Enerji Alanında Bir Rekabet Sahası Olarak Doğu Akdeniz’in Önemi

Yıl 2017, Cilt: 2017 Sayı: 1, 120 - 138, 01.06.2017

Umut Kedikli Önder Çalağan

Öz

Akdeniz’in doğusu olarak ifade edilen Levant Bölgesi, sahip olduğu jeostratejik konumu sayesinde tarih boyunca siyasi ve ekonomik olarak Akdeniz coğrafyasının en kritik noktalarından biri olmuştur. Bu konumuna bağlı olarak Doğu Akdeniz bölgesi, her dönem küresel güçlerin de ilgi odağında yer almaktadır. Özellikle Sanayi Devrimi sonrasında Batı’nın artan enerji ihtiyacı bağlamında bölgenin zengin enerji kaynaklarına hem yakın olması hem de son dönemde Doğu Akdeniz’de yeni enerji havzalarının keşfi, uluslararası enerji politikalarında bölgenin önemini daha da arttırmıştır. Bu çalışmada da bölgenin sahip olduğu enerji kaynaklarının Doğu Akdeniz’in jeopolitik konumuna olan etkisi irdelenmektedir. Bu çerçevede, özellikle Kıbrıs adasının açıklarında bulunan yeni enerji kaynaklarının kıyıdaş devletlerin enerji politikalarını nasıl etkilediği analiz edilmektedir. Çalışmada yöntem olarak Jeopolitik kuramlar ve tarihsel olaylar üzerinden Doğu Akdeniz’in siyasi ve ekonomik önemi açıklanırken, havzanın sahip olduğu enerji kaynaklarına ilişkin yayımlanmış raporlar kapsamında da dünya enerji piyasasına olan katkısı analiz edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Doğu Akdeniz Jeopolitiği, Kıbrıs, Doğu Akdeniz Enerji Havzası, Münhasır Ekonomik Bölge

Kaynakça

• Aksoy, M. İ. & Sosyal Araştırmalar Merkezi (İNSAMER). (2016). Doğu Akdeniz Enerji Rekabeti. (Araştırma Rapor No. 23). İstanbul. Al Jazeera Turk. (2015). Akdeniz’deki Kavganın Kronolojisi. Erişim Tarihi: 06.03.2017, http://www.aljazeera.com.tr/kronoloji/akdenizdeki-kavganin-kronolojisi . Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi. Erişim Tarihi: 08.03.2017, http://denizmevzuat.udhb.gov.tr/dosyam/denizhukuku.pdf . Birsel, H. & Duman, O. Ö. (2015, Nisan). Kıbrıs ve Doğu Akdeniz Enerji Sorunsalı, Uluslararası Tarih Kongresi, Lefke Avrupa Üniversitesi, Lefke. Ceyhun, G. Ç. (2014, Eylül). Türkiye, Kıbrıs ve İsrail Üçgeninde Doğu Akdeniz’in Güvenlik Sorunları, Uluslararası Enerji ve Güvenlik Kongresi, Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli. Councıl on Foreign Relations. (2017). Global Conflict Tracker. Erişim Tarihi: 09.02.2017, http://www.cfr.org/global/globalconflict-tracker/p32137#!/#!%2F . Çakır, R. (2011). 2000’lerden İtibaren Doğu Akdeniz’de Enerji Alanında Yaşanan Gelişmelerin Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki Sorunlarına Etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). T.C. Kara Harp Okulu/Savunma Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Deniz Kuvvetleri Komutanlığı. (2015). Akdeniz Kalkanı Harekatı. Erişim Tarihi: 06.03.2017, https://www.dzkk.tsk.tr/icerik.php?dil=1&icerik_id=28 . Dural, H. (2015). Doğu Akdeniz Enerji Kaynakları. Erişim Tarihi: 02.03.2017, http://docplayer.biz.tr/8686275-Dogu-akdeniz-enerji-kaynaklari.html. Dünya Bülteni. (2011). İsrail Akdeniz Gazını Satmak İçin Harekete Geçti. Erişim Tarihi: 15.02.2017, http://www.dunyabulteni.net/?aType=haber&ArticleID=175957 . Ediger, V.Ş., Devlen, B. & Mcdonald, D. B., (2012). Levant’ta Büyük Oyun: Doğu Akdeniz’in Enerji Jeopolitiği, Uluslararası İlişkiler, 9(33), 73-92. Karaçin, B. B. (2012). Doğu Akdeniz’de Siyasi Dengeleri Değiştirecek Yeni Bir Denklem mi Oluşuyor?, Analist, 21, 10-11. Karbuz, S. (2015). Enerji Merkezli Mısır, Kıbrıs ve İsrail Üçgeni, Enerji Panorama, 3(27), 44-46. Kaya, Ş. (2007). Uluslararası Deniz Hukuku Kapsamında Doğu Akdeniz’in Hukuki Statüsü ve Türkiye Cumhuriyeti için Stratejik Önemi, Stratejik Araştırmalar Dergisi, 5(9), 19-55. Kedikli, U. & Deniz, T. (2015). Enerji Kaynakları Mücadelesinde Doğu Akdeniz Havzası, Alternatif Politika, 7(3), 399-424. Keser, U. (2006). Kıbrıs’ın Stratejik Önemi Bağlamında Adada Askeri Faaliyetler ve İlgili Tarafların Askeri Gücü, Güvenlik Stratejileri, 2(3), 114-147. Keser, U. (2012). Doğu Akdeniz’de Güvenlik ve Kıbrıs Adasının Stratejik Pozisyonu, Atılım Sosyal Bilgiler Dergisi, 2(1), 57-80. Keser, U. & Akgün, S. (2015). Stratejik Güvenlik Bağlamında Doğu Akdeniz ve Kıbrıs Adasının Stratejik Pozisyonu Üzerine Bir Değerlendirme, Kıbrıs-Akdeniz Stratejik Araştırmalar Merkezi Yayınları,1-14. Kısacık, S. (2013). Doğu Akdeniz’de Hidrokardon Yatakları: Yeni Bir Jeopolitik Mücadele Sahası Mı?. Erişim Tarihi: 10.02.2017, http://politikaakademisi.org/2013/08/16/dogu-akdenizde-hidrokarbon-yataklari-yeni-bir-jeopolitik-mucadele-sahasi-mi/. Lakes, G. Peace Research Institute Oslo & Friedrich Ebert Stiftung (PRIO). (2012). Kıbrıs Deniz Hidrokarbonları: Bölgesel Siyaset ve Servet Dağılımı. (Rapor No. 1). Oslo. Lee, E. R. (2012). Fernand Braudel, the Longue Durée, and World-System Analysis. New York: State University of New York Press. Öğütçü, M. (2015). Doğu Akdeniz Gazı Riskler Fırsata Çevrilebilir mi?. Erişim Tarihi: 07.03.2017, http://dergi.aljazeera.com.tr/2015/03/01/dogu-akdeniz-gazi-riskler-firsata-cevrilebilir-mi/. Özersay, K. (2004). Annan Planı ve Federal Yasaları Çerçevesinde Doğu Akdeniz Deniz Yetki Alanları, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 59(3), 203-230. Özgen, C. (2013). Doğu Akdeniz’de Enerji Güvenliğine Yönelik Bir Girişim: Akdeniz Kalkanı Harekâtı, Akademik Orta Doğu, 8(1), 101-114. Plumer B. (2013). How Oil Travels Around The World, In One Map, Erişim Tarihi: 07.03.2017,https://www.washingtonpost.com/news/wonk/wp/2013/05/08/how-oil-travels-around-the-world-in-one-map/?utm_term=.fc9d71840eb5. Reuters. (2014). Egypt, Greece, Cyprus pledge to boost energy cooperation, Erişim Tarihi: 10.03.2017,http://www.reuters.com/article/egypt-energy-cyprus-greece-idUSL6N0SY0FW20141108. Şöhret, M. (2014, Eylül). Enerji Güvenliği’nin Ekonomi Politiği ve Uluslararası Çatışmalara Etkisi, Uluslararası Enerji ve Güvenlik Kongresi, Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli. Sandıklı, A., Budak, T. & Ünal, B. Bilge Adamlar Stratejik Araştırmalar Merkezi (BİLGESAM). (2013). Doğu Akdeniz’de Enerji Keşifleri ve Türkiye. (Rapor No. 59). İstanbul. Sevim, C. (2012). Küresel Enerji Jeopolitiği ve Enerji Güvenliği, Journal of Yasar University, 26(7), 4378-4391. Schenk C. & Robertson, J. (2010). Natural Gas Potential Assessed in Eastern Mediterranean, Erişim Tarihi: 28.02.2017, https://soundwaves.usgs.gov/ 2010/05/resea rch3.html. Taşdemir, F. (2012). Kıbrıs Adası Açıklarında Petrol ve Doğalgaz Arama Faaliyetleri Kapsamında Ortaya Çıkan Krizin Hukuki, Ekonomik ve Siyasi Boyutları. Ankara Strateji Enstitüsü (ANKARA STRATEJİ). (Rapor No. 3). Ankara. Türkiye Cumhuriyeti Dış İşleri Bakanlığı. (2011). Türkiye-KKTC Kıta Sahanlığı Sınırlandırma Anlaşması İmzalanmasına İlişkin Dışişleri Bakanlığı Basın Açıklaması. Erişim Tarihi: 08.03.2017. http://www.mfa.gov.tr/no_-216_-21-eylul-2011-turkiye-_-kktc-kita-sahanligi-sinirlandirma-anlasmasi-imzalanmasina-iliskin-disisleri-bakanligi-basin-ac_.tr.mfa. Üstün, N. (2016). Doğu Akdeniz’de Enerji Politikaları ve Kıbrıs Müzakerelerine Etkisi. Konya Ticaret Odası Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü (KONYA TİCARET ODASI). Konya. Yaycı, C. (2012). Doğu Akdeniz’de Yetki Alanlarının Paylaşılması Sorunu ve Türkiye, Bilge Strateji, 4(6), 1-70. Yıldız, D. (2006, Mart). Akdeniz Havzası’nın Hidrojeopolitiği ve Türkiye, Su Politikaları Kongresi, Ankara. Yıldız, D. (2008). Tarihi Geçmişi, Stratejik Önemi ve Su Sorunu Açısından Akdeniz’in Doğusu. İstanbul: Bizim Kitaplar Yayınevi. Erişim Tarihi: 05.01.2017. http://docplayer.biz.tr/3229047-Dursun-yildiz-tarihi-gecmisi-stratejik-onemi-ve-su-sorunu-acisindan.html .