In Alevism, the cem ritual and the “on iki hizmet” (Twelve Services) are considered to have been performed for the first time in the Kırklar Cemi, believed to have occurred upon the Prophet's return from the Miraj. The origin of every service performed in the cem ritual traces back to its initial performance during the Kırklar Cemi in “Alevi ocak”s where the traditional structure is preserved. For this reason, to revive these services, it is expected that they be carried out precisely aligned with the structure and content of their initial performance. However, it is observed that these services were reconstructed and the mythical and mystical context existing in the traditional structure was ignored in today's Alevi civil society organizations, especially those in urban centers. Based on these observations, this article examines the service of the Çerağ/Delil in cem rituals, which are being reconstructed in some Alevi cemevis affiliated with certain civil society organizations, particularly in the present day. The rituals are analyzed in the context of the relationship between myth, ritual, and mysticism, comparing them with the traditional structure. The article concludes that the reconstructed performances of Çerağ/Delil, which deviate from its mythic origins and the esoteric semantic world, impact the overall structure of the ritual, disconnecting its performance from the traditional context.
Alevilikte cem ritüeli ve on iki hizmet, ilk olarak Peygamber’in miraç dönüşünde iştirak ettiği Kırklar Cemi’nde gerçekleştirilmiş olarak kabul edilir. Dolayısıyla geleneksel yapının korunduğu Alevi ocaklarında cem ritüelinde gerçekleştirilen her hizmetin kökeni Kırklar Cemi’ndeki ilk icrasına dayanır ve bu hizmetleri yeniden canlandırmanın mümkün kılınabilmesi için ilk icra edildiği yapısına ve içeriğine birebir uygun olması beklenir. Ancak günümüzde, bilhassa kent merkezlerindeki Alevi sivil toplum kuruluşları çatısı altında gerçekleştirilen cem ritüellerinde, bu hizmetlerin yapısal olarak yeniden inşa edildikleri ve bu inşa sırasında geleneksel yapı içerisinde mevcut olan mitik ve tasavvufî bağlamının göz ardı edildiği görülmektedir. Bu tespitlerden hareketle hazırlanan bu makalede, günümüzde bilhassa bazı Alevi sivil toplum kuruluşlarına bağlı cemevlerinde geleneksel bağlamından kopuk olarak yeniden inşa edilmeye çalışılan cem ritüeli hizmetlerinden çerağ (delil) hizmeti, mit-ritüeltasavvuf ilişkisi bağlamında geleneksel yapıyla karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Bu inceleme neticesinde Çerağ (delil) hizmetine dair yeni icra tarzlarının, bu hizmeti mitik kökeninden ve bâtınî anlam dünyasından uzaklaştırmasının ritüelin bir bütün olarak yapısını etkilediği ve icrayı geleneksel bağlamından kopardığı sonucuna varılmıştır.
Alevi Ritüelleri Cem Ritüeli On iki hizmet Çerağ (Delil) Ritüel
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Konular | Alevilik Bektaşilik Araştırmaları |
Bölüm | Araştırma Makalesi |
Yazarlar | |
Erken Görünüm Tarihi | 22 Şubat 2024 |
Yayımlanma Tarihi | 27 Aralık 2023 |
Gönderilme Tarihi | 10 Aralık 2023 |
Kabul Tarihi | 27 Aralık 2023 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Sayı: 1 |