Cevahiru’l-Kur’ân Ekseninde Gazzâlî’nin Kur’ân’ı İşarî Okuma Yöntemine Bir Bakış

Yıl 2018, Sayı: 6, 243 - 261, 30.12.2018

İskender Şahin

Öz

Gazzâlî, kendisinden sonraki dönemlerde ilim
çevrelerine çok büyük tesirleri olmuş ve kendisinden daima söz ettirmiş önemli
bir mütefekkirdir. O, Kur'ân'ı anlamayı önemli bir mesele olarak görmüş ve bu
konuya etraflıca eğilmiş bir usulcüdür. Gazzâlî,
bir müfessirin yaptığı tefsirin tahkike ulaşabilmesi için Kur'ân ilimlerini,
Arap dilini, Arapların örf ve adetlerini, hikmet sahiplerinin amellerini, ehli
tasavvufun sözlerini iyi kavrayıp bu çerçeveden ayetleri değerlendirmeye
girmesi gerektiğini söylemektedir. Cevahiru'l-Kur'ân adlı eserinde
Kur'ân'ın ana hedeflerini ve nassının nasıl ele alınıp yorumlanması
gerektiğinin ilkelerini sunmuştur. Fakat onun önerdiği Kur'ân'ı okuma tarzı,
alışılmış tefsir yöntemlerinden oldukça farklıdır. Buradaki en büyük fark, onun
tasavvuf ehli olmasından kaynaklanmaktadır. Çünkü o, Kur'ân'a tasavvufî
çerçeveden bakmış ve Kur’an’ı bu yönde değerlendirmiştir. Görebildiğimiz
kadarıyla tasavvuf noktasından ilk defa Kur'ân'a bir bütün olarak bakıp
değerlendiren ve Kur'ân'ın sistematik işarî tefsir usulünü geliştiren ve bu
çerçevede ayetleri konularına ve içerdikleri manaların değerlerine göre tasnif
eden Gazzâlî olmuştur.  

Anahtar Kelimeler

Gazzâlî, Tefsir, Cevâhiru’l-Kur'ân, Tasavvuf, İşârât

A View to Ghazzali's Method of Readıng the Qur'an on the Axıs of Jawahir Al-Qur'an

Öz

Ghazzali
is an important thinker who has a great influence on the scientific circles and
his opinions are always considered and cited after the period following his
death. Ghazzali is also a methodologist who regarded the understanding and
interpretation of the Qur'an as a serious problem and seriously dealt with this
subject. According to Ghazzali, in order to achieve a successful tafsir (exeges),
a mufassir commentator must carefully understand the sciences of Qur'an
Arabic language, the customs of the Arabs, the deeds and applications of hakims
(wise person), the words of  Muslim
mystics, and evaluate the verses of the Qur'an regarding mentioned  elements.In his work, Jawahir al-Qur’an,
He presented the main objectives of the Qur'an and the principles of how the
Quranic and Prophetic nass (the verses and hadiths) should be analyzed
and interpreted. The main reason of his different approach is his being a
mistic scholar. Because he considered the Qur'an by aproaching mystical
framework and evaluated it his regard. As far as we can study, it is first
time, Gazzâlî who regarded the Qur'an as a whole
approach and evaluated from the methodology of isharî tafsir point of
view and classified the verses of the Qur'an according
to their subject and the value of their meanings and as a whole from the point
of Sufism.

Anahtar Kelimeler

Ghazzali, tafsir, Jawahir al-Quran, mysticism, insprations

Kaynakça

• Ateş, S. (1974). İşari tefsir okulu. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi.
• el-Buhârî, Muhammed b. İsmail b.İbrahim (ty.). el-Câmiu’s-Sahîh. İstanbul: y.y.
• Cerrahoğlu, İ. (1996). Tefsir tarihi. (C.2). Ankara: Fecr.
• Çağırıcı, M. (1996). Gazzâlî. Diyanet İslam ansiklopedisi içinde. (C.13, ss.489-505). İstanbul: Diyanet Vakfı.
• Demirci, M. (2013). Tefsir tarihi. İstanbul: M.Ü.İ.F.V.
• Dönmez, İ. K. (1996). Gazzâlî. Diyanet İslam ansiklopedisi içinde. (C.13, ss.511-515). İstanbul: Diyanet Vakfı.
• el-Gazzâlî, Ebû Hamid Muhammed b. Muhammed (1967). el-Munkizu mine’d-Dalal. Thk.: Cemil Saliba, Kamil Iyad, Beyrut: Dâru’l-Endülüs.
• el-Gazzâlî, Ebû Hamid Muhammed b. Muhammed (2004). Ledünnî ilim risalesi. Çev.: Cüneyd Köksal, İstanbul: Gelenek Yay.
• el-Gazzâlî, Ebû Hamid Muhammed b. Muhammed (1990). Cevâhiru'l-Kur'ân. thk.: Muhammed Reşid Rıza el-Gabbânî Beyrut: Dâru İhyâi'l-Ulûm.
• el-Heysemî, Nuruddin Ali Ebubekir (1982). Mecmaü'z-zevâid ve menbaü'l-fevâid. (C.7). Beyrut: yy.
• İbn Hilkân, Ebu'l-Abbas Şemseddin (1971). Vefeyâtu'l-a'yân ve enbâu ebnâi'z-zamân. Thk.: İhsan Abbas, Beyrut: Dâru's-Sadr.
• Müslim, Ebu’l-Hüseyin b. Haccâc (1375/1956) el-Câmiu’s-sahîh. Thk.: M. Fuad Abdulbakî, Mısır: yy.
• Özervarlı, S.(1996). Gazzâlî. Diyanet İslam ansiklopedisi içinde. (C.13, ss.505-511). İstanbul: Diyanet Vakfı.
• et-Tirmîzî, Ebû İsa Muhammed b. İsa b. Serve (1992). Sünenü’t-tirmîzî. İstanbul: Çağrı Yay-Daru Sahnun.
• Uludağ, S.(1996). Gazzâlî. Diyanet İslam ansiklopedisi içinde. (C.13, ss.515-518). İstanbul: Diyanet Vakfı.