“UYGURLU” SÖZCÜĞÜ ÜZERİNE

Yıl 2017, Sayı: 10, 75 - 80, 01.12.2017

Raile Abdulvahit Kaşgarlı

Öz

2009 yılındaki Urumçi Olayı sırasında Çin idaresi altındaki Uygur Özerk
Bölgesinde yaşananlar, Türkiye basın yayınında geniş çapta yer aldı.
Bununla birlikte dilimizde türetilmiş bir sözcük olan “Uygurlu” yoğun olarak
görülmeye başladı. Sözcüğün ilk kim tarafından türetildiği belli değilse de
bazı siyasetçilerin televizyon konuşmalarında bu sözcüğü sık kullanmasının
ardından, bazı gazetelerin internet ortamındaki haberlerinde bu sözcüğün
ısrarla kullanıldığı dikkatimizi çekti. Eğitimli gençlerin konuşma dilinde
“Uygurlu” sözcüğünü kullanması ise sözcüğün kullanım alanının
genişlemeye yüz tuttuğunu gösterdi.
Yazımızda; internet kaynaklarından elde ettiğimiz örneklerde görülen ve son
derece rahatsız edici bir kullanım olan “Uygurlu” sözcüğünün, yanlış
türetilen bir sözcük olduğunu, bu sözcük ile ifade edilmek istenen anlamın
“Doğu Türkistanlı” veya “Uygur” sözcüğü ile ifade edilebileceğini açıklamaya
çalışacağız

Anahtar Kelimeler

: Uygurlu, Uygur, Doğu Türkistan, Sözcük Yapımı

Kaynakça

• AKALIN Şükrü Halȗk vd. (2011). Türkçe Sözlük. Ankara: TDK Yayınları.
• AYDIN Erhan (2000). Uygur Kağanlığı Yazıtları. İstanbul: Kömen Yayınları.
• ERASLAN Kemal (2012). Eski Uygur Türkçesi Grameri. Ankara: TDK Yayınları. ERGİN Muharrem (2014). Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak Yayınları.
• HARBALİOĞLU Neşe (2017). “Tarihî Seyri ile Güneydoğu Grubu Türk Lehçelerinde mI4 Enklitiği”. Dil Araştırmaları, Güz 2017/21, s.161-177.
• http://gokbayrak.com/haber_detay.asp?id=3238 (29.8.2013).
• http://nedir.antoloji.com/diyarbakir-kulp-uygur-koyu/ (09.04.2015).
• http://tr.euronews.com/2014/09/17/uygurlu-musluman-akademisyenin- yargilanmasina-baslandi/ (17/09/2014).
• http://www.aksam.com.tr/guncel/uygurlu-kadinlar-isyan-etti-onlar-terorist-degil/haber- 422834 (15.07.2015).
• http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/turkiye/318809/Kalan_60_Uygurlu_nereye_gonderilecek_.html# (15.07.2015).
• http://www.dolunaydergi.com/2016/03/28/kazakistanli-uygur-yazar-ahmetcan- asirinin-idukut-romani-tanitildi (26.5.2017).
• http://www.haber7.com/uzak-dogu/haber/1235122-cinden-turkiyeye-uygur-tepkisi- karisma (01 Aralık 2014).
• http://www.hurriyet.com.tr/dunya/27680749.asp (01 Aralık 2014). http://www.neleroluyor.com/m/dunya/cinde-uygurlu-3-turk-idam-edildi-h1691.html (24.03.2015).
• http://www.sabah.com.tr/dunya/2011/07/21/uygurlu-cocugu-sokak-ortasinda- dovduler (21.07.2011).
• http://www.uycnr.com/wh/201108/t20110826_139776.html (17.6.2017).
• http://www.uyghurcongress.org/tr/?p=31022 (12.10.2017).
• http://www.uyghurcongress.org/tr/?p=9095 (29.8.2013). https://ilkha.com/haber/57566/misir-uygurlu-musluman-ogrencileri-cine-teslim-etti (04.08.2017).
• https://www.timeturk.com/uygurlu-ogrenciler-sorgulanmaya-devam-ediyor/haber- 696166 (15.09.2017).
• https://wx.abbao.cn/a/19873-9bcbbc4dbe3aaa2c.html (19.6.2017).
• İNAYET Alimcan (2004). Uygur Halk Destanları I. Ankara: TDK Yayınları. Ankara.
• İNAYET Alimcan “Uygur Sözcüğünün Kökeni ve Anlamı Üzerine Yeni Bir Yaklaşım”, https://turuz.com/fa/book/title/Alimcan_Inayet_Uygur_Sozcugunun_Kokeni_ve_A nlami_Uzerine_Yeni_Bir_Yaklasim (19.7.2014).
• KAFESOĞLU İbrahim (1997). Türk MillÎ Kültürü. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• KARGI ÖLMEZ Zuhal (1996). Bahadır Han: Şecere-i Terâkime. Ankara: Simurg. KORKMAZ Zeynep (2009). Türkiye Türkçesi Grameri Şekil Bilgisi. Ankara: TDK Yayınları.
• WİLLİAM Clark; KAMALOV Ablet (2017): “Orta Asya Sınırlarına Uygur Göçü” (çev. Adem Öger ve Zulhayat Ötkür). Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi, S. 2017/9, s.113- 124.
• ÖZKAN Mustafa; TÖREN Hatice; ESİN Osman (2006). Yüksek Öğretimde Türk Dili Yazılı ve Sözlü Anlatım. İstanbul: Filiz Kitabevi. ROZİ Yalkun (2013). Oyğinivatqan Ecdad Rohi. Urumçi: Şincañ Pen-Téxnika Neşriyatı.
• SABİR Zordun (2008). Ana Yurt. Urumçi: C. 3, Şincañ Yaşlar-Ösmürler Neşriyati. C. 3.
• YELTEN Muhammet (2012). Türk Dili ve Anlatım Bilgileri. İstanbul: Doğu Kütüphanesi Yayınları.