The Image of Turkish Woman in the First Wave of Russian Emigré Literature

Yıl 2023, Sayı: 10, 133 - 149, 27.12.2023

Erdem Erinç Ahsen Bozseki

https://doi.org/10.48068/rusad.1316921

Öz

Russian emigré literature is the body of work created by emigrant writers who, as a result of three distinct waves of emigration from Russia and the Soviet Union to various parts of the world, fled their home country. The first wave of Russian emigration was a natural consequence of the Russian Civil War (1918-1922/1923) and consisted of a movement of military and civilian populations from north to south across Russian territories. Istanbul served as the first destination outside of Russia for the emigrants of the first wave, who were compelled to leave their homeland, primarily from the coastal cities along the Black Sea. Emigrant writers of the first wave have incorporated Istanbul into their works, either as part of the plot or as the chosen setting, in both fictional and non-fictional pieces. Istanbul, with its symbolic significance, has been included in these works along with the components of the images that define the city. These images include the city's landmarks like the Bosphorus and Hagia Sophia, as well as social images constructed through encounters between people and places. This study focuses on the representation of Turkish women in the works of writers who were part of the first wave of Russian emigration and whose migration route passed through Istanbul, such as Nadezhda Teffi, Arkady Averchenko, Alexander Vertinsky, and Zinaida Shahovskaya. The study evaluates the Russian emigrant literature texts using Edward Said's theory of Orientalism and new approaches brought to this theory. The evaluation has been performed through the classifications of images and their components, such as harem and veil, through which the West legitimizes the East by making generalized assumptions. It is evident that classical oriental clichés have had an impact not only on Russian literature but also on emigré literature. This study aims to expose the image of Turkish women in Russian emigré literature and to investigate how the orientalist discourse developed by the West towards the East has manifested in this literature

Anahtar Kelimeler

Russian émigre literature, Image of Turkish women, orientalism, harem, Nadezhda Teffi, Arkady Averchenko

Образ турчанки в литературе русской эмиграции первой волны

Öz

Русская эмигрантская литература — это совокупность произведения писателей-эмигрантов, эмигрировавших из родной страны в результате трех отдельных волн эмиграции из России и Советского Союза в разные части мира. Первая волна русской эмиграции была закономерным следствием Гражданской войны в России (1918-1922/1923 гг.) и представляла собой движение военного и гражданского населения с севера на юг по территории России. Стамбул служил первым пунктом назначения за пределами России для эмигрантов первой волны, вынужденных покинуть родину, прежде всего из прибрежных городов северного Причерноморья. Писатели-эмигранты первой волны включили Стамбул в свои произведения либо как часть сюжета, либо как место действия, как в художественных, так и в документальных произведениях. Стамбул с его символическим значением был включен в эти работы наряду с компонентами образа, определяющими город. Эти компоненты включают в себя такие достопримечательности города, как Босфор и собор Святой Софии, а также социальные компоненты образа, созданные посредством встреч между людьми и местами. Предметом данной статьи является репрезентация турецких женщин в творчестве писателей, принадлежащих к первой волне русской эмигрантской литературы, путь которых проходил через Стамбул. В статье исследуется, как эмигрантская литература определяет турецких женщин в своем собственном дискурсе на образце, созданном из произведений таких писателей, как Надежда Тэффи, Аркадий Аверченко, Александр Вертинский и Зинаида Шаховская. Дана оценка теории ориентализма Эдварда Саида и новым подходам к этой теории, а также текстам литературы русского зарубежья. Оценка проводилась с классификацией таких образов, как гарем и чадра и их компонентов, которым Запад придавал легитимность через литературу и искусство, рассматривая Восток в целом, с обобщениями о нем. Установлено, что классические восточные клише обладают определенной силой в эмигрантской литературе. Выявление образа турецкой женщины в русской эмигрантской литературе позволило нам наблюдать аналог ориенталистского дискурса, развитого Западом против Востока, и в русской литературе

Anahtar Kelimeler

Литература русской эмиграции, образ турчанки, ориентализм, гарем, Надежда Тэффи, Аркадий Аверченко

BİRİNCİ DALGA RUS GÖÇMEN EDEBİYATINDA TÜRK KADINI İMGESİ

Öz

Rus göçmen edebiyatı 20. yüzyılda üç ayrı göç dalgasıyla Rusya ve Sovyetler Birliği’nden dünyanın farklı yerlerine iltica eden göçmen yazarların eserlerinin oluşturduğu edebiyattır. Rus göçünün birinci dalgasını Rus İç Savaşı’nın (1918-1922/1923) doğal bir sonucu olarak Rusya topraklarında kuzeyden güneye ilerleyen askeri ve sivil nüfus oluşturur. Ülkelerini Karadeniz kıyılarındaki şehirlerden terk etmek zorunda kalan birinci dalga Rus göçmenleri için Rusya’nın dışındaki ilk durak İstanbul’dur. Birinci dalgayla İstanbul’a gelen göçmen yazarlar bu şehri gerek olay örgüsünün bir parçası olarak, gerekse eserlerine mekân seçerek kurgu ya da kurgu dışı eserlerine dahil etmişlerdir. İstanbul simgesel anlamlarıyla bu eserlere dahil olurken şehri var eden imgeler de bileşenleriyle birlikte Rus göçmen edebiyatı metinlerinde yerlerini almıştır. İmgeler arasında Boğaziçi, Ayasofya gibi sabit şehir imgeleri kadar insanlar ve mekânların buluşmasıyla örülmüş sosyal imgeler ve onların bileşenleri de bulunur. Rus göçmen edebiyatının birinci dalgasına mensup, göç yolu İstanbul’dan geçmiş yazarların eserlerinde Türk kadınının temsili bu çalışmanın konusunu oluşturur. Çalışmada Nadejda Teffi, Arkadi Averçenko, Aleksandr Vertinski ve Zinaida Şahovskaya gibi yazarların İstanbul ve Türk kadınını konu ettikleri eserlerinden oluşturulan örneklem ile göçmen edebiyatının Türk kadınını kendi söyleminde nasıl tanımladığını göstermek amaçlanmıştır. Edward Said’in Oryantalizm kuramı ve bu kurama getirilen yeni yaklaşımlarla Rus göçmen edebiyatı metinleri değerlendirilmiştir. Değerlendirme Batı’nın Doğu’yu bir bütün halinde ele alarak ona dair genellemelerle edebiyat ve sanat üzerinden meşruiyet kazandırdığı harem, çarşaf gibi imgeler ve onların bileşenlerinin sınıflandırılmalarıyla gerçekleştirilmiştir. Klasik oryantal klişelerin Rus edebiyatını etkilediği kadar göçmen edebiyatında da belirli bir etkisi olduğu görülmüştür. Rus göçmen edebiyatında Türk kadını imgesini ortaya koymak, Batı’nın Doğu’ya karşı geliştirdiği oryantalist söylemin Rus göçmen edebiyatındaki karşılığını görmeyi sağlamıştır.

Anahtar Kelimeler

Rus göçmen edebiyatı, Türk kadını imgesi, oryantalizm, harem, Nadejda Teffi, Arkadi Averçenko

Kaynakça

• Alayev, L. Poçemu Kniga Edvarda Saida ni imela uspeha v Rossii?. İçinde Orientalizm vs. Orientalistika, editör Vladimir Olegoviç Bobrovnikov, Seyed Djavad Miri, 16-27. Moskva: SADRA, 2016.
• Averçenko, Arkadi. Sobraniya soçineni v 13 tomah. Moskova: İzdatelstvo “Dmitri Seçin”, 2014.
• Brisson, Ulrike. “Discovering Scheherazade: Representation of Oriental Women in the Travel Writing of 19th Century German Women.” Women in German Yearbook 29 (2013): 97-117.
• Criss, Bilge. İşgal Altında İstanbul 1918-1923. İstanbul: İletişim Yayınları, 2008.
• Çakır, Serpil. Osmanlı Kadın Hareketi. İstanbul: Metis Yayınları, 2016.
• Denikin, Anton. “Evakuatsiya Novorossii.” Erişim 14.06.2023. http://militera.lib.ru/memo/russian/denikin_ai2/5_23.html
• Duben, Alan & Behar, Cem. İstanbul Haneleri Evlilik, aile ve doğurganlık 1880-1940. İstanbul: İletişim Yayınları, 1998.
• Dumont, Paul. “Beyaz Yıllar.” İçinde İstanbul 1914-1923, editör Stefanos Yerasimos, 215-239. İstanbul: İletişim Yayınları, 2015.
• Erinç, Erdem. “Analyzing Migration across Literature: Russian Émigré Literature in the Texts of A. Averchenko and Z. Shakhovskaya.” Border Crossing 7/2 (2017): 349-360.
• Erinç, Erdem. “Formirovanie obraza Stambula v russkom obşestvennom soznanii çerez tekstı XII-XX vekov.” İçinde Russkaya belaya emigratsiya v Turksii vek spustya 1919-2019, editör Türkan Olcay, 339-351. Мoskva: Dom russkogo zarubejya imeni Aleksandra Soljenitsina, 2019.
• Göle, Nilüfer. Modern Mahrem. İstanbul: Metis Yayınları, 2011.
• İnalcık, Halil. “Harem Bir Fuhuş Yuvası Değil, Bir Okuldu.” İçinde Osmanlı Sultanlarına Aşk Mektupları, editör M.Ç. Uluçay. 7-15. İstanbul: Ufuk Kitapları, 2001.
• Kuznetsova, Galina. Prolog. Moskova: İzdatelski Dom “Mir”, 2007.
• Lewis, Reina. Rethinking Orientalism: Woman, Travel and the Ottoman Harem. New York: I. B. Tauris & Co Ltd, 2004.
• Lowe, Lisa. “Orient as Woman, Orientalism as Sentimentalism: Flaubert.” İçinde Critical Terrains: French and British Orientalisms, editör Lisa Lowe, 75-101. Ithaca: Cornell University Press, 1991.
• Lynch, Kevin. Kent İmgesi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, 2010.
• Meyendorff, John. Byzantium and the Rise of Russia. Cambridge: Cambridge University Press, 2010.
• Poplavski, Boris. Metafiziçeskiy gramafon. Sankt Peterburg: Leonardo, 2010.
• Poplavski, Boris. Stihotvoreniya. Moskova: Russkiy Put, 2009.
• Said, Edward. Kültür ve Emperyalizm. İstanbul: Metis Yayınları, 2020.
• Said, Edward. Şarkiyatçılık. İstanbul: Metis Yayınları, 2010.
• Steet, Linda. “Gender and Orientalism: National Geographic’s Arab Woman.” The High School Journal 79/3 (1996): 202-210.
• Struve, Gleb. Russkaya Literatura v İzgnanii. Paris: UMSA-Press, 1984.
• Şahovskaya, Zinaida. Takov Moi Vek. Москва: Pusski Put, 2008.
• Teffi, Nadejda. Stambul i solntse. Berlin: İzdatelstvo “Mısl”, 1921.
• Uşakov, А. “Krımskaya Evakuatsiya. 1920 god.” Erişim 14.06.2023. https://portal-slovo.ru/history/35384.php
• Vertinski, Aleksandr. Dorogoy Dlinnoyu. Moskova: Pravda, 1990.
• Vertinski, Aleksandr. Za Kulisami. Moskova: Sovetski Fond Kulturi, 1991.