Hemşirelerin İlaç Uygulama Hatalarına Yönelik Bilgi ve Tutumlarının Değerlendirilmesi

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 1, 29 - 41, 06.04.2020

Fatma Tok Yıldız İlknur Yıldız

Öz

Amaç: Çalışma hemşirelerin ilaç uygulama hatalarına yönelik bilgi ve tutumlarını değerlendirmek amacıyla yapılmıştır.
Yöntem: Tanımlayıcı tipteki bu çalışma, bir üniversite ve bir devlet hastanesinde çalışan 274 hemşire ile yapılmıştır. Etik kurul ve kurum izinleri alındıktan sonra veriler Tanıtıcı Özellikler Formu ve İlaç Hatalarına Yönelik Hemşire Bilgi ve Tutum Ölçeği ile toplanmıştır. Veriler SPSS 22.0 programında değerlendirilmiş, sayı, yüzde ve ortalama olarak gösterilmiştir.
Bulgular: Hemşirelerin yaş ortalaması 31.96±7.66, %83.2’si kadın ve %67.2’si lisans mezunudur. Meslekte çalışma yılı ortalaması 10.01±8.13 olup, %30.3’ü yoğun bakımda, %81.8’i servis hemşiresi ve %65’i gece- gündüz vardiyası şeklinde çalışmaktadır. Hemşirelerin %65.3’ünün ilaç hatası ile karşılaştığı ve %61.3’ünün ilaç hatalarına yönelik hizmet içi eğitim aldığı belirlenmiştir. Hemşirelerin %12.4’ü ilaç hatalarının raporlanmasının hemşirelerin ilaç kullanımına yönelik başarısının ölçümü için etkin bir yol olmadığını, %79.9’u hemşirelik kariyerleri boyunca bazı ilaç hatalarını raporlamadıklarını belirtmiştir. Klinikte başka bir hemşirenin hatalı uygulamasına tanık olduğu zaman bu durumu hemşirelerin %50.7’si her zaman raporlayacağını, sözel/telefon ile istem aldığında ilacın adını, dozunu ve yolunu doktora tekrar geri okuyarak %71.9’u her zaman kontrol ettiğini belirtmiştir. Bir ilacı uygulamadan önce hastanın kimlik bilgilerini kimlik bileziğine bakarak %77’sinin her zaman kontrol ettiği saptanmıştır.
Sonuç: Elde edilen bulgular doğrultusunda hemşirelerin ilaç uygulama süreçlerine yönelik olumlu ve ilaç hatalarını raporlama süreçlerine yönelik olumsuz bilgi ve tutumlarının olduğu belirlenmiştir. Aynı zamanda bu çalışma sonuçları hemşirelerin ilaç hatalarına yönelik farkındalıklarını artırarak, ilaç hatalarının azaltılmasına, etkin ve güvenli bir ilaç yönetim sisteminin geliştirilmesine katkı sağlayabilir.

Anahtar Kelimeler

Bilgi, Hemşire, İlaç hataları

Kaynakça

• 1. Aydın, SS., Akın, S., Işıl, Ö. 2017. Bir Hastanede Çalışan Hemşirelerin İlaç Hatası Bilgi Düzeyi Ve İlaç Hatalarının Raporlanması İle İlgili Görüşlerinin Değerlendirilmesi. Hemşirelikte Eğitim Ve Araştırma Dergisi. 14 (1): 14-24.
• 2. Aygin, D., Cengiz, H. 2011. İlaç Uygulama Hataları Ve Hemşirenin Sorumluluğu. Şişli Etfal Hastanesi Tıp Bülteni. 45(3): 111.
• 3. Başer, S., Manav, G. 2018. Çocuk Hemşirelerinin İlaç Hatası Yapma Durumları Ve Eğilimlerinin İncelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 7(3):41-49.
• 4. Cohen, H., Robinson, E., Mandrack, M. 2003. Getting to the Roof of Medication Errors, Nursing. 33(9): 36-45.
• 5. Cohen, H., Shastay, A.D. 2009. Getting to the Roof Medication Errors.Nursing. 29(4):247-256.
• 6. Çırpı, F., Doğan Merih, Y., Yaşar Kocabey, M. 2009. Hasta Güvenliğine Yönelik Hemşirelik Uygulamalarının Ve Hemşirelerin Bu Konudaki Görüşlerinin Belirlenmesi. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi. 2(3): 27.
• 7. Gökdoğan, F., Yorgun, S. 2010. Sağlık Hizmetlerinde Hasta Güvenliği Ve Hemşireler. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 13(2): 53-59 8. Jones, J., Treiber, L. 2010. When the 5 Rights Go Wrong Medication Errors from the Nursing Perspective. J Nurs Care Qual. 25(3): 240-247.
• 9. Karaca, A., Arslan, H. 2014. Hemşirelik Hizmetlerinde Hasta Güvenliği Kültürünün Değerlendirilmesine Yönelik Bir Çalışma. Sağlık ve Hemşirelik Yönetim Dergisi. 1(1): 9.
• 10. Karavasiliadou, S., Athanasakis, E. 2014. An inside look into the factors contributing to medication errors in the clinical nursing practice. Health Science Journal. 8: 32-44.
• 11. Kılıçarslan Törüner, E., Erdemir, F. 2010. Pediatrik Hastalarda İlaç Uygulama Hatalarının Önlenmesi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi. 63-71.
• 12. Oğuz, Ö. 2007. İlaç Hataları ve Hataların Raporlanmasına Yönelik Hemşirelerin Alışkanlık ve deneyimlerinin Belirlenmesi ve İlaç Hatalarının Önlenmesine Yönelik Stratejilerin Geliştirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• 13. Özata, M., Altunkan, H. .2010. Hastanelerde tıbbi hata görülme sıklıkları, tıbbi hata türleri ve tıbbi hata nedenlerinin belirlenmesi: Konya örneği. Tıp Araştırmaları Dergisi. 8 (2): 100 -111.
• 14. Özlü, ZK., Eskici, V., Aksoy, D., Özer, N., Yayla, A., Avşar, G. 2015. Cerrahi Kliniklerde Çalışan Hemşirelerin İlaç Uygulama Hatalarına Yönelik Görüş ve Deneyimlerinin Belirlenmesi. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi. (1-2-3): 83-103.
• 15. Sarvadikar, A,, Prescott, G., Williams, D. 2010. Attitudes to reporting medication error among differing healthcare professionals. Eur J Clin Pharmacol. 66: 843-853.
• 16. Sivrikaya, SK., Kara, AŞ. 2019. Hemşirelerin Tıbbi Hata Eğilimlerinin İncelenmesi. Balıkesir Sağlık Bil Derg. 8(1): 7-14.
• 17. Skiba, M. 2006.Starategies for identifying and minimizing medication errors in health care settings. The Health Care Manager. 25(1): 70-77.
• 18. TC Sağlık Bakanlığı, Sağlıkta Kalite Standartları Hastane 2016 https://do01syamerkez.saglik.gov.tr/Eklenti/3460,skshastanesetiv5r1pdf.pdf?0 Erişim Tarihi:10.01.2020.
• 19. Top, ÜF., Çam. HH. Hastanede çalışan hemşirelerin ilaç uygulama hataları ve etkileyen faktörlerin incelenmesi. TAF Prev Med Bull 2016, 15(3); 213- 219.
• 20. Uzun, Ş., Arslan, F. 2008. İlaç Uygulama Hataları. Türkiye Klinikleri J Med Sci. 28:217-222.
• 21. Yöntem, S., Güntürkün, F., Tokem, Y. , Kaplan, YC. 2019. Hemşirelerin İlaç Hatalarına Yönelik Bilgi ve Tutumları, İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 4(2): 51-59.
• 22. Yüksel Güvenç, D. 2013. Kadın Doğum Kliniklerinde Çalışan Hemşirelerin İlaç Hatalarının Belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, T. C. Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Programı, Ankara.