20. YÜZYIL BAŞLARINDA BEYRUT LİMANINDA DENİZ TİCARETİ

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 4, 59 - 82, 31.01.2019

Özlem Yıldız

Öz

Asya, Afrika kıtalarının geçiş noktasında yer
alan Beyrut, Yavuz Sultan Selim Dönemi’nde Osmanlı egemenliğine girmiş olup
1918 yılına kadar 402 yıl Osmanlı egemenliğinde kalmıştı. Osmanlı Devleti’nin
Suriye bölgesindeki en önemli limanı olan kent, Şam’ın da limanıydı.
Demiryollarının yapımı ile hinterlandıyla daha sıkı bağlar kuran kentin
Hindistan, İran, Anadolu ve Arap dünyasına uzanan ticari bağları vardı. Limanın
inşası ile birlikte kent modern bir liman kenti hüviyetine bürünmeye
başlayacaktı. Dışarıdan gelen mallar Beyrut limanı yoluyla Suriye bölgesine
ulaştırılırken, tarım ürünleri yün, ipek, kâğıt, deri gibi ürünler Beyrut
limanı yoluyla dışarıya ihraç ediliyordu. Beyrut limanı ihracat değil daha çok
ithalat limanıydı.

Biz bu çalışmamızda Beyrut limanının 20.
yüzyıldaki liman trafiğini, deniz ticaretini ülkelere göre ortaya koymaya
çalıştık. Osmanlı Devleti’nin ilk beş limanı içerisinde yer alan Beyrut’un
yerini belirlemeye çalıştık. 

Anahtar Kelimeler

Beyrut Limanı, İpek, Liman Trafiği, Deniz Ticareti

Kaynakça

• I.ARŞİV KAYNAKLARI
• Parlamentary Papers, Accounts and Papers(1901-1912)
• Report on the Trade and Commerce of Beirut and the Coast of Syria for The
• Year1900, London, 1901.
• Report For The Year 1902 On The Trade And Commerce Of Beirut And The Coast Of
• Syria, London, 1903.
• Report For The Year 1905 On The Trade And Commerce Of Beirut And The Coast Of
• Syria, London, 1906.
• Report For The Year 1910 On The Trade And Commerce Of Beırut and the Coast of
• Syria, London, 1911.
• Report For The Year 1908 On The Trade And Commerce Of Beırut And The Coast Of
• Syria, London, 1910
• -Report For The Year 1911 On The Trade And Commerce Of Beirut And The Coast
• Of Syria, London, 1912.
• Report For The Year 1902 On The Trade And Commerce Of Beirut And The Coast Of
• Syria, London, 1903.
• Report For The Year 1905 On The Trade And Commerce Of Beirut And The Coast Of
• Syria, London, 1906.
• Report For The Year 1909 On The Trade And Commerce Of Beirut And The Coast Of
• Syria, London, 1910.
• Report For The Year 1910 On The Trade And Commerce Of Beırut And The Coast Of
• Syria, London, 1911.
• II. Gazete
• “Ticaret-i Bahriye ve Amerika”, Tercüman-ı Hakikat, 13 Haziran 1908.
• III. Kitap, Makale ve Tezler
• BAYAZIDOĞLU, Hayriye, Salnamelere Göre Beyrut(H.1310/M.1893- H.1326/1908), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yakınçağ Tarihi Anabilim Dalı( Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara, 2010.
• BEŞİRLİ, Mehmet, “Haydarpaşa Liman Şirketi’ne Verilen İskenderun Limanı İnşa ve İşlet-me İmtiyazı ve Liman Tarifesi(1911)”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(2004), s.182.
• Charles İssawi, The Fertile Crescent 1800-1914(A Documentary Economic History), Oxford University Press, New York, 1988.
• ÇELİK, Kürşat, “19. Yüzyılın Sonu İle 20. Yüzyılın Başlarında Suriye’de Dış Ticaret”, Tarih Okulu Dergisi, XVI/6(Aralık 2013).
• ÇELİK, Kürşat, “Osmanlı İdaresindeki Lübnan’da İpek Üretim ve Ticareti Üzerine Bir De-ğerlendirme”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (Fırat University Journal of Social Science), 26/1(2016).
• ÇELİK, Kürşat, Osmanlı Hâkimiyetinde Beyrut(1839-1918), Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Elazığ, 2010.
• DURSUN, Davut, “Beyrut”, Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, VI. Cilt, ss.81-84.
• FAWAZ, L. T., Nineteenth-Century Beirut, London, 1983.
• İSSAWİ, Charles, The Fertile Crescent 1800-1914(A Documentary Economic History), Oxford University Press, New York, 1988.
• KARAL, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi, VIII., TTK yay., Ankara, 1995.
• ORTAYLI, İlber, “19. Yüzyıl Sonunda Suriye ve Lübnan Üzerinde Bazı Notlar”, Osmanlı Araştırmaları Dergisi, IV/4 (1984).
• ÖZTÜRK, Pelin Kithir, Urban Transformation Of Ottoman Port Cities İn The Nineteenth Cen-tury: Change From Ottoman Beirut To French Mandatory Beirut, A Thesis Submitted To The Graduate School Of Social Sciences Of Middle East Technical University, Anka-ra, 2006.
• ÖZVEREN, Y.Eyüp, “Beyrut”, Doğu Akdeniz Liman kentleri(1800-1914), (Çağlar Keyder, Donald Quataert, Eyüp Özveren), Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul, 1994, ss.85-87.
• RASİM, Mustafa, Memâlik-i Mahrûsa-i Şâhâne Coğrafyası, Tophane-i Amire Matbaası, İstan-bul, 1305.
• Roger Owen, Şevket Pamuk, XX. Yüzyılda Ortadoğu Ekonomileri Tarihi, Sabancı Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2002.
• RUPPİN, Arthur, Syria: An Economic Survey, The Provisional Zionist Comittee, New York, 1918.
• Tüccarzade İbrahim Hilmi, Memalik-i Osmaniye’nin Cep Atlası, Devlet-i Aliyye-i Osmani-yenin Ahval-i Coğrafiye ve İstatistiyesi, İstanbul, 1323.
• YILDIZ, Özlem, “20. Yüzyıl Başlarında Selanik Limanında Deniz Ticareti “, ÇTTAD, XII/24, (2012/Bahar).
• YILDIZ, Özlem, II. Meşrutiyet’ten I. Dünya Savaşı’na Osmanlı Devleti’nde Deniz Ticareti (1908-1914), Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, ( Dokuz Eylül Üniversity Basıl-mamış Doktora Tezi), İzmir, 2012.
• YILDIZ, Özlem, Osmanlı Devleti’nde Deniz Ticareti(1908-1914), Tarihçi Kitabevi, İstanbul, 2014.