KADIN ÖĞRETMENLERİN TOPLUMSAL CİNSİYET EŞİTSİZLİĞİNE İLİŞKİN DÜŞÜNCELERİ

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 2, 212 - 230, 31.12.2023

Nihal Koş Esin Karacan

https://doi.org/10.61861/spshcd.1409575

Öz

ÖZ
Kadın öğretmenlerin toplumsal cinsiyet eşitsizliğine yönelik bakış açıları, eğitim kurumlarında yaşadığı deneyimler ve toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanmasına yönelik öneriler bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Araştırmada nitel araştırma desenlerinden biri olan fenomenoloji deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Kocaeli ilinde devlete ait bir ortaöğretim kurumunda görevli 8 kadın öğretmen oluşturmaktadır. Veri toplama yöntemi olarak görüşme yöntemi kullanılmış olup yarı yapılandırılmış görüşme formu hazırlanmış ve katılımcılara uygulanmıştır. Elde edilen veriler içerik analizi tekniğine göre çözümlenmiştir. Araştırmanın sonucunda dört tema belirlenmiştir. Bunlar, “toplumsal cinsiyet eşitliği/eşitsizliği anlamı”, “öğretmenlerin kadın yöneticilere yönelik bakış açısı”, “öğretmenlerin eğitim kurumlarında toplumsal cinsiyet eşitliği/eşitsizliği ile ilgili deneyimleri”, “öğretmenlerin toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik çözüm önerileri” temalarıdır. Araştırma sonuçları, kadın öğretmenlerin toplumsal cinsiyet eşitliğine inandıklarını fakat söylemlerinde toplumsal cinsiyet rolleriyle ilgili kalıp yargıları devam ettirdiğini ortaya çıkarmıştır. Kadın öğretmenlerin eğitim kurumlarında yönetici kadınlara yönelik bakış açısının olumlu olmasının yanı sıra kurumda birden fazla yönetici kadının varlığının kaos ortamına sebep olacağı ifade edilmiştir. Öğretmeler eğitim kurumlarındaki toplumsal cinsiyet eşitsizliğine yönelik deneyimlerini daha çok özel sektörde çalıştıkları zamanlarda deneyimlemişlerdir.

Anahtar Kelimeler

toplumsal cinsiyet eşitsizliği, kadın, orta öğretim kurumu, öğretmen

Female Teachers' Thoughts on Gender Inequality

Öz

ABSTRACT
The subject of this study is female teachers' perspectives on gender inequality, their experiences in educational institutions, and suggestions for ensuring gender equality. The phenomenology pattern, one of the qualitative research designs, was used in the research. The study group of the research consists of 8 female teachers working in a state secondary education institution in Kocaeli province. Interview method was used as the data collection method and a semi-structured interview form was prepared and applied to the participants. The data obtained was analyzed according to the content analysis technique. As a result of the research, four themes were determined. These are the themes of "the meaning of gender equality/inequality", "teachers' perspectives on female administrators", "teachers' experiences with gender equality/inequality in educational institutions", "teachers' solution suggestions for gender equality". The research results revealed that female teachers believe in gender equality, but they perpetuate stereotypes about gender roles in their discourse. Although the perspective of female teachers towards female administrators in educational institutions is positive, it has been stated that the presence of more than one female administrator in the institution will cause chaos. Teachers experienced gender inequality in educational institutions mostly when they worked in the private sector.

Anahtar Kelimeler

Gender inequality, woman, teacher, secondary education institution.

Kaynakça

• Akpakwu, O. S. (2014). Gender Equality İn Schools: İmplications For The Curriculum Teaching And Classroom İnteraction, Journal Of Educational Practice, 5(32), 7-12.
• Aksoy, N. (2006). Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme ve Kadının Statüsü Genel Müdürlüğünün Rolü, Kadın Statüsü Uzmanlığı Tezi, T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü.
• Aydınalp, E. B. (2020). Varoluşçu Özgürlük Bağlamında Kadın: Simone, Litera: Dil, Edebiyat ve Kültür Araştırmaları Dergisi, Cilt: 30, Sayı: 2, 465-488.
• Büyükalan Filiz, S., Kanlı, Y., Üstündağ, İ., & Demircan, B. (2018). Anadolu İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Algısı: Ankara Hüseyin Gazi Anadolu İmam Hatip Lisesi Öğrneği, Türk Çalışmaları Eğitim Bilimleri, 327-345.
• Birleşmiş Milletler Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ve Kadınların Güçlenmesi Birimi (2018). http://www.un.org/womenwatch/osagi/conceptsandefinitions.htm (Erişim tarihi: 22.12.2023)
• Carvalho, T., De Lourdes Machado, M. (2010). Gender and shifts in higher education managerial regimes, Australian Universities Review, 52(2), 33-42.
• Cerev G., Coşkun S. (2020). Özel Okul Öğretmenlerinin Çalışma Sorunları Üzerine Nitel Bir Araştırma: Elazığ İli Örneği, Fırat Üniversitesi Harput Araştırmaları Dergisi (FÜHAD) Cilt: 7, Sayı: 13, Mart 2020, s. 125-142.
• Creswell, J. W. (2016). Nitel Araştırma Yöntemleri: Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma Ve Araştırma Deseni (Çev. Ed: Mesut Bütün-Selçuk Beşir Demir). 3. Baskı, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Çetin Gündüz, H., Tarhan, S.(2017). İlkokul Öğrencilerinin Meslek Seçimlerine Yönelik Tutumlarında Toplumsal Cinsiyetin Etkisi, İlköğretim Online, 16(3), 1287-1300.
• De Beauvoir, S. (1993). Kadın “İkinci Cins”: Genç Kızlık Çağı. İstanbul: Payel Yayınları.
• Doğan, A. (2013). Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Eşitliğini Sağlamaya Yönelik Hizmet Veren Kamu Kurumları Ve Hizmetleri Üzerine Bir Değerlendirme,Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 75-95.
• Doğan, G. (2020). Düşünce İnşacısı Olarak Dilin Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği Üzerindeki Rolü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi.
• Dökmen, Z. Y. (2017). Toplumsal Cinsiyet Sosyal Psikolojik Açıklamalar, İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Esen, E., Siyez, M.D., Soylu, Y., Demirgürz, G., (2017). Üniversite Öğrencilerinde Toplumsal Cinsiyet Algısının Toplumsal Cinsiyet Rolü Ve Cinsiyet Değişkenlerine Göre İncelenmesi,E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 1, 46-63.
• Esen, Y. (2013). Hizmet Öncesi Öğretmen Eğitiminde Toplumsal Cinsiyet Duyarlılığını Geliştirme Amaçlı Bir Çalışma. Eğitim Ve Bilim, 38(169). 280-295.
• Eagly, A.H. and Carli, L.L. (2007). Women and The Labyrinth Of Leadership, Harvard Business Review.
• Filiz, S., Gözelyurt, F. (2017). Meslek Lisesi Öğretmenlerinin Meslek Alanları Açısından Toplumsal Cinsiyet Eşitliğine Dair Görüşleri.Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 15(2),239-264.
• Gray, C., Leith, H. (2004). Perpetuating Gender Stereotypes İn The Classroom: A Teacher Perspective, Educational Studies, 30:1, 3-17, https://www.tandfonline.com/doi/epdf/10.1080/ 0305569032000159705?needAccess=true, Erişim Tarihi: 7.10.2023.
• Greasley, K., Ashworth, P. (2007). The Phenomenology of “approach to studying”: The University Student’s Studies within the Lifework, British Educational Research Journal, 32, 819-843.(Aktaran: Güven,E., Toker Gökçe, A,.(2018) Öğretmenlerin Mesleki Özgürlüğe İlişkin Metaforik Algıları Sakarya University Journal Education, Cilt: 8 Sayı: 3, 176-189.
• Gürel, N., Kartal, S. (2015). Examining Access To Education İn Turkey According To Some Variables, Elementary Education Online, 14(2), 593-608.
• Kalaycı, N., Hayırsever, F.(2014). Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Bağlamında Vatandaşlık ve Demokrasi Eğitimi Ders Kitabına Yönelik Bir İnceleme ve Bu Konuya İlişkin Öğrenci Algılarının Belirlenmesi,Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 14(3), 1-26.
• Karacan, E., Gökçe, S. (2020). Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği Ve Kadın Sağlığı, Sosyal Politika Ve Sosyal Hizmet Çalışmaları Dergisi, 1 (1), 39-59.
• Koyuncu Şahin, M., Esen Çoban, A., Korkmaz, A. (2018). Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Ve Türk Eğitim Sistemindeki Yeri: Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Gözünden. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, Cilt 3, Sayı 2, 735-752.
• Martin, C., L., ve Ruble, D. (2004). Çocukların Cinsiyet İpuçlarını Arayışı: Cinsiyet Gelişimine İlişkin Bilişsel Perspektifler.Psikoloji Biliminde Güncel Yönergeler, 13(2), 67-70.
• Myhill, D. V. (2006). She Doesn't Shout At No Girls: Pupils Perceptions Of Gender Equality İn The Classroom, Cambridge Journal Of Education, 36:1, 99-113. https://eric.ed.gov/?id=EJ729054, Erişim tarihi: 4.12.2023.
• Özaydınlık, Y. D. (2014). Toplumsal Cinsiyet Temelinde Türkiye’de Kadın Ve Eğitim, Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 14(33), 93-112.
• Şentürk, İ. (2000). Üniversitede Kadın Olmak: Akademik Örgütte Toplumsal Cinsiyet Sorunu: Nitel Bir Çalışma, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 13(2), 13-46.
• Vatandaş, C. (2007). Toplumsal Cinsiyet ve Cinsiyet Rollerinin Algılanışı,Istanbul Journal of Sociological Studies, (35), 29-56.
• Yaman Efe, Ş., Ayaz, S. (2013). Sınıf Öğretmenliği Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyete İlişkin Görüşleri,Türkiye Klinikleri Journal Of Medical Ethics-Lawand History, 21(3), 118-126.
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2008). Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayinevi.
• Yılmaz, S. (2018). Toplumsal Cinsiyet Rollerinin Günlük Hayattaki Yansımaları: Çorum/Alaca Örneği, İmgelem, 2, 55-76.