul: Timaş Yayınları, 2017
• Top, Nuriye. İhtida Hâdiselerinde Tasavvuf Kültürünün Rolü. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2007.
• Tüzer, Abdülatif. Dinî Tecrübe ve Mistisizm: Felsefi Bir Yaklaşım. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2006.
• Yapıcı, Asım. “Müslümanlıktan Hıristiyanlığa Geçişin Sebepleri Üzerine Sosyo-Psikolojik Bir İnceleme”. Jurnal of Islamic Research, 20/2 (2007), 221-231.
• Zavalsız, Yusuf Sinan. “Din Değiştirmenin Psiko-Sosyal Kodları”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (2012), 12(2), 185-200.