EDUCATION OF GIRLS IN KASTAMONU (1876-1914)

Yıl 2023, Cilt: 14 Sayı: 66, 121 - 159, 26.12.2023

Yücel Namal Melek Toparlak Şahin

https://doi.org/10.59281/turkiz.1392042

Öz

During the westernization process of the Ottoman Empire, it was understood that education was an important factor in the formation of a modern society. The studies carried out in the field of education during the westernization activities that started with Tanzimat have also been an important step in the education of girls. Education was one of the areas where the reflections of the atmosphere of freedom brought by the Second Constitutional Monarchy and the modernization required by the westernization process were most felt. While there was a significant increase in the number of male teachers in Kastamonu during the Second Constitutional Period, the low number of female teachers is striking. Kastamonu Sanayi-i Nefise Mektebi was opened in 1899, but the low number of female students studying in Kastamonu in the following years paved the way for new breakthroughs in education. The fact that the importance of girls' education was mentioned in the budget discussions of the Kastamonu provincial general assembly before World War I and that studies were carried out on this subject is an indication of this situation. In our study, girls' primary schools, girls' secondary schools, and girls' industrial schools operating in Kastamonu were discussed.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Empire, Kastamonu, Girl-Child, Education

KASTAMONU’DA KIZ ÇOCUKLARININ EĞİTİMİ (1876-1914)

Öz

Osmanlı Devleti’nin batılılaşma sürecinde, modern bir toplumun oluşması için eğitimin önemli bir faktör olduğu anlaşılmıştır. Tanzimat ile başlayan batılılaşma faaliyetlerinde eğitim alanında yapılan çalışmalar kızların eğitimi konusu da önemli bir adım olmuştur. II. Meşrutiyet döneminin getirmiş olduğu özgürlük ortamı ve batılılaşma sürecinin gerektirdiği modernleşmenin yansımalarının en fazla hissedildiği alanlardan biri de eğitim olmuştur. II. Meşrutiyet Dönemi’nde Kastamonu’da erkek öğretmen sayılarında ciddi bir artış olurken kadın öğretmen sayısının azlığı dikkat çekicidir. 1899’da Kastamonu Kız Sanayi Mektebi açılmış, ancak ilerleyen yıllarda Kastamonu’da eğitim gören kız öğrencilerin sayısının az olması eğitim konusunda yeni atılımların yapılmasına ortam hazırlamıştır. I. Dünya Savaşı öncesinde Kastamonu il genel meclisinin bütçe görüşmelerinde kız çocuklarının eğitiminin öneminden bahsedilmesi ve bu konuda çalışmalar yapılması bu durumun bir göstergesidir. Çalışmamızda Kastamonu’da faaliyet gösteren kız iptidai, kız rüştiye mektepleri ve kız sanayi mektepleri ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Kastamonu, Kız Çocuk, Eğitim

Kaynakça

• Altın, H.(2008). “Maarif-i Umumiye Nizamnamesi ve Öğretmen Yetiştirme Tarihimizdeki Yeri”, Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. I, s. 13.
• Akyüz, Y. (2001). Türk Eğitim Tarihi, İstanbul: Alfa Yayınları.
• Alkan, M. Ö. (2000). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Modernleşme Sürecinde Eğitim İstatistikleri 1839- 1924, Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası.
• Ayral, T. (1983). Atatürk ve Kadın Hakları “Türkiye’de Mesleki ve Teknik Öğretim”, Ankara.
• BOA, MF. MKT. 682/67.
• BOA, MF. MKT. 432/34.
• Caporal. B. (1982). Kemalizmde ve Kemalizm Sonrasında Türk Kadını, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara.
• Cevad, M.( 1338/1920).Maarif-i Umumiye Nezareti Tarihçe-i Teşkilat ve İcraatı, İstanbul.
• Devlet Salnamesi, (1301).
• Devlet Salnamesi, (1305).
• Devlet Salnamesi, (1321).
• Devlet Salnamesi, (1328).
• Duman, Ö. (2019). 1328-1329 Ders Senesi İhsaiyat Mecmuası Işığında Osmanlı Devleti’nde Eğitim, (Sivas: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi. Düstur, Birinci Tertip, 4/19.
• Ergin, O. N. (1977). Türkiye Maarif Tarihi, İstanbul: Eser Neşriyat.
• Ergün. M. (1996). İkinci Meşrûtiyet Devrinde Eğitim Hareketleri 1908-1914, Ankara.
• Erzurum Vilayet Salnamesi, 1291 (1874).
• Eski, M.- YILMAZ. S.- YAKUPOĞLU. C. (2008). Selçuklu’dan Günümüze Kastamonu Eğitimine Bir Bakış, Kastamonu Valiliği.
• Eski. M. (2000). Kastamonu Valileri, Ankara: Kastamonu Valiliği.
• Eski. M. (2008). 20. Yüzyılda Kastamonu Kadınları, Ankara.
• Eyyüpgiller, K. K. (1999). Bir Kent Tarihi Kastamonu, İstanbul: Eren Yayıncılık.
• Gömeç, S.Y. (2016). Kastamonu Salnamesi, Ankara: Berkan Yayınevi.
• Hayta. N. – ÜNAL. U. (2001). “1312 (1894) yılı Kastamonu Vilayeti Salnamesine göre Kastamonu Vilayeti’’, I. Kastamonu Kültür Sempozyumu Bildirileri, Kastamonu.
• Kastamonu Vilayet Salnamesi, 1293 (1876).
• Kastamonu Vilayet Salnâmesi. 1311(1893). Kastamonu: Kastamonu Vilayet Matbaası.
• Kastamonu Vilayet Salnamesi, (1903).
• Kocaoğlu. B. (2011).İl Genel Meclis Tutanaklarına Göre 1913-1914 Yıllarında Kastamonu, (Kastamonu: Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Ana Bilim Dalı, Yüksek lisans Tezi.
• Koçer. H. A. (1974). Türkiye'de modern eğitimin doğuşu ve gelişimi (1773- 1923), Millî Eğitim Bakanlığı, İstanbul.
• Kodaman. B. (1999). Abdülhamid Devri Eğitim Sistemi, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
• Köroğlu, 6 Mart 1909, 3.
• Köroğlu, 28 Mayıs 1909, 3.
• Köroğlu, 16 Temmuz 1909, 3-4.
• Köroğlu, 22 Temmuz 1910, 3.
• Köroğlu, 28 Ekim 1909, 4.
• Köroğlu, 11 Kasım 1909, 2.
• Köroğlu, 18 Kasım 1909, 2.
• Köroğlu, 23 Aralık 1909, 4.
• Köroğlu, 14 Ocak 1910, 3-4.
• Köroğlu, 15 Nisan 1910, 2-3.
• Köroğlu, 13 Kasım 1910, 3.
• Köroğlu, 13 Kasım 1910, 4.
• Köroğlu, 30 Haziran 1911, 4.
• Köroğlu, 10 Ocak 1912, 4.
• Köroğlu, 28 Kasım 1912, 2-3.
• Köroğlu, 29 Ocak 1912, 2.
• Köroğlu 20 Ocak 1916, 4.
• Köroğlu, 6 Nisan 1919, 3.
• Kurnaz. Ş. (1992). Cumhuriyet Öncesinde Türk Kadını (1839-1923), Millî Eğitim Basımevi, İstanbul.
• Kurnaz, Ş. (2011). Yenileşme Sürecinde Türk Kadını (1839-1923), İstanbul: Ötüken Neşriyat,
• Kurnaz. Ş. (2013). Osmanlı Kadının Yükselişi (1908-1918), İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Maarif-i Umumiye Nizamnamesi, 1869.
• Maarif Salnamesi, (1316),(1317), (1318), (1319), (1321).
• Maden. F. (2012). XVIII. Yüzyılın Sonlarında Kastamonu, Roza Yayınevi, İstanbul.
• Ok. S. (2012). İttihat ve Terakki’nin Yeminsiz Kadınları, Destek Yayınevi, İstanbul.
• Özçelik. Ö. (2022). I ve II Numaralı Anadolu Ahkâm Defterleri ’ne Göre Kastamonu (1742-1743), Yüksek Lisans Tezi, Kastamonu.
• Servet-i Fünun, 12 Kasım 1897.
• Servet-i Fünun, Maarife Hizmet (İnebolu'nun Orine Karyesinde Açılan Mektep), 46/1177.
• Sivas Vilayet Salnamesi, 1287 (1870).
• Şişman, A. (2008). “Osmanlı Devleti’nde Batılı Anlamda Mesleki ve Teknik Eğitimin Doğuşu ”Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 27-43.
• Taşkıran, T. (1973). Cumhuriyetin 50. Yılında Türk Kadın Hakları, Başbakanlık Basımevi, Ankara.
• Topçubaşı. M.- EYYÜPGİLLER. K.K. (2008). “Kastamonu’da 19. Yüzyıl Kamu Yapıları”, Üsküdar’a kadar Kastamonu, YKY, İstanbul.
• Yılmaz, M. (2008). (haz.), Lütfü Seymen, Üsküdar’a Kadar Kastamonu, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.