Etnik ve Siyasi Kimlikleşme ve Algılanan Tehdit Düzeyinin Suriyeli Mültecilere Yönelik Olumsuz Tutumlarla İlişkisi

Yıl 2024, Cilt: 39 Sayı: 93

Fatih Özdemir Esra Çakır Hamide Nur Kara Özgün Özkan

https://doi.org/10.31828/turkpsikoloji.1399928

Öz

Tunus’ta başlayan baskıcı rejim karşıtı ayaklanmaların Suriye’yi etkilemesi ve ülkede bir iç savaşa dönüşmesi sebebiyle, 2011 yılından itibaren 3.6 milyondan fazla kayıtlı Suriyeli mülteci, can güvenliğinden endişe ederek Türkiye’ye göç etmiştir. Ani ve düzensiz şekilde gerçekleşen bu kitlesel göç hareketi Türkiye’de yaşayan yerel halk ve Suriyeli mülteciler arasındaki ilişkilerin gerilmesine ve toplumda gruplar arası çatışma ortamının oluşmasına neden olmaktadır. Yerel halkın mültecilere yönelik tutumlarının belirtilen gruplar arası ilişkilerde ve mültecilerin topluma uyum sürecindeki başarısında önemli bir rolünün olduğu alanyazınca bilinmektedir. Bu çalışmanın amacı ise Türkiye'de yaşayan Suriyeli mültecilere yönelik olumsuz tutumları saptamak ve etnik ve siyasi kimlikleşme ve olumsuz tutumlar arasındaki ilişkide mültecilere yönelik algılanan tehdit düzeyinin aracı rolünü incelemektir. Çevrimiçi ortamda gerçekleştirilen çalışmaya 18-33 yaş aralığında (Ortyaş = 22.36, S = 3.26), 368’i kadın ve 158’i erkek, lisans düzeyinde eğitim gören 526 üniversite öğrencisi katılmıştır. Yapısal eşitlik model testi bulgularına göre; Türk kimliğiyle özdeşleşmiş ve sağ-kanat siyasi yönelime sahip kişilerin Türkiye'de yaşayan Suriyeli mültecilere yönelik algıladıkları gerçekçi ve sembolik tehditler daha yüksek düzeylerdedir ve bu durumda Suriyeli mültecilere yönelik olumsuz duygulanım ve olumsuz kalıpyargılar güçlenirken, mültecilerle kurulan temasın kalitesi azalmaktadır. Bulguların, mülteci konularında çalışan bilim insanları ve bu konularda sosyal politikalar geliştiren ve uygulayan profesyoneller için faydalı olması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

mültecilere yönelik olumsuz tutumlar, etnik kimlik, siyasi kimlik, gerçekçi tehdit, sembolik tehdit

Kaynakça

• Aberson, C. L. ve Gaffney, A. M. (2008). An integrated threat model of explicit and implicit attitudes. European Journal of Social Psychology, 39(5), 808-830.
• Adorno, T. W., Frenkel-Brunswik, E., Levinson, D. J. ve Sanford, R. N. (1950). The authoritarian personality. New York: Harper & Row.
• Akıner, N. (2012). 11 Eylül saldırıları ve Amerikan medyası: Yurtseverlik akımının öteki kavramına etkisi ve medyanın tarafgirliği. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 20, 133-142.
• Aktaş, V., Tepe, Y. K. ve Persson, R. S. (2021). Investigating Turkish university students’ attitudes towards refugees in a time of Civil War in neighboring Syria. Current Psychology, 40, 553-562.
• Allport, G.W. (1935). Attitudes. C. Murchison (Ed.), A handbook of social psychology içinde (s. 798–844). Worcester, MA: Clark University Press.
• Allport, G. W. (1954). The nature of prejudice. Cambridge, MA: Addison-Wesley. Altemeyer, B. (1996). The authoritarian specter. Cambridge, MA: Harvard University Press.
• Anderson, J. ve Ferguson, R. (2018). Demographic and ideological correlates of negative attitudes towards asylum seekers: A meta-analytic review. Australian Journal of Psychology, 70(1), 18-29.
• Antmen, D. (2019). The relationship between the national identification and attitude towards Syrian refugees in the context of Turkey: The role of social contact and locus of control factors. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Anabilim Dalı, Ankara.
• Arkonaç, S. A. (2010). Sosyal psikoloji. İstanbul: Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi Yayınları Ashokkumar, A., Özdemir, F. ve Swann, W. B. (2019, Mart). When conservatives are as tolerant as liberals [Sempozyum Sunumu]. International Convention of Psychological Science, Paris, France.
• Balaban, Ç. D. (2013). The roles of intergroup threat, social dominance orientation and rigth- wing authoritarianism in predicting Turks’ prejudice toward Kurds. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Anabilim Dalı, Ankara.
• Baysu, G. ve Duman, Y. (2016). Why does identity matter? A two-path model to intergroup forgiveness via in-group bias and outgroup blame. Psychological Research, 19(1), 43- 51.
• Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği. (2020). Global Trends Forced Displacement in 2019. (24.10.2022 tarihinde https://www.unhcr.org/5ee200e37.pdf adresinden alınmıştır.)
• Bizman, A. ve Yinon, Y. (2001). Intergroup and interpersonal threats as determinants of prejudice: The moderating role of in-group identification. Basic and Applied Social Psychology, 23(3), 191-196.
• Bolgün, C. ve Uçan, G. (2020). Birlikte yaşamak mümkün mü? Okur yorumlarında “Suriyeli sığınmacı” söyleminin inşası. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(1), 250-269.
• Brewer, M. B. (1999). The psychology of prejudice: Ingroup love and outgroup hate? Journal of Social Issues, 55(3), 429-444.
• Brown, R. (1995). Prejudice: Its social psychology. Oxford, UK: Blackwell.
• Browne, M. W. ve Cudeck, R. (1992). Alternative ways of assessing model fit. Sociological Methods & Research, 21(2), 230-258.
• Captari, L. E., Shannonhouse, L., Hook, J. N., Aten, J. D., Davis, E. B., Davis, D. E., ... ve Ranter Hook, J. (2019). Prejudicial and welcoming attitudes toward Syrian refugees: The roles of cultural humility and moral foundations. Journal of Psychology and Theology, 47(2), 123-139.
• Caricati, L. (2018). Perceived threat mediates the relationship between national identification and support for immigrant exclusion: A cross-national test of intergroup threat theory. International Journal of Intercultural Relations, 66, 41-51.
• Cinnirella, M. (1998). Manipulating stereotype rating tasks: Understanding questionnaire context effects on measures of attitudes, social identity and stereotypes. Journal of Community & Applied Social Psychology, 8, 345-362.
• Çakın, B. (2020). Farklılaşan ötekiler: Kürtlere ve Suriyeli sığınmacılara yönelik Ekşi Sözlük’te yer alan temsillerin karşılaştırılması. Liberal Düşünce Dergisi, 25(98), 65- 81.
• Çakır, A. A. ve Uysal, D. M. (2020). An experimental study on the variation of the attitudes towards the Syrian refugees in Turkey. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 8(2), 274-296.
• Çoksan, S., Erdugan, C. ve Öner-Özkan, B. (2020). The common other Syrian: The Syrian refugee representation in the context of social identity and realistic threat. Center for Open Science. doi: 10.31234/osf.io/3ftgw
• Dalmış, İ. ve İmamoğlu, E. O. (2000). Yetişkinlerin ve üniversite öğrencilerinin sosyo-politik kimlik algıları. Türk Psikoloji Dergisi, 15(46), 1-14.
• Davis, L. S. ve Deole, S. S. (2015). Immigration, attitudes and the rise of the political right: The role of cultural and economic concerns over immigration. SSRN Electronic Journal, 1-37. doi: 10.2139/ssrn.2641016
• Demir, A. F. ve Atak, Y. G. (2020). Erdoğan'ın ve Merkel'in Suriyeli mülteci krizine yaklaşımları: liderlerin öncelikleri ve uygulamaları çerçevesinde karşılaştırmalı analiz. Avrasya Etüdleri, 57(1), 121-152.
• Devine, P. G. (1989). Stereotypes and prejudice: Their automatic and controlled components. Journal of Personality and Social Psychology, 56(1) 5-18.
• Devran, Y. ve Özcan, Ö. F. (2016). Söylemlerin dilinden Suriye sorunu. Marmara İletişim Dergisi, 25, 35-52.
• Dijker, A. J. (1987). Emotional reactions to ethnic minorities. European Journal Of Social Psychology, 17(3), 305-325.
• Eagly, A. H. ve Chaiken, S. (2007). The advantages of an inclusive definition of attitude. Social Cognition, 25(5), 582-602.
• Efe, İ. (2015). Türk Basınında Suriyeli Sığınmacılar. (21.10.2022 tarihinde http://file.setav.org/Files/Pdf/20151225180911_turk-basininda-suriyeli-siginmacilar- pdf.pdf adresinden alınmıştır.)
• Eiser, J. R. ve van der Pligt, J. (1984). Accentuation theory, polarization, and the judgment of attitude statements. Attitudinal judgment içinde (s. 43-63). New York: Springer.
• Ekici, H. (2019). Türk toplumunda Suriyelilere yönelik algılanan tehditler ve çözüm önerileri. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 19(44), 695-730.
• Erdoğan, M. (2014). Perceptions of Syrians in Turkey. Insight Turkey, 16(4), 65-75.
• Eser, H. B. ve Uygur, M. R. (2019). Suriyeli göçmenlere yönelik tutumların bütünleşmiş tehdit ve sosyal mesafe kuramları doğrultusunda incelenmesi: Süleyman Demirel Üniversitesi örneği. Liberal Düşünce Dergisi, 24(95), 131-162.
• Eşigül, A., Arslan, B. K., Gencer, A. Ş., Tosun, S., Korkmaz, S. S. ve Yıldırım, Ş. B. (2017). Bilgiden algıya: Türkiye’deki sığınmacı, göçmen ve mülteci algısı üzerine bir çalışma. Viyana: Avrupa Siyasal ve Sosyal Araştırmalar Enstitüsü-PS Europe.
• Feldman, S. (2003). Values, ideology, and the structure of political attitudes. D. O. Sears, L. Huddy ve R. Jervis (Ed.), Oxford handbook of political psychology içinde (s. 477– 508). New York: Oxford University Press.
• Fırat, M. (2019). Turks’ prejudice against Kurds and Syrians: The role of contact, identification, and threat. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Anabilim Dalı, İstanbul.
• Göç İdaresi Genel Müdürlüğü. (2021). Geçici Koruma. (15.10.2022 tarihinde https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638 adresinden alınmıştır.)
• Göker, G. ve Keskin, S. (2015). Haber medyası ve mülteciler: Suriyeli mültecilerin Türk yazılı basınındaki temsili. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 41, 229-256.
• Göregenli, M. (2012). Temel kavramlar: Ön yargı, kalıpyargı ve ayrımcılık. K. Çayır ve. M. Ayan Ceyhan (Ed.), Ayrımcılık: Çok boyutlu yaklaşımlar (1. baskı) içinde (s. 17-27). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Graham, J., Haidt, J. ve Nosek, B. A. (2009). Liberals and conservatives rely on different sets of moral foundations. Journal of Personality and Social Psychology, 96(5), 1029-1046
• Gülüm, Z. (2019). Misafir mi tehdit mi? Suriyeli göçmenlere yönelik ön yargının ayırt edici boyutları. Yayınlanmamış doktora tezi, İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Adli Tıp ve Adli Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Anabilim Dalı, İstanbul.
• Haidt, J. ve Graham, J. (2007). When morality opposes justice: Conservatives have moral intuitions that liberals may not recognize. Social Justice Research, 20(1), 98-116.
• Hall, D. L., Matz, D. C. ve Wood, W. (2010). Why don’t we practice what we preach? A meta-analytic review of religious racism. Personality and Social Psychology Review, 14(1), 126-139.
• Hawley, G. (2011). Political threat and immigration: Party identification, demographic context, and immigration policy preference. Social Science Quarterly, 92(2), 404-422.
• Hernes, G. ve Knudsen, K. (1992). Norwegians' attitudes toward new immigrants. Acta Sociologica, 35(2), 123-139.
• Hoffman, M. L. (1977). Sex differences in empathy and related behaviors. Psychological Bulletin, 84(4), 712–722.
• Homola, J. ve Tavits, M. (2018). Contact reduces immigration-related fears for leftist but not for rightist voters. Comparative Political Studies, 51(13), 1789-1820.
• Hüsnü, S. (2006). National stereotypes, in-group identification, intergroup bias, social categorization and in-/out-group attitudes: The case of Cyprus. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Anabilim Dalı, Ankara.
• Islam, M. R. ve Hewstone, M. (1993). Dimensions of contact as predictors of intergroup anxiety, perceived out-group variability, and out-group attitude: An integrative model. Personality and Social Psychology Bulletin, 19(6), 700-710.
• İşçi, D. ve Uludağ, E. (2019). Sosyal medyada Suriyeliler algısı: Youtube sokak röportajları üzerine bir inceleme. Ulisa: Uluslararası Çalışmalar Dergisi, 3(1), 1-24.
• Jost, J. T. (2006). The end of the end of ideology. American Psychologist, 61(7), 651-670.
• Jost, J. T., Federico, C. M. ve Napier, J. L. (2009). Political ideology: Its structure, functions, and elective affinities. Annual Review of Psychology, 60, 307-337.
• Jost, J. T., Glaser, J., Kruglanski, A. W. ve Sulloway, F. J. (2003a). Political conservatism as motivated social cognition. Psychological Bulletin, 129(3), 339-375.
• Jost, J. T., Glaser, J., Kruglanski, A. W. ve Sulloway, F. J. (2003b). Exceptions that prove the rule--Using a theory of motivated social cognition to account for ideological incongruities and political anomalies: Reply to Greenberg and Jonas (2003). Psychological Bulletin, 129(3), 383-393.
• Jost, J. T., Nosek, B. A. ve Gosling, S. D. (2008). Ideology: Its resurgence in social, personality, and political psychology. Perspectives on Psychological Science, 3(2), 126-136.
• Jöreskog, K. G. ve Sörbom, D. (1993). Lisrel 8: Structural equations modeling with the SIMPLIS command language. Chicago: Scientific Software International.
• Kadıoğlu, İ. A. (2020). Suriye iç savaşı ve Türkiye: Çatışma, güvenlik ve sığınma. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16(29), 2179-2213.
• Kağıtçıbaşı, Ç. ve Cemalcılar, Z. (2014). Dünden bugüne insan ve insanlar: Sosyal psikolojiye giriş (16. baskı). İstanbul: Evrim Yayınları.
• Karaoğlu, E. (2015). The roles of social dominance orientation, empathy and perceived threat in predicting prejudice of Turkish citizens toward Syrian immigrants. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Anabilim Dalı, Ankara.
• Karataş, M. (2015). Türk yazılı basınında Suriyeli sığınmacılar ile halk arasındaki ilişkinin incelenmesi. Göç Araştırmaları Dergisi, 1(2), 112-151.
• Küçük, O. ve Koçak, M. C. (2020). Suriyeli sığınmacıların toplumsal yaşamda konumlandırılışı: Trabzon örneği. Journal of Humanities and Tourism Research, 10(1), 130-142.
• Lundåsen, S. W. (2022). Intergroup Contacts, Neighborhood Diversity, and Community Trust: the Asymmetrical Impact of Negative and Positive Experiences. Journal of International Migration and Integration, 1-26.
• Makashvili, A., Vardanashvili, I. ve Javakhishvili, N. (2018). Testing intergroup threat theory: Realistic and symbolic threats, religiosity and gender as predictors of prejudice. Europe's Journal of Psychology, 14(2), 464-484.
• McCann, S. J. (2008). Societal threat, authoritarianism, conservatism, and US state death penalty sentencing (1977-2004). Journal of Personality and Social Psychology, 94(5), 913-923.
• McCrae, R. R. (1996). Social consequences of experiential openness. Psychological Bulletin, 120(3), 323-337. Orhan, O. ve Senyücel-Gündoğar, S. (2015). Suriyeli mültecilerin Türkiye’ye etkileri (Rapor no. 195). Ankara: Orta Doğu Stratejik Araştırmalar Merkezi ve Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı.
• Özdemir, D. Ö. (2017). Sosyal kategorilemenin gayri-insanileştirme üzerine etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Anabilim Dalı, Bolu.
• Özdemir, F. (2013). The predictors of attitudes toward military: Turkish identity, uninational ideology, ambivalent sexism, conservatism, and religious orientation. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Anabilim Dalı, Ankara.
• Özdemir, F. ve Öner-Özkan, B. (2016). Türkiye’de sosyal medya kullanıcılarının Suriyeli mültecilere ilişkin sosyal temsilleri. Nesne, 4(8), 227-244.
• Özkan, Ö. S., Tercan, M., Türnüklü, A. ve Kaçmaz, T. (2020). Gruplararası olumlu ve olumsuz temas: Aynı sınıfta eğitim gören Türkiyeli ve Suriyeli ilkokul öğrencilerinin sınıf içi ilişkilerinin sınıf öğretmenlerinin gözünden incelenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 24(3), 601-630.
• Özkeçeci, H. H. (2017). The role of contact and the perception of threat in prejudice towards Syrians in Turkey. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Anabilim Dalı, İstanbul.
• Padır, M. A. (2019). Examining xenophobia in Syrian refugees context: The roles of perceived threats and social contact. Yayınlanmamış doktora tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Ankara.
• Pawlicka, P., Kazmierczak, M. ve Jagiello-Rusilowski, A. (2019). Empathy and social closeness toward refugees from Syria: The mediating role of cultural intelligence. Journal of Community Psychology, 47(5), 1014-1031.
• Perry, R., Paradies, Y. ve Pedersen, A. (2014). Religious ambivalence: Suppression of pro- social attitudes toward asylum seekers by right-wing authoritarianism. The International Journal for the Psychology of Religion, 25(3), 230-246.
• Pettigrew, T. F. ve Tropp, L. R. (2011). When groups meet: The dynamics of intergroup contact. New York: Psychology Press.
• Riek, B. M., Mania, E. W. ve Gaertner, S. L. (2006). Intergroup threat and outgroup attitudes: A meta-analytic review. Personality and Social Psychology Review, 10(4), 336-353.
• Rustenbach, E. (2010). Sources of negative attitudes toward immigrants in Europe: A multi- level analysis. International Migration Review, 44(1), 53-77.
• Sarıbay, S. A. ve Yılmaz, O. (2018). Relationships between core ideological motives, social and economic conservatism, and religiosity: Evidence from a Turkish sample. Asian Journal of Social Psychology, 21(3), 205-211.
• Saygan, B. B. ve Uludağlı, N. P. (2021). Yaşam boyu toplumsal cinsiyet rollerinin gelişimi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 13(2), 354-382.
• Seven, N. (2019). Üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumları. PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(2), 134-149.
• Sharma, S., Mukherjee, S., Kumar, A. ve Dillon, W. R. (2005). A simulation study to investigate the use of cutoff values for assessing model fit in covariance structure models. Journal of Business Research, 58(1), 935-943.
• Short, R. (2004). Justice, politics, and prejudice regarding immigration attitudes. Current Research in Social Psychology, 9(14), 193-208.
• Smith, T. B. ve Silva, L. (2011). Ethnic identity and personal well-being of people of color: A meta-analysis. Journal of Counseling Psychology, 58(1), 42-60.
• Stenner, K. (2005). The authoritarian dynamic. Cambridge, UK: Cambridge University Press.
• Stephan, W. G., Boniecki, K. A., Ybarra, O., Bettencourt, A., Ervin, K. S., Jackson, L. A., ... ve Renfro, C. L. (2002). The role of threats in the racial attitudes of Blacks and Whites. Personality and Social Psychology Bulletin, 28(9), 1242-1254.
• Stephan, W. G., Renfro, C. L., Esses, V. M., Stephan, C. W. ve Martin, T. (2005). The effects of feeling threatened on attitudes toward immigrants. International Journal of Intercultural Relations, 29(1), 1-19.
• Stephan, W. G. ve Stephan, C. W. (1996). Predicting prejudice. International Journal of Intercultural Relations, 20(3-4), 409-426.
• Stephan, W. G. ve Stephan, C. W. (2000). An integrated threat theory of prejudice. S. Oskamp (Ed.), Reducing prejudice and discrimination içinde (s. 23–45). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
• Stephan, W. G., Ybarra, O. ve Bachman, G. (1999). Prejudice toward immigrants. Journal of Applied Social Psychology, 29(11), 2221-2237.
• Stephan, W. G., Ybarra, O., Martinez, C. M., Schwarzwald, J. ve Tur-Kaspa, M. (1998). Prejudice toward immigrants to Spain and Israel: An integrated threat theory analysis. Journal of Cross-Cultural Psychology, 29(4), 559-576.
• Stephan, W. G., Ybarra, O. ve Morrison, K. R. (2009). Intergroup threat theory. T. D. Nelson (Ed.), Handbook of prejudice, stereotyping, and discrimination içinde (s. 43–59). New York: Psychology Press.
• Stewart, B. D., Gulzaib, F. ve Morris, D. S. (2019). Bridging political divides: Perceived threat and uncertainty avoidance help explain the relationship between political ideology and immigrant attitudes within diverse intergroup contexts. Frontiers in Psychology, 10, 1-18.
• Sunar, D. (2002). Change and continuity in the Turkish middle class family. Liljestrom, R. ve Özdalga, E. (Ed.), Autonomy and dependence in family: Turkey and Sweden in critical perspective içinde (s. 217-238). İstanbul: Swedish Research Institute.
• Şahin, M. ve Eşici, H. (2020). Türkiye’de yaşayan Suriyeli göçmenler ile Türklerin birlikte yaşam kültürü: Değerler, fırsatlar, engeller. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 8(22), 72-99.
• Tajfel, H. (1981). Human groups and social categories: Studies in social psychology. Cambridge, UK: Cambridge University Press.
• Tajfel, H. (1982). Social psychology of intergroup relations. Annual Review of Psychology, 33(1), 1-39.
• Tajfel, H. ve Turner, J. C. (1979). An integrative theory of intergroup conflict. W. G. Austin ve S. Worchel (Ed.), The social psychology of intergroup relations içinde (s. 33-47). Monterey, CA: Brooks/Cole.
• Tamer, M. G. (2016). Trabzon kamuoyunun geçici koruma kapsamındaki Suriyelilere bakış açısı. Karadeniz Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 2(2), 180-211.
• Tekeş, B., İmamoğlu, E. O., Özdemir, F. ve Öner-Özkan, B. (2021). Political orientations and morality judgments in the Turkish context: Considering the roles of the needs for cognition and recognition. Psychological Reports, 124(1), 318-347.
• Thomsen, J. P. F., Fenger, J., ve Jepsen, N. R. (2021). The experiential basis of social trust towards ethnic outgroup members. Social Indicators Research, 154(1), 191-209.
• Toussaint, L. ve Webb, J. R. (2005). Gender differences in the relationship between empathy and forgiveness. The Journal of Social Psychology, 145(6), 673-685.
• Turner, J. C. (1975). Social comparison and social identity: Some prospects for intergroup behaviour. European Journal of Social Psychology, 5(1), 5-34.
• Vallejo-Martín, M., Canto, J. M., San Martín García, J. E. ve Perles-Novas, F. (2021). Prejudice towards immigrants: The importance of social context, ideological postulates, and perception of outgroup threat. Sustainability, 13(9), 1-14.
• Vefikuluçay, A. G. D., Zeyneloğlu, A. G. S., Eroğlu, K. ve Taşkın, L. (2007). Kafkas Üniversitesi son sınıf öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin bakış açıları. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 14(2), 26-38.
• Verkuyten, M. (2004). The social psychology of ethnic identity. New York: Psychology Press.
• Viki, G. T., Osgood, D. ve Phillips, S. (2013). Dehumanization and self-reported proclivity to torture prisoners of war. Journal of Experimental Social Psychology, 49(3), 325-328.
• Voci, A. ve Hewstone, M. (2003). Intergroup contact and prejudice toward immigrants in Italy: The mediational role of anxiety and the moderational role of group salience. Group Processes & Intergroup Relations, 6(1), 37-54.
• Wang, C., Cocco, V. M. ve Vezzali, L. (2022). Testing the association of positive and negative extended contact with intergroup contact intentions in China: The mediating role of intergroup anger, empathy, and happiness. Journal of Applied Social Psychology.
• Yanbolluoğlu, Ö. (2018). Suriyeli mültecilere yönelik duygular ve algılanan sosyal mesafede, gruplararası pozitif ve negatif temas, sosyal baskınlık yönelimi, gruplararası tehdit ve gruplararası kaygının rolü. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Anabilim Dalı, Bursa.
• Yanılmaz, S. Ü. (2019). Prejudice against Syrians in Turkey: The role of age, moral perception, group identification, and contact. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Anabilim Dalı, İstanbul.
• Yıldırımalp, S. (2019). Suriyelilere bakış açısının toplumsal uzaklık bağlamında incelenmesi: Sakarya ili örneği. Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(2), 343-363.
• Yılmaz, F. M. (2020). Arap baharının Türkiye ile Ortadoğu devletleri arasındaki ekonomik ilişkilere etkisi. Ahi Evran Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 10-36.
• Yılmaz, O., Cesur, S. ve Bayad, A. (2018). Türklerin ve Kürtlerin birbirlerine karşı olumsuz tutumlarının bazı psikolojik değişkenlerle ilişkisi. Türk Psikoloji Yazıları, 21, 82-99.