Türk Eğlence Endüstrisinde Toplumsal Kimlik Temsilleri: “Yalan Dünya” Dizisi

Yıl 2016, Cilt: 1 Sayı: 1, 112 - 135, 07.06.2016

Nurdan Akıner Murat Birol

Öz

Türkiye’de akşam saatlerinin toplumdaki vazgeçilmezi olan yerli televizyon dizileri, son yıllarda kapital-popülist düzenin yaşama aktarımını sağlayan metin içerikleriyle sunulmaktadır. Televizyon dizilerindeki karakterler, toplumdaki kimliklerin genel geçer özellikleriyle stereotipleştirilerek izleyiciye sunulurken; bu durum, sıklıkla toplumsal gerçekliği yansıtıyormuşçasına, özünde tek yönlü bir algıyla ele alınmakta, karakterler üzerinden onların metinlerine işlenerek temsil edilmekte ve ekran karşısında belirli zamanlarda tüketilmektedir. Dizilerin, toplumun içinde bulunduğu kültürden beslenerek kültürü yeniden etkilemesiyle topluma seslenişi, farklı kültürlerin ötekini yaratarak ve yansıtarak temsil edilişini de beraberinde getirir. Toplumun ise dizilerde sunulan metinsel içerikleri anlamlandırma aşamasında, kurgusal-öznel ayrımcılığın yaratıldığı karakterler üzerinden kendini de bunlardan biriyle özdeşleştirerek toplumda kendini meşru kılma çabasına girdiği, dolayısıyla “öteki” kimliklerin baskın kimlikler çatısı altında pasifize olduğu görülmektedir. Bunu yaparken nefret ve şiddet yerine mizahın, televizyondaki deyişiyle komedinin unsurlarından yararlanılarak sunulduğu da çalışmada önemli bir vurgudur. Bu bağlamda, çalışmanın amacını, farklı kültürlerin bulunduğu “Yalan Dünya” dizisindeki karakterlerin toplumsal kimliklere göre temsil analizleri oluşturmaktadır. Bu amaçla, dizi göstergebilimsel çözümleme yöntemi kullanılarak, yaratılan kimliklerin görsel-işitsel ve metinsel içerikleriyle bütünsellik çerçevesinde analiz edilmiştir. Çalışmanın sonucunda, mitler üzerine kurulu dizinin ideolojik yeniden üretimi yineleyici ve destekleyici birtakım özellikler gösterdiği, bunu yaparken de mizah unsuru olarak kültürel değerleri yan anlamında kullandığı saptanmıştır

Anahtar Kelimeler

Dizi, Toplumsal Kimlikler, Temsil, Mit, İdeolojik Yeniden Üretim

Representation of Social Identities in The Turkish Entertainment Industry: “Yalan Dünya”

Öz

In Turkey, local TV series have an irreplaceable place in the evenings in society and they are presented with text contents which convey capitalist-populist order in the last few years. The characters in the TV series are being stereotyped while presenting to the audience. This situation is often taken in the consideration with a single point of view or perception as if it reflects social reality while representing characters via embroidered texts and consumed by the audience at certain times. TV series are fed by the culture in their society and brings representation by creating and reflecting different cultures’ “other”, and speak to the society by affecting the culture once more. Society tries to legitimize itself by identification with one of the characters which are created by discrimination of fictional-subjective while trying to interpret the text contents presented in TV series and pacified under dominant identities of “other”. While doing this, factors of humor or comedy instead of violence and hate are benefited and presented and it is emphasized in the study importantly. Within this context, this study deals with the representation analysis according to social identities of the characters of “Yalan Dünya” TV series which contain different cultures. In this purpose, the series are analyzed with semiological method in a holistic framework of visual-audial and text contents of the identities created. At the end of the study, it is confirmed that the series which are built on myths has some features which are repetitive and supportive to ideological reproduction while using cultural values in connotation as a factor of humor

Anahtar Kelimeler

TV Series, Social Identities, Representation, Myth, Ideological Reproduction

Kaynakça

• Aksoy Sheridan, R. A. (2007). “Temel Fıkralarında ‘Ötekileştirme’ Boyutu”. Millî Folklor. 19(75): 95- 103.
• Althusser, L. (1970). “Ideologle et Apparells Ideologiques d’Etat”, La Pensee. Paris: No. 151 Les Editions.
• Anderson, P. (1988). Gramsci, Hegemonya, Doğu-Batı Sorunu ve Strateji. İstanbul: Alan Yayıncılık.
• Arık, B. (2003). “Bir Televizyon Ürünü Olarak Futbolun Televizyonda Temsili”, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (XVI): 599-617
• Aristoteles (2003). Poetika. (Çev. S. Rifat), İstanbul: K Kitaplığı.
• Ashmore, R. D. ve F. K. Del Boca. (1981). “Conceptual Approaches to Stereotypes and Stereotyping”, Cognitive processes in stereotyping and intergroup behavior içinde. (Ed. D. L. Hamilton). (1-35). Hillsdale, NJ: Erlbaum.
• Avcı, A. (2003). “Toplumsal Eleştiri Söylemi Olarak Mizah ve Gülmece”. http://www.birikimdergisi.com/birikim-yazi/3891/toplumsal-elestiri-soylemi-olarak-mizah-ve-gulmece. (Erişim Tarihi: 25.10.2015).
• Barthes, R. (1972). “Myth Today” in Mythologies. Cape, London.
• Barthes, R.(1990). Çağdaş Söylenler. (Çev. T. Yücel), İstanbul: Hürriyet Vakfı Yayınları.
• Başçetinçelik, A. (2009). Adana Halk Kültüründe Doğum-Evlenme-Ölüm. Adana: Altın Koza Yayınları.
• Baudelaire, Charles. (1997). Gülmenin Özü. (Çev. İrfan Yalçın). İstanbul: İris Yayıncılık.
• Bilgin, N. (1999). Kolektif Kimlik. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Birkiye, A. (1984). Yapısalcılığın Eleştirisine Doğru. İstanbul: Varlık Yayınları.
• Birsel, G. (2005). Yolculuk Nereye Hemşerim?. İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
• .............. (2011). Yazlık. İstanbul: Turkuvaz Yayıncılık.
• .............. (2013). “Yalan Dünya mı Gerçek Türkiye mi Daha Absürd?”, Hürriyet. http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/25361446.asp. (Erişim Tarihi: 11.03.2015).
• Chomsky, N. (1997). “What Makes Mainstream Media Mainstream”. http://www.chomsky.info/articles/199710--.htm. (Erişim Tarihi: 11.01.2015).
• Çelenk, S. (2005). Televizyon, Temsil, Kültür. Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Çelik, E. (2013). Televizyon Dizilerindeki Kürt Kimliğinin Temsili: Hayat Türküsü Örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Debord, G. (1996). Gösteri Toplumu. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Ellemers, N., P. Kortekaas & J. W.Ouwerkerk. (1999). “Self‐categorisation, commitment to the group and group self‐esteem as related but distinct aspects of social identity”, European Journal of Social Psychology. 29(23): 371-389.
• Erdoğan, İ . (2004). “Popüler Kültürün Ne Olduğu Üzerine”, Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi. 57: 1-18.
• Foucault, M. (2000). Entelektüelin Siyasi İşlevi. (Çev. I. Ergüden, O. Akınhay ve F. Keskin). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foot, H. ve M. McCreaddie. (2006). “Humour and Laughter”, In The Handbook of Communication Skills. (Ed. O. Hargie). 3rd Edition ed. London: Routledge. pp. 293 - 322.
• Hall, S. (1997). “The Work of Representation”, Representation: Cultural Representation and Signifying Practices. (Der. S. Hall), London: Sage.
• Küçükerdoğan, R. G. (2005). Reklam Söylemi. İstanbul: Es Yayınları.
• Lippmann, W. (2004). Public Opinion. New York: Dover Publications Inc.
• Melucci, A. (2013). Oyuncu Benlik. (Çev. B. Kıcır), İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Morreall, J. (2007). Gülmeyi Ciddiye Almak. (Çev. Şenay Soyer). İstanbul: İris Yayınları.
• Mutlu, E. (2004). İletişim Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Önk Yıldıran, Ü. ve Selçuk Sönmez, S. (2014). “Ekrandaki ‘Öteki’: 2000 Sonrası Yerli Dizilerde Azınlıkların Temsili”, Kültür ve İletişim. 17(2): 174-201.
• Pamuk, A. (2014). Kimlik ve Tarih: Kimliğin İnşasında Tarihin Kullanımı. İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Redhouse Sözlük (1998). 28. Baskı. İstanbul: Sev Matbaacılık ve Yayıncılık.
• Sanders, B. (1995). Kahkahanın Zaferi: Yıkıcı Tarih Olarak Gülme. (Çev. Kemal Atakay). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Schneider, D. J. (2004). The Psychology of Stereotyping. New York: The Guilford Press.
• Tajfel, H. (1969). “Cognitive Aspects of Prejudice”, Journal of Boisocial Science. (Vol.1): 173-191.
• Tuncer, E. (2012). İktidarın Mekânsal Örgütlenmesi. İstanbul: Kibele Yayınları. http://www.planlama.org/index.php/planlamaorg-yazlar6/konuk-yazlar/1011-ktidarn-mekansal-oerguetlenmesi-ktidarn-mekansal-fantazmagorisi-olarak-stanbuldaki-bueyuek-alveri-merkezleri
• (Erişim Tarihi: 10.01.2015).
• Uluç, G. (2009). Medya ve Oryantalizm: Yabancı, Farklı ve Garip… Öteki. İstanbul: Anahtar Yayınları.
• Varol, S. F. (2014). “Medyada Yer Alan Temsillerin Kimlik Edinme Sürecindeki Rolü”, International Journal of Social Science. Number 26: 301-313.
• Varol, S. F. (2014). “Medyada Yer Alan Temsillerin Kimlik Edinme Sürecindeki Rolü”, International Journal of Social Science. Number 26: 301-313.
• İnternet Kaynakları
• http://dx.doi.org/10.9761/JASSS2398. (Erişim Tarihi: 12.12.2014).
• https://www.kanald.com.tr/yalandunya/43-bolum-izle/17256. (erişim tarihi, 25.05.2015).
• http://www.netd.com/diziler/yerli/yalan-dunya/yalan-dunya-1-sezon/yalan-dunya-18-bolum. (erişim tarihi, 26.05.2015).