BEYZÂVÎ’NİN MESÂBÎHU’S-SÜNNE ŞERHİ TUHFETÜ’LEBRÂR’DAKİ HADİS ŞERH METODU

Yıl 2017, Cilt: 7 Sayı: 14, 46 - 59, 10.07.2017

Taha İmamoğlu

Öz

Ferrâ el-Begavî’nin (ö. 516/1122)
Mesâbîhu’s-sünne adlı eseri İslâmî ilimler geleneğinde özellikle de hadis
ilminde mühim bir kitap olagelmiştir. Tarih boyunca bu eser üzerine otuzdan fazla
şerh ve haşiye yazılmasının sebeplerinden birisi muhtevasında fıkıh ilminde
sıklıkla müracaat edilen hadisleri barındırmasından kaynaklanmaktadır. Bu
çalışmada Mesâbîhu’ssünne’nin ilk ve tam şerhlerinden birisi olan Beyzâvî’nin
Tuhfetü’l-Ebrâr adlı eseri hadis şerh metodu açısından incelenmiştir. Eserin
önemi aynı zamanda Tuhfetü’l-Ebrâr’ın Beyzâvî’nin tek hadis eseri olmasından
ileri gelmektedir. Bu makalede şârihin kaynakları tespit edilmiş ve şerh yöntemi
olarak hadislerde zikredilen kelimeleri Arap dili bakımından kısaca
değerlendirdiği, zaman zaman kelamî ve fıkhî meselelere temas ettiği ortaya
konulmuştur. Tuhfetü’l-Ebrâr bu yönleriyle mutavassıt şerhler kategorisine
dahil edilmiş ve neticede şarihin bu eserini hadis meclislerinde okuttuğu
izlenimi edinilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Begavî, Mesâbîhu’s-Sünne, Beyzâvî, Tuhfetü’l-Ebrâr, Şerh

Kaynakça

• Aydınlı, Abdullah, Hadis Istılahları Sözlüğü, İstanbul: Timaş Yayınları, 1987.
• Beyler, Muhammed, Bâbertî’nin Tuhfetü’l-ebrâr fî Şerhi Meşâriki’l-Envâr İsimli Eserindeki Hadis Şerh Metodu, Ekmelüddîn Bâbertî’yi Keşif Yolunda I. Ekmelüddîn Bâbertî Sempozyumu 28-30 Mayıs 2010, ed. Selçuk Coşkun, Bayburt: Bayburt Üniversitesi, 2014, s. 177-184.
• Beyzâvî, Ebû Saîd Nasırüddin Abdullah b. Ömer b. Muhammed (685/1286), Tuhfetü’l-ebrâr şerhu Mesâbîhi’s-sünne li’l-İmam el-Begavî, Dımaşk; Beyrut: Dârü’n-Nevâdir, 1433/2012.
• Buhârî, Muhammed b. İsmail, el-Câmiu’s-Sahîh, thk. Muhammed Fuad Abdülbaki, 1.bsk., Kahire: el-Matbaatu’s-Selefiyye, 1400.
• Çakan, İsmail Lütfi, Hadislerde görülen ihtilaflar ve çözüm yolları (Muhtelifü’lhadis ilmi), İstanbul: İFAV, 1982.
• Durmuş, İsmail, “Mukaddime”, DİA, XXXI, 115-117.
• Düzenli, Muhittin, Beğâvî’nin Kitabu’l-Mesâbih Adlı Eserinin Kadim Bir Nüshası ve Diğer Nüshalarla Mukayesesi, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 2014, c. XIV, sy. 3, s. 257-284.
• Ebû Dâvûd, Sünenü Ebî Dâvûd, thk. Muhammed Nâsıruddîn el-Elbânî, Riyad: Mektebetü’l-Maarif li’n-neşri ve’t-tevzî, [ty.].
• el-Fehmî, Abdülaziz b. Mübarek, Kitâbu Tuhfeti’l-ebrâr şerhu Mesâbîhi’s-sünne li’l-imâm Nasıruddîn Abdullah b. Ömer el-Beyzâvî, Suudi Arabistan: Ümmü’l- Kurâ Üniversitesi Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, [t.y.]
• Habşî, Abdullah Muhammed, Câmiü’ş-şüruh ve’l-havaşi: mu’cemun şamilün liesmâi’l- kütübi’l-meşruha fî’t-türasi’l-İslâmî ve beyani şüruhiha, Abudabi: el-Mecmaü's-Sekafî, 2004/1425.
• Hatiboğlu, İbrahim, “Mesâbîhu’s-Sünne”, DİA, XXIX, 258.
• İbn Hacer Askalânî, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed, Hadis ıstılahları hakkında Nuhbetü'l-fiker şerhi, çev. Talat Koçyiğit, Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 1971.
• Katib Çelebi, Hacı Halife Mustafa b. Abdullah, Keşfü’z-zünun an esami’l-kütüb ve’l-fünun (1067/1657); tsh. M. Şerefettin Yaltkaya, Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı, 1941.
• Tirmizî, Sünenü’t-Tirmizî, thk. Muhammed Nâsıruddîn el-Elbânî, Riyad: Mektebetü’l-Maarif li’n-neşri ve’t-tevzî, 1417.
• Yavuz, Yusuf Şevki, “Beyzâvî”, DİA, VI, 100-103.