8. SINIF ÖĞRENCİLERİNİN TÜRKÇE DERS KİTAPLARINA YÖNELİK ALGILARININ METAFORLAR ARACILIĞIYLA BELİRLENMESİ

Yıl 2018, Cilt: 22 Sayı: 4, 947 - 970, 10.12.2018

Hatice Coşkun

Öz

Bu çalışmanın
amacı, ortaokul 8. sınıfa devam eden öğrencilerin Türkçe ders kitaplarına
ilişkin metaforik algılarını belirlemektir. Nitel araştırma yöntemine göre
tasarlanan bu çalışma fenomonoloji desenine göre düzenlenmiştir. Araştırmanın
çalışma grubunu  Van merkeze bağlı 3
farklı ortaokulda 8. sınıfta öğrenim gören 120 öğrenci oluşturmaktadır.
Araştırma verilerini toplamak amacıyla öğrencilerin metaforlarını yazabilmeleri
ve kendilerini açıkça ifade edebilmeleri için bir form geliştirilmiştir. Bu
form, “Türkçe ders kitapları ……. gibidir/benzer, çünkü ……..” şeklinde bir
cümleyle oluşturulmuştur. Öğrencilerden Türkçe ders kitaplarını neye
benzettiklerini ve bunun nedenini açık bir biçimde ifade etmeleri beklenmiştir.
Araştırmanın verileri nitel veri çözümleme tekniklerinden içerik analizi
yöntemiyle çözümlenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre çalışmaya katılan
öğrenciler 82 farklı metafor üretmişlerdir. Bu metaforlardan en sık
karşılaşılanı hayat, arkadaş, kütüphane, öğretmen ve ampül metaforlarıdır. Bu
metaforlar anlamlarından hareketle 11 farklı kategori altında toplanmıştır. Bu
kategoriler; bilgi kaynağı, gereksiz-özensiz, hayat-yaşam, eğitici-yardımcı,
vasıta (hedefe ulaştıran), zenginlik-çeşitlilik, gizem, sonsuzluk, aydınlanma,
yenilik-verimlilik ve mutluluk-saflık kategorileridir.

Anahtar Kelimeler

Türkçe ders kitabı, öğrenci

Kaynakça

• Akbulut, S., Özdemir, E. E. ve Cıvğın, H. (2017). Ortaokul Öğrencilerinin Kitap ve Okumak Kavramları Üzerine Metaforik Algıları. Turkish Journal of Primary Education2, 30-49
• Aydın, S. ve Pehlivan, A. (2010). Türkçe Öğretmeni Adaylarının “öğretmen” ve “öğrenci” kavramlarına ilişkin kullandıkları metaforlar. Türkish Studies 5(3), 818-842.
• Bektaş, M., Okur, A. ve Karadağ, B. (2014). İlkokul ve Ortaokul Son Sınıf Öğrencilerinde Metaforik Algı Olarak Kitap. Türk Kütüphaneciliği 28(2), 154-168.Ceran, D. (2015). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Türkçe Ders Kitaplarına İlişkin Metaforları. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 8(3), 121-140.
• Doğan, Y. (2015). 100. Yılında Öğretmen Adayları ve Öğrencilerin Bakışıyla Çanakkale Savaşları: Bir Metafor Araştırması. Turkish Studies 10(3), 369-386.
• Göçer, A. ve Aktürk, Y. (2015). İlk ve Ortaokul Öğretmenlerinin Öğretmen Kılavuz Kitabına Yönelik Algıları: Metafor Analizi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi 0(4), 186-199
• Güneyli, A. ve Akıntuğ, Y. (2012). Kitap Kavramına İlişkin Zihinsel İmgeler (Yakın Doğu Üniversitesi Örneği). Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 12(3), 1769-1790.
• Karakuş, N ve Kozçetin, K. (2016). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Okuma Kavramına Yönelik Metaforik Algılarının İncelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 40, 387-404.
• Lüle Mert, E. (2013). Türkçe Öğretmen Adaylarının Dört Temel Dil Becerisine İlişkin Algılarının Metaforlar Aracılığıyla Analizi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 6(27), 358-372.
• Mete, F. ve Bağcı-Ayrancı, B. (2016). Dil ve Edebiyata İlişkin Algıların Metaforlar Yoluyla İncelenmesi. Dede Korkut Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 5(11), 53-67.
• Özden, M. (2017). Ortaokul Öğrencilerinin Kitap ve Kütüphane Kavramına İlişkin Metaforik Algıları. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 7(14), 1-34.
• Saban, A. (2004). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının “öğretmen” kavramın ilişkin ileri sürdükleri metaforlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi 2(2), 131-155.
• Semerci, Ç. (2004). İlköğretim Türkçe ve Matematik Ders Kitaplarını Genel Değerlendirme Ölçeği. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 28 (1), 49-54.
• Şahin, A. (2008). İlköğretim Birinci Sınıf Türkçe Ders Kitabı, Öğrenci Çalışma Kitabı ve Öğretmen Kılavuz Kitabının Öğretmen Görüşlerine Dayalı Olarak Değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) 9(53), 133-146.
• Taşgın, A. ,İleritürk, D., ve Köse, E. (2018). Ortaokul Öğrencilerinin “Türkçe Dersi” ve “Türkçe Öğretmeni”ne İlişkin Metaforları. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi (TEKE) 7(1), 397-410.
• Tiryaki, E. N. Ve Demir, A. (2016). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Yazma Becerisine Yönelik Metaforik Algıları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 13(33), 18-27.
• Uslu, H. (2017). Öğretmen Adaylarının e-kitap Kavramına İlişkin Metaforik Algıları. International Journal of Languages’ Education and Teaching 5(4), 542-555.
• Yalınkılıç, K. (2011). Bir Öğretim Aracı Olarak Ders Kitabı. Türkçe Ders Kitabı Çözümlemeleri içinde. Ed: Hakan ÜLPER, Ankara: Pegem Akademi, 1-20.Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yay.