Mantıkî’nin Nasihatnâme’si

Yıl 2014, Sayı: 35, - , 31.10.2014

Doç. Dr. Bekir Çınar

https://doi.org/10.17133/tba.81504

Cited By: 3

Öz

Bu çalışmada, Nasihatnâme-i Mantıkî adlı şiir incelenmiştir. Öncelikle nasihatnâme türü hakkında kısaca bilgi verilmiş ve nasihatnâmelerin sınıflandırılması üzerinde farklı görüşler değerlendirilmiştir. Bu türün, diğer ahlakî mahiyette yazılan türlerle ilgisi üzerinde durulmuştur. Ayrıca nasihatnâme yazmış önemli şairler ve onların eserleri kısaca belirtilmiştir. Kaynaklarda Mantıkî mahlaslı üç şairden bahsedilmeyse de bu manzumenin hangi Mantıkî’ye ait olduğuna dair bir kayıt yoktur. Bu araştırma sonucunda, Nasihatnâme’nin şairinin, XVII. yüzyılda yaşamış olan Mantıkî Ahmed Efendi olduğu tespit edilmiştir. Biyografi kaynakları incelenerek, Mantıkî Ahmed Efendi hakkında ayrıntılı bilgi verilmiş ve şiirin tam metni sunulmuştur. Nasihatnâme metni otuz altı beyittir. Bu şiir Nuruosmaniye Kütüphanesi 4967 numarada kayıtlı bir mecmuada yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk edebiyatı, Mantıkî, öğüt, nasihatnâme

Mantıkî’nin Nasihatnâme’si

Öz

In this study, The Literary Advice of Mantıki has been focused on. As for the initiation of the study, a brief information about the concept of advice has been introduced and different approaches to the concept was evaluated. The type of advice which takes moral values in to consideration has been studied with its relation to other types of advice. Above all, the poets who had written literary advice and their literature had been dwelt on. Three poets by the name of Mantıki have been discussed ; however the literary Advice under discussion has not been clarified. In the final session of the study, it has been discoverded that the poem under investigation had been written by Mantıki Ahmed Efendi who lived inXVII century .By referring to biographical studies, an in* Niğde Üni. Fen-Edebiyat Fak. Türk Dili ve Edebiyatı Böl., [e-mail] information about the poet of the work has been given Mantıki Ahmed Efendi as well as the complete poem, which is constructed on thirty-six couplets. This poem is shelved at 4967 number in a registered journal in Nuruosmaniye Library.

Anahtar Kelimeler

Classical Turkish literature, Mantıki, admonition, written advice,

Kaynakça

• AÇA, Mehmet-vd. (2009), Başlangıçtan Günümüze Türk Edebiyatında Tür ve Şekil Bilgisi, Kriter Yay., İstanbul.
• ARSLAN, Mehmet-Bilâl Yücel (1995), “Mîr Muhsin Nevvâb ve Nasihatnâmesi, Türklük Bilimi Araştırmaları, S. I, Sivas, s. 143-183.
• BANARLI, Nihat Sami (1987), Resimli Türk Edebiyatı Tarihi I, ME Basımevi, İstanbul.
• BİLGE, Kaya (1991), XVII. Yüzyıl Divan Şairi Mantıkî Ahmed Efendi ve Dîvânçesi, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• BİLGİN, Azmi (1998), Emre Tercüme-i Pendnâme-i Attar, Enderun Kitabevi, İstanbul.
• Bursalı Mehmed Tahir (2000), Osmanlı Müellifleri, C. II, Bizim Büro Yay., Ankara.
• CEYHAN, Âdem (1997), Bedr-i Dilşad’ın Muradnâmesi, ME Basımevi., İstanbul.
• CUNBUR, Müjgan (2006), “Mantıkî”, Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi, C. VI, AKMB Yay., Ankara.
• ÇELEBİOĞLU, Âmil (1998), Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları, MEB Yay., İstanbul.
• ÇINAR, Bekir (2003), “Türk Edebiyatında Vasiyetnâmeler ve İki Şair (TıflîTarzî) Arasında Kalan Bir Vasiyetnâme”, Türk Kültürü İncelemeleri The Journal of Turkish Cultural Studie, S. IX, Kocav Yay., İstanbul, s. 1151
• ÇINAR, Bekir (2006), “Bir Hiciv Örneği: Tarzî’nin Zillenâmesi”, Türklük Bilimi Araştırmaları, S. XX, Güz, Niğde, s. 17-35.
• ÇİFTÇİ, Cemil (1997), Maktul Şairler, Kitabevi Yay., İstanbul.
• DEVELLİĞOĞLU, Ferit (2003), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Aydın Kitabevi, Ankara.
• ERTAYLAN, İsmail Hikmet (1952), Ahmed-i Dâî Hayatı ve Eserleri, İstanbul. İPEKTEN, Halûk-vd., (1988), Tezkirelere Göre Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü, KTB Yay., Ankara.
• İPEKTEN, Halûk (1998), Nef’î Hayatı Sanatı Eserleri, Akçağ Yay., Ankara.
• İsmail Beliğ (1985), Nuhbetü’l-Asâr Li Zeyli Zübdeti’l-Eş’âr, hzl., Abdülkerim Abdulkadiroğlu, Gazi Üniversitesi Yay., Ankara.
• İstanbul Kütüphaneleri Türkçe Yazma Divanlar Kataloğu (1967), C. I-II, MEB Yay., İstanbul.
• Kafzâde Fâ’izî (1325), Zübdetü’l-Eş’âr, Fatih Millet Ktp. AE Manzum, vr. 106. KAPLAN, Mahmut (1992), “Divan Edebiyatında Manzum Nasihatnâme Yazan Şairler ve Eserleri”, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, III/3, Van, s. 61.
• KAPLAN, Mahmut (1998), Hayriyye-i Nâbî, AKMB Yay., Ankara.
• KONCU, Hanife (2011), “Mizah Geleneğinden Bir Örnek: Kaside-i Cüzdannâme”, CIEPO 18, s. 363-377; www.anammesis.inf/news/n-4085:html. (Erişim Tarihi: 10.01.2013).
• LEVEND, Agâh Sırrı (1988), Türk Edebiyatı Tarihi, TTK Yay., Ankara.
• LEVEND, Agâh Sırrı (1963), “Ümmet Çağında Ahlak Kitaplarımız” Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, s. 89-115.
• Mantıkî Ahmed Efendi (1274), Dîvânçe-i Mantıkî, Buharizâde Mehmed Salih Efendi Matbaası, İstanbul.
• Mehmed Süreyya (1996), Sicill-i Osmanî, C. I, (hzl., Nuri Akbayar-Seyit Ali Kahraman), Türk Tarih Vakfı Yay., İstanbul.
• Muallim Nâci (1308), Esâmî, Mahmud Bey Matbaası, İstanbul.
• Muallim Nâci (1995), Osmanlı Şairleri, hzl., Cemal Kurnaz, MEB Yay., İstanbul.
• Mucîb (1997), Tezkire-i Mucîb, hzl., Kudret Altun, AKMB Yay., Ankara.
• ÖZTOPRAK, Nihat (2000), “Mizahî Cinaslı Bir Risâle”, İlmî Araştırmalar, S.10, s. 97-106.
• PAKALIN, Mehmet Zeki (1983), Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, C. III., MEB Yay. İstanbul.
• PALA, İskender (1998), Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü, Ötüken Neşriyat, İstanbul.
• Rıza (1316), Tezkire-i Rıza, İkdam Matbaası, İstanbul.
• Şemsettin Sâmî (1989), Kâmûs-ı Türkî, Enderun Yayınları, İstanbul.
• Şeyhi Mehmet Efendi (1989), Şakaik-i Numaniye ve Zeyilleri Vekayiü’l-Fudala, C.I, hzl. Abdulkadir Özcan, Çağrı Yayınları.
• TUMAN, Mehmed Nail (2001), Tuhfe-i Nâilî, hzl. Cemâl Kurnaz-Mustafa Tatçı, Bizim Büro Yay., Ankara.
• Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1979), “Nasihatnâme” maddesi, C.VII, Dergah Yay., İstanbul, s. 241.
• ZAVOTÇU, Gencay (2009), Zehr-i Mârzâde Seyyid Mehmed Rızâ Hayatı Eserleri Edebî Kişiliği ve Tezkiresi, www.kulturturizm.gov.tr (Erişim Tarihi: 0 06, 2013).