YAŞLILARIN RUH SAĞLIĞININ İNCELENMESİ

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 2, 119 - 127, 30.12.2022

Şüheda Özben

Öz

Bu çalışmanın amacı bazı sosyo-demografik değişkenlere göre İzmir’deki yaşlıların ruh sağlığını incelemektir. Örneklem grubu, araştırmaya
gönüllü olarak katılan 118 (75 kadın ve 43 erkek) yaşlı bireyden oluşturulmuştur. Veri toplama aracı olarak Kişisel Bilgi Formu ve Ruh Sağlığı
Sürekliliği Ölçeği-Kısa Formu (Mental Health Continuum-Short Form) kullanılmıştır. Veriler ruh sağlığı toplam puanına göre bağımsız
örneklemler için t testi ve tek yönlü varyans analizi ANOVA kullanılarak analiz edilmiştir. Yaşlıların cinsiyetine göre (t (116) = 0.010, p =
.320) ve yaşlarına göre (F (2,115) = 1,066, p = 0,348) ruh sağlığı puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık olmadığı görülmüştür.
Yaşlıların sosyal güvencelerine göre ruh sağlığı puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı (F (3,114) = 3.524, p = .017) farklılıklar olduğu
saptanmıştır. Sosyal güvenceye göre Sosyal Sigortalar Kurumuna bağlı olanların ruh sağlığı puanları (x=45,43) diğerlerinden daha yüksek
bulunmuştur. Bunu sırasıyla, Bağ-Kura bağlı olanlar (x=44,26), Emekli sandığına bağlı olanlar (x= 39,1852) ve hiçbir sosyal güvencesi
olmayanlar (x= 34,15) izlemektedir. Yaşlıların boş zaman etkinliklerine göre ruh sağlığı puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı (F (2,115)
=3,035; p=0,050) farklılıklar olduğu görülmüştür. Boş zamanlarını ibadet ederek geçirenlerin ruh sağlığı puanları diğerlerinden daha yüksek
(x= 45,04) bulunmuştur. Bunu sırasıyla arkadaş sohbetleriyle geçirenler (x= 44,79) ve televizyon seyrederek geçirenler (x=38,92) izlemektedir.
Yaşlıların istediklerini yiyip yiyememelerine göre ruh sağlığı puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı (t(116 ) = 5.331, p = .00) bir farklılık
olduğu görülmüştür. İstediklerini yiyebilen yaşlıların ruh sağlığı puan ortalaması (x=47,19), istediğini yiyemeyenlerin puan ortalamasından
(x=35,07) daha yüksektir. Yaşlıların iyi yaşama-yaşayamama durumlarına göre ruh sağlığı puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı (t(116)
= 1,691, p = 0,093) farklılıklar olmadığı bulunmuştur. Yaşlıların kendilerini mutlu hissedip hissetmemelerine göre ruh sağlığı puanları
arasında istatistiksel olarak anlamlı (t(116 ) = 2.820, p = .008) farklılıklar olduğu görülmüştür. Mutluyum diyen yaşlıların ruh sağlığı puan
ortalaması (x= 44,62), mutsuzum diyenlerin puan ortalamasından (x=35,31) daha yüksektir. Araştırmadan elde edilen bu sonuçlar psikolojik
danışmanlık açısından tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

yaşlı birey, kişisel değişkenler, ruh sağlığı

Kaynakça

• Arpacı, F. (2005). Farklı Boyutlarıyla Yaşlılık, Ankara, Türkiye İşçi Emeklileri Derneği, www. Tied.org.tr./tied_kitaplar/yaslilik.pdf.
• Akın, A., (Ed). (2012). Psikoloji ve Eğitimde Kullanılan Güncel Ölçme Araçları, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Akın, A. Demirci, İ., Yıldız, E., Gülşen, M., ve Mızrak, E. (2012). The Validity and Reliability of the Turkish Version of The Mental Health Continuum Scale-Short Form (MHC-SF), International Counseling and Education Conference 2012 (ICEC2012), May 3-5, İstanbul, Turkey.
• Aydıner, Boylu A. ve Günay, G. (2017). Life Satisfaction and Quality of Life Among the Elderly: Moderating Effect of Activities of Daily Living, Turkish Journal of Geriatrics, 20 (1):61-69.
• Aydıner, Boylu A. ve Günay, G. (2018). Yaşlı Bireylerde Algılanan Sosyal Desteğin Yaşam Doyumu Üzerine Etkisi, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7 (2):1351-1363.
• Bakış, E. ve Çınar, S. (2007). Huzur Evlerinde Yaşayan Bireylerde Özbakım Gücü ve Yaşam Doyumu Arasındaki İlişki. Hemşirelik Forumu, 7: 89 – 93.
• Baltaş, Z., (2008). Sağlık Psikolojisi, (4. Basım), Remzi Kitabevi.
• Beauvoir, S. (1970). Yaşlılık, (Çev. M. Ali Kayabal), Milliyet Yayınları.
• Borg, C., Ingalill R Hallberg, I, R., & Blomqvist, K. (2006). Life Satisfaction Among Older People (65+) With Reduced Self-Care Capacity: The Relationship to Social, Health and Financial Aspects, Journal of Clinical Nursing 15: 607–618.
• Diener, E. (1984). Subjective Well-Being, Psychological Bulletin, 95 (3): 542-575.
• Diener, E., Lucas, R. E., ve Oishi, S. (2002). Subjective Well-Being: The Science of Happiness and Life Satisfaction. In C. R. Snyder ve E. S. J. Lopez (Ed.), Handbook of Positive Psychology (Pp. 63-73), New York: Oxford University Press.
• Gladding, S. T. (2013). Psikolojik Danışma, (Ed. Nilüfer Voltan Acar), Nobel Yayıncılık.
• Güleç, C. (2009). Pozitif Ruh Sağlığı, Ankara: Arkadaş Yayınevi.
• Gürsu, O. & Ay, Y. (2018). Din, Manevi İyi Oluş ve Yaşlılık, Religion, Spiritual Well-Beıng and Aging, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi / The Journal of International Social Research, 11 (61). www.sosyalarastirmalar.com, Issn: 1307-9581, http://dx.doi.org/10.17719/jisr.2018.3007
• Kalkan, M. (2008). Yaşlılık: Tanımı, Sınıflandırılması ve Genel Bilgiler, Psikolojik, Sosyal ve Bedensel Açıdan Yaşlılık, (Eds. Kurtman Ersanlı ve Melek Kalkan), Pegem Akademi Yayınları.
• Keyes, C.L.M., Wissing, M., Potgieder, J. P., Temane, M., Kruger, A. ve van Rooy, S. (2008). Evaluation of the Mental Health Continuum Scale-Short Form (MHC-SF) in Setswana speaking South Africans. Clinical Psychology and Psychotherapy, 15: 181-192, doı:10.1002/cpp.572.
• Neugarten, B.L., Havighurst, R.J. and Tobin, S.S. (1961). The Measurement of the Life Satisfaction. Journal of Gerontology, 16:134-143. Okyayuz, Ü, H. (1999). Sağlık Psikolojisi Giriş, (Ed. Ülgen, H. Okyayuz). Türk Psikologlar Derneği Yayınları, No:19.
• Onur, B. (1991). Gelişim Psikolojisi Yetişkinlik Yaşlılık Ölüm, Verso Yayıncılık.
• Örnek,T. Erhan B. ve Erol Ö. (1992 ). Geriatrik Psikiyatri, Saray Tıp Kitabevleri.
• Özmete, E. (2008). Yaşlılıkta Yaşamın Anlamının Refah Göstergeleri ile Yordanması, Aile ve Toplum Dergisi, 4 (15): 7 – 20.
• Ryan, R. M. ve Deci, E. L. (2001). On Happiness and Human Potentials: A Review of Research on Hedonic and Eudaimonic Well-Being, in S. Fiske (ed.), Annual Review of Psychology (Annual Reviews Inc., Palo Alto, CA) 52:141–166.Savaşır, I. (1999). Yaşlılık, Sağlık Psikolojisi, (Ed. Okyayuz, H.Ü.), Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Sözen, F. (2014). Yaşlılarda Yaşam Kalitesi ve Yaşlılık Algısı: Başkent Üniversitesi Ankara Hastanesi Örneği. Başkent Üniversitesi, Ankara.
• Şahin, D. (1999). Sosyal Destek ve Sağlık, Sağlık Psikolojisi, (Ed. Okyayuz, H. Ü.), Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Uysal, O. A. (2002). Dünyada Yaygın Bir Sorun: Yaşlı İstismar ve İhmali, Aile ve Toplum Dergisi, 2 (5): 43-49.
• Waterman, A.S. (1993). Two Conceptions of Happiness: Contrasts of Personal Expressiveness (eudaemonia) and Hedonic Enjoyment, Journal of Personality and Social Psychology, 64: 678–691