CARBON TAX AS A TOOL FOR OPTIMIZATION OF RENEWABLE ENERGY IN TÜRKİYE

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 1, 15 - 48, 23.01.2024

Emine Sevcan Artun

Öz

Although taxes are primarily introduced and collected for financial reasons, they can also serve purposes beyond finances. This study delves into the use of taxes for non-financial objectives, specifically concentrating on environmental preservation. It scrutinizes the application of taxes, particularly carbon taxes categorized as environmental taxes, as a mechanism to incentivize the transition towards renewable energy in developed countries. It further explores the potential adaptation of this approach within Türkiye. Alternative methodologies aimed at promoting the shift towards renewable energy are also suggested, taking into consideration participation of Türkiye in international treaties and its existing tax system. Articles and monographic studies related to carbon taxation are utilized, in addition to statistics from the European Commission and the Turkish Statistical Institute.

Anahtar Kelimeler

Carbon Tax, Renewable Energy, Tax Incentives, Steering Tax, Environmental Tax

KARBON VERGİSİNİN TÜRKİYE’DE YENİLENEBİLİR ENERJİYE YÖNLENDİRME ARACI OLARAK KULLANILMASI

Öz

Vergilerin konulma ve tahsil edilme sebebi denildiğinde ilk akla gelen mâli amaçlar olsa da, vergiler mâli olmayan birtakım amaçlara da hizmet edebilmektedirler. Bu çalışmada vergilerin mâli olmayan bir amaç olan çevrenin korunması amacıyla kullanılması hususu üzerinde durulmaktadır. Bu çerçevede çalışmanın amacı, bir tür çevre vergisi olan karbon vergisinin, gelişmiş ülkelerde yenilenebilir enerjiye yönlendirme aracı olarak nasıl kullanıldığı ve taraf olunan devletlerarası antlaşmalar ve Türk vergi sisteminin özellikleri göze alınmak suretiyle Türkiye’de karbon vergisinin nasıl kullanılabileceği hususunu ortaya koymaktır. Türkiye’nin hem devletlerarası anlaşmalarla taahhütte bulunduğu üzere karbon emisyon oranını düşürmek hem de Avrupa Birliği Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması kurallarının lehine çevrilmesini sağlamak için bir karbon fiyatlandırma sistemini benimsemesi gerektiği düşünülmektedir. Bu çerçevede çalışmada olası bir Türk karbon vergisinin unsurlarının ne şekilde düzenlenmesi gerektiği ve karbon vergisini destekleyen ne gibi mâli araçlara başvurulabileceği hususuna da yer verilmektedir. Konu ele alınırken, karbon vergisine ilişkin makaleler, monografik çalışmalar ve istatistikler gibi dokümanların analizi yönteminden faydalanılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Karbon Vergisi, Yenilenebilir Enerji, Vergi Teşviki, Yönlendirici Vergi, Çevre Vergisi

Kaynakça

• Akdoğan, Abdurrahman: Kamu Mâliyesi, Gazi Kitabevi, 23. Baskı, Ankara, 2023.
• Alıcı, Birgül/ Yıldız, Habip: Küresel Kamusal Bir Mal Olan Çevrenin Korunmasında Karbon Vergisi Ve Etkinliği”, Hukuk Ve İktisat Araştırmaları Dergisi, Cilt 4, No 1, 2012, s. 55-64.
• Aşıcı, Ahmet Atıl: Avrupa Birliği’nin Sınırda Karbon Uyarlaması Mekanizması ve Türkiye Ekonomisi, İstanbul: İstanbul Politikalar Merkezi– Sabancı Üniversitesi–Stiftung Mercator Girişimi Politika Notu, Ocak 2021, www.ipc.sabanciuniv.edu, Erişim. 21.12.2023
• Atherton, John/ Xie, Wanni/ Aditya, Leonardus Kevin/ Zhou, Xiaochi/ Karmaka, Gourab/ Akroyd, Jethro/ Mosbach, Sebastian/ Lim, Mei Qi/ Kraft, Markus: How does a carbon tax affect Britain’s power generation composition?, Applied Energy, Volume 298, 15 September 2021, 117117, s. 1-17.
• Aydın, Cansın: İklim Değişikliği İle Mücadelede Karbon Vergisinin Küresel Bir Mâli Araç Olarak Uygulanabilirliğine İlişkin Yaklaşımların ve Türkiye Uygulamalarının Değerlendirilmesi, Vergi Sorunları Dergisi, S.403, Nisan 2022, s. 78-85.
• Backhaus, Jürgen G.: The Law and Economics of Environmental Taxation: When Should the Ecotax Kick In?, International Review of Law and Economics V. 19, 1999, s. 117- 134.
• Bouchet, Vincent/ Le Guenedal, Theo: Credit Risk Sensitivity to Carbon Price, (SSRN Electronic Journal · April 2020).
• Bruvoll, Annegrete/ Larsen, Bodil Merethe: Greenhouse gas emissions in Norway: do carbon taxes work?, Energy Policy 32 (2004), s. 493–505.
• Çiçek, Hüseyin Güçlü/ Çiçek, Serdar: Karbon Vergisi ile Karbon Ticareti İzinlerinin Karşılaştırılması, İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi No:47, Ekim 2012, s. 95-119.
• Dickertmann, Dietrich: Erscheinungsformen und Wirkungen von Umweltabgaben aus ökonomischer Sicht, (in Umweltschutz im Abgaben- und Steuerrecht von Prof. Dr. Paul Kirchhof, Verf., DStJG 15 (1993), s. 33-65)
• Ensari Alpay, Elif/ Karahan Gökmen, Mehpare: Sınırda Karbon Düzenleme (Skd) Mekanizması Çerçevesinde Karbon Salınımı Açıklamalarının İncelenmesi, Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Yıl: 2023 Cilt-Sayı: 16(4) s.970–986.
• Ercan, Erdem: Türkiye’de Çevre Vergileri mi Çevre Vergisi mi?, TBB Dergisi 2015, 119, s. 209-226.
• Erdem, Metin/ Şenyüz, Doğan/ Tatlıoğlu, İsmail: Kamu Mâliyesi, Ekin Yayınları, 15. Baskı, Bursa, 2020.
• Eser, Levent Yahya/ Polat, Sedat: Elektrik Üretiminde Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Kullanımına Yönelik Teşvikler: Türkiye ve İskandinav Ülkeleri Uygulamaları, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, Sayı 12, Ocak 2015, s. 201-225.
• Gago, Alberto/ Labandeira, Xavier: Towards a Green Tax Reform Model, Journal of Environmental Policy & Planning, J. Environ. Policy Plann. 2, s. 25–37.
• Gergerlioğlu, Yusuf: OECD Ülkelerinde Karbon Vergisine İlişkin Güncel Uygulamalar, Vergi Sorunları Dergisi, S. 397, Ekim 2021, s. 41-63.
• Glanchat, Matthleu: The Political Economy of Environmental Tax Design in Environmental Policy, s. 3, (www.deliverypdf.ssrn.com, Erişim 02.02.2023)
• Göker, Cenker/ Süt Göker, Çağıl: Yeni Bir Mâli Yükümlülük Olarak Geri Kazanım Katılım Payı, Vergi Sorunları Dergisi, Sayı 364, Ocak 2019, s. 51-55.
• Göker, Cenker: Yönlendirici Vergilendirme, Turhan Kitabevi, Ankara, 2011.
• Gümüşkaya, Gamze: Türk Vergi Hukukunun Anayasal Temelleri Bakımından Çevresel Vergileme, Prof. Dr. Nami Çağan Anısına Vergilendirme Yetkisi Sempozyumu Bildiri Kitabı, Ed. Prof. Dr. Cenker Göker, Dr. Öğretim Üyesi Zeynep Müftüoğlu, Atılım Üniversitesi Yayınları, Ankara 2023, s. 66- 108.
• Gültekin, Raşit: Avrupa Birliği Sınırda Karbon Düzenlemesi ve Türkiye Açısından Bir Değerlendirme, Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, Y. 2022, S. 8, s. 203-213.
• Hájeka Miroslav/ Zimmermannováb, Jarmila/ Helmanc, Karel/ Rozenskýa, Ladislav: Analysis of carbon tax efficiency in energy industries of selected EU countries, Energy Policy 134, 2019, 110955, s. 1-11.
• Hayrullahoğlu, Betül: Çevresel Sorunlarla Mücadelede Karbon Vergisi, Ekonomi Bilimleri Dergisi, Cilt 4, No 2, 2012, s. 1-11.
• Hildingsson, Roger/ Knaggard, Asa: The Swedish Carbon Tax A Resilient Success, Successful Public Policy in the Nordic Countries: Cases, Lessons, Challenges, Oxford University Press, Oxford 2022, s. 239- 262.
• Holzberg, Mario: Schwedens Kohlenstoffsteuer: eine Erfolgsgeschichte?, Planet konkret, Konstanz, s. 1-14.
• Hotunluoğlu, Hakan: Karbon Vergisi Teorisi ve Uygulaması, Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın, 2007.
• Hotunluoğlu, Hakan/ Tekeli, Recep: Karbon Vergisinin Ekonomik Analizi ve Etkileri: Karbon Vergisinin Emisyon Azaltıcı Etkisi Var Mı?, Sosyoekonomi Dergisi, Y. 2007-2, s. 107- 125.
• İmer Ertunga, Evrim/ Seyhun, Ömer Kayhan: Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması ve Türkiye’nin İhracatına Olası Etkileri, Ege Stratejik Araştırmalar Dergisi, Cilt 13, Sayı 1, 2022, s. 1-13.
• Jamâli, Tarık: Ekolojik Vergiler (Çevre Vergileri), 5.baskı, Yaklaşım Yayıncılık, Ankara, 2007.
• Kaplan, Onur: Türk Hukukunda İdarenin Yenilenebilir Enerji Kaynaklarından Elektrik Enerjisi Üretimi Yönünden İşlevlerinin İrdelenmesi, Yaşar Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2023, Cilt: 5, Sayı: 2, s.297 – 336.
• Karakoç, Yusuf: Kamu Mâliyesi, 2. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2021, (Kamu Mâliyesi).
• Karakoç, Yusuf: Sosyal Mâliye, 2. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2021, (Sosyal Mâliye).
• Kinde, Andrew L: Let's Make a Green New Deal: An Analysis of State Carbon Taxes as a Foundational Piece of Climate Legislation in the United States, Northeastern University Law Review 11, no. 2 (2019), s. 474-522.
• Koç, Behzat Ecem/ Kaynak, Selahattin: Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizmasının Türkiye - AB-27 Dış Ticaret İlişkisi Üzerine Olası Etkisi, Verimlilik Dergisi, C. 57, S. 2, s. 273-288.
• Kovancılar, Birol: Küresel Isınma Sorununun Çözümünde Karbon Vergisi ve Etkinliği, Yönetim ve Ekonomi, Cilt:8, Sayı:2, 2001, s. 7-19.
• Maradin, Dario: Advantages and Disadvantages of Renewable Energy Sources Utilization, (International Journal of Energy Economics and Policy, 2021, 11(3), s. 176-183.
• Mojtaba, Khastar/ Alireza, Aslani/ Mehdi, Nejati: How does carbon tax affect social welfare and emission reduction in Finland?, Energy Reports, Volume 6, November 2020, ss. 736-744.
• Özdemir, Serkan: Vergileme Tekniği Açısından Karbon Vergisinin Değerlendirilmesi, Vergi Sorunları Dergisi, Sayı: 292, 2013, s.126-134.
• Özkaya, Yasemin Simla: Yenilenebilir Enerji Kaynakları, Dışişleri Bakanlığı Yayınları, Uluslararası Ekonomik Sorunlar Dergisi, S. 14, https://www.mfa.gov.tr/yenilenebilir-enerji-kaynaklari.tr.mfa, Erişim 09.01.2022.
• Özyerli, Sedat/ Aydın, Fazıl: Karbon Sertifikalarının Vergilendirilmesinin Değerlendirilmesi ve Bir Önerinin Analizi, Vergi Sorunları Dergisi, Kasım 2018, Sayı 362, s. 18-27.
• Selçuk, Sefa Furkan: Uluslararası İklim Değişikliği Anlaşmaları ve Türkiye’nin Tutumu, Ulusal Çevre Bilimleri Araştırma Dergisi, Sayı 6(1), s. 9-19
• Shi-Ling, Hsu: Carbon Taxes and Economic Inequality, Harvard Law & Policy Review 15, no. 2, Summer 2021, s. 551-570.
• Süslü, Güven: Çevrenin Korunmasında Beyaz Enerjinin Rolü ve Yargısal Denetimi, Adalet Yayınevi, Ankara, 2021.
• Süt Göker, Çağıl: Sürdürülebilir Çevre Hedefinde Enerjinin Vergilendirilmesi, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2019, (Enerjinin Vergilendirilmesi).
• Süt Göker, Çağıl: Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması, Prof. Dr. Nami Çağan Anısına Vergilendirme Yetkisi Sempozyumu Bildiri Kitabı, Ed. Prof. Dr. Cenker Göker, Dr. Öğretim Üyesi Zeynep Müftüoğlu, Atılım Üniversitesi Yayınları, Ankara 2023, s.109-116, (Karbon).
• Yaylı, Gizem: Karbon Vergisi Teorisi- Türkiye Üzerine Bir Değerlendirme, Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bursa, 2019.
• Yerlikaya, Kürşat: Karbon Vergisi, AÜEHFD, C. VII, S. 1-2, Haziran 2003, s. 685-700.
• Yıldız, Seyfi: Sürdürülebilir Kalkınma İçin Karbon Vergisi, Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, Y. 2017, S.3, s. 367-384.