DOĞU VE BATI TÜRKÇESİ KURAN TERCÜMELERİNDE ESMA’ÜL HÜSNA’NIN TÜRKÇE SÖYLEMLERİ

Yıl 2019, Cilt: 21 Sayı: 1, 357 - 371, 30.06.2019

Fatma Sibel Bayraktar

https://doi.org/10.26468/trakyasobed.583385

Öz

Türklerden yaklaşık
dört yüz yıl önce Arapların, en az yüz yıldır da Farsların İslam dini ile
ilgili terminolojiyi oluşturup geliştirdikleri bilinmektedir. Türkler
İslamiyeti kabul ettiklerinde hazır bir dini terminoloji ile karşılaşmalarına
rağmen ilk İslami dönem eserlerinde bunları Türkçeleştirme yoluna gitmişlerdir.
Aynı çaba Kur’an tercümeleri ve diğer eserlerde de görülmektedir. Türkçede var
olan, Bayat, İdi, Ugan, tapug vb. sözcükler, sırasıyla Kadim, Rab, Kadir,
ibadet terimlerine karşılık olarak kullanılmışlardır. Kur’an tercümelerinde de
“Allah” adının karşılıkları Türkçe olarak kullanılmışlardır. Bu çalışmada
Allah’ın 99 ismi olan Esma’ül Hüsna'nın da değişik Türkçeleştirilme yolları
incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

İslami dönem, Kur’an Tercümeleri, Esma’ül-Hüsna, Türkçeleştirme

EXPRESSIONS OF THE 99 NAMES IN THE QUR’AN TRANSLATIONS IN EASTERN AND WESTERN TURKISH DIALECTS

Öz

About four hundred years
Arabs, and at least a hundred years Persians are known tocreate and develop terminology
related to Islam before the Turks. Despite the Turks were faced with a
ready-made religious terminology when they accepted this religion, they converted
intoTurkish language these in the initial Islamic period works.  The same effort is also seen in Qur'an translations
and other works.  Words existing in
Turkish like ‘Bayat, İdi, Ugan, tapug, etc.’ Were used in lieu of terms ‘Kadim,
Rab, Kadir, ibadet’ respectively.  In Qur'an
translations, also words covering the meaning of the specific name
"Allah" were used. In this study, the ‘Esma’ül-Hüsna’ which is
consisted of the 99 holy names of Allah different translate into Turkish types are
investigated. 

Anahtar Kelimeler

Islamic period, Qur’an ranslations, Esma'ül-Hüsna, converting into Turkish

Kaynakça

• Ata, Aysu, Türkçe İlk Kur’an Tercümesi (Ryland Nüshası)Karahanlı Türkçesi Giriş- Metin- Notlar-Dizin, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 2004.
• Bilgin, Azmi, "‘Gök Tanrısı’ Terimi Üzerine”, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, C.2, Sayı:4, 2005, s. 189-197.
• Caferoğlu, Ahmet, Türk Dili Tarihi, Enderun Kitabevi, İstanbul 2000.
• Eker, Süer, “Kutadgu Bilig'de (Teñri 'Azze ve Celle Ögdisin Ayur) Türkçe İslami Terimlerin Kaynakları Üzerine”, Bilig, Sayı:38, Yaz /2006, s.103-122.
• Hacıeminoğlu, Necmettin, Karahanlı Türkçesi Grameri, TDK Yayınları, Ankara, 1996.
• İnan, Abdülkadir, “Kur’an’ın Eski Türkçe ve Oğuz-Osmanlıca Çevirileri Üzerine Notlar”, TDAY-Belleten 1960, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara,1960.
• İnan, Abdülkadir, Kur’an-ı Kerim’in Türkçe Tercümeleri Üzerine Bir İnceleme, Ankara, 1961.
• Köprülü, Fuat, Türk Edebiyatı Tarihi, 4. Baskı, Akçağ Yayınları, İstanbul, 1986.
• Küçük, Murat, “Eski Anadolu Türkçesine Ait (M.1401)Satır Arası İlk Kur’an Tercümesinde Yapı Bilgisi-Tercüme Tekniği- Söz Varlığı”, Ankara Üniversitesi DTCF Türkoloji Dergisi, 2010, s. 121-147.
• Önler, Zafer, “Karahanlı Dönemi Metinlerinde İnançla ilgili Türkçe Terimler”, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl:10, Sayı:16, Bursa, 2009, s. 187-197. Özkan, Mustafa, Tarih İçinde Türk Dili, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2004.
• Togan, Zeki Velidi, “Londra ve Tahran’daki İslami Yamalardan Bazılarına Dair”, İTED, C.III, 135, İstanbul, 1960.
• Ünlü, Suat, Doğu ve Batı Türkçesi Kur’an Tercümeleri Sözlüğü, Eğitim Yayınevi, Konya, 2012.
• Üşenmez, Emek, “Türkçe İlk Kuran Tercümesi ve Tercümedeki - mak/-mek eki Hakkında”, Akademik Bakış, Sayı:14, İstanbul, 2008, s.1-10.
• Üşenmez, Emek, Türkçe İlk Kur'an Tercümelerinden Özbekistan Nüshası (Satır Arası Türkçe- Farsça Tercümeli), Akademik Kitaplar, İstanbul, 2013.