QUALITY PROBLEM OF RELIGIOUS EDUCATION IN THE CASE OF IMAM-HATIP SCHOOLS AND THEOLOGY FACULTIES

Yıl 2019, Sayı: 7, 145 - 166, 27.06.2019

Muhammet Fatih Genç

Öz

Imam-Hatip
Schools and Theology Faculties are religious education institutions with more
than 100 years of historical experience from the Ottoman period to the present.
Problems in long history processes and solutions to overcome these problems
that reveals the experience of religious education in Turkey. In
this context, the success of these institutions is important for the future of
religious education in Turkey. The increase in the number of students and
schools in both institutions in the last decade has brought the quality of
education and religious education given in these schools to the agenda. In this
study, academic works written about Imam Hatip Schools and Theology Faculties,
newspapers and social media etc. were examined. In this literature search,
there are findings that there is not any qualitative increase in parallel with
the quantitative increase in Imam-Hatip Schools and Theology Faculties.
Especially in the field of research made visible in religious life and
religious issues in Turkey are low and it is what will be the role of these
institutions in this process were discussed. In this study, the quality problem
in these institutions was examined in the context of the related literature and
analyzes were made for the future vision of these schools.

Anahtar Kelimeler

Religious education, Imam-hatip schools, Theology faculties, Quality

İMAM HATİP OKULLARI VE İLAHİYAT FAKÜLTELERİ ÖRNEĞİNDE DİN EĞİTİMİNDE KALİTE SORUNU

Öz

İmam-Hatip Okulları ve İlahiyat Fakülteleri Osmanlı
döneminden günümüze yüz yıldan fazla tarihi tecrübeye sahip din eğitimi
kurumlarıdır. Uzun tarihi süreçlerinde yaşadıkları problemler ve bu problemleri
aşmada gösterdikleri çözüm yolları aynı zamanda Türkiye’deki din eğitimi
alanının tecrübesini ortaya koymaktadır. Bu bağlamda bu kurumların başarısı
Türkiye’de din eğitiminin geleceği açısından önemlidir. Son on yıllık dönemde
her iki kurumun öğrenci ve okul sayısının artması bu okullarda verilen eğitim
ve din eğitiminin kalitesini gündeme getirmiştir. Bu çalışmada, İmam Hatip Okulları
ve İlahiyat Fakülteleri hakkında yazılmış akademik eserler, gazete ve sosyal
medya vb haberler incelenmiştir. Yapılan bu literatür taramasında İmam-Hatip
Okulları ve İlahiyat Fakültelerinde nicel artışa paralel olarak nitel bir
artışın olmadığına yönelik bulgular tespit edilmiştir. Özellikle yapılan alan
araştırmalarında Türkiye’de din ve dini hayat konularında gözle görülür düşüşün
olduğu ve bu kurumların bu süreçteki rollerinin ne olacağı tartışılmıştır. Bu
çalışmada ilgili literatür bağlamında bu kurumlardaki kalite problemi üzerinde
durularak bu okulların gelecek vizyonuna yönelik analizler yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Din eğitimi, İmam-hatip okulları, İlahiyat fakülteleri, Nitelik

Kaynakça

• Akseki, A. H. (1970). Dini dersler, İstanbul: Doğan Güneş Yayınları.
• Akyürek, S. (Ed). (2015). “Bugünün ilahiyatı nasıl olmalıdır? –Sorunlar ve çözümleri-” İlmî İhtisas Toplantısının Sonuç Raporu, İstanbul: Ensar Yayınları.
• Altıkulaç T. (2016). Zorlukları aşarken, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Aşıkoğlu, N. (2012). Yükseköğretimde din eğitim ve öğretimi. Recai Doğan&Remziye Ege (Ed.), Din Eğitimi El Kitabı. Ankara: Grafiker Yayınları: 215-232.
• Ateş, P. (2016). İmam Hatip Lisesinde Okuyan Öğrencilerin İmam Hatip Lisesini Tercih Nedenleri ve Beklentileri (Gaziantep örneği). Yüksek lisans tezi: Gaziantep Üniversitesi.
• Bruce C. S. (1994). Research student's early experiences of the dissertation literature review. Studies in Higher Education, 19(2), 217-229.
• Casper, J. S (1998). Hands-on instruction across the miles: Using a web tuturial to teach the literature review research process. Research Strategies, 16(3), 187-197.
• Community-Campus Partnerships for Health (CCPH) (2005). Linking scholarship and communities: The report of the commission on community-engaged scholarship in the health professions. http://depts.washington.edu/ccph/pdf_ fil es/Commission%20Report %20FINAL.pdf, Erişim Tarihi:20.02.2019
• Cooper, H. M. (1989). Integrating research: A guide for literature reviews. (2nd ed), Sage Publications, Newbury Park, Calif.
• Çalışkan, İ. (2017). “Kur’an araştırmalarında akademik tezler- Batı ve İslam dünyası mukayesesi (Uluslarası Sempozyum 24-26 Kasım 2017, İstanbul )Bilimsel Toplantı Değerlendirmesi”, Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 21/3:2149-2157.
• DEM İlahiyat lisans tamamlama programları ile ilgili geçici kanun tasarısı üzerine değerlendirme(2018).https://media.dem.org.tr/dir/dem/dem/proje/goruntuleme/20181229152145_0.pdf, Erişim Tarihi 17.02.2019.
• Demirli, E. (2019). Asırlık bir müktesebat yok olmadan: İlahiyat fakültelerini Açıköğretim fakültesi yapmak. https://www.fikriyat.com/yazarlar/akademi/ekrem-demirli/2019/02/10/asirlik-bir-muktesebat-heba-olmadanilahiyat-fakultelerini-acik-ogretim-fakultesi-yapmak, Erişim Tarihi: 20.03.2019.
• Din Eğitimi Raporu (1995). Ankara: Ankara Merkez İmam Hatip Lisesi Öğrencileri ve Mezunları Vakfı.
• Diyanet İşleri Başkanlığı (DİB) (2017). 2017-2021 Strateji Raporu Ankara.
• Doğan, A. (2006). 1997 Yılından Günümüze İmam-Hatip Liselerindeki Gelişmeler (Adana Örneği). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Dündar, F. G. (2008). Çocuklarını İmam Hatip Lisesine Gönderen Anne Babaların İmam Hatip Liselerini Tercih Nedenleri ve Beklentileri (Yozgat İli örneği). (Yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi.
• Elmacı, O. E., Kara, H., Taşkın, E., Çalık, M., (2000). Toplam kalite yönetimi. Kütahya.
• Ev, H. (2003). Türkiye’de yüksek din öğretimi kurumları ve öğretmen yetiştirme. İzmir.
• Ev, H. (2012). Yükseköğretimde din eğitimi. Mustafa Köylü & Nurullah Altaş (Ed.), Din Eğitimi. Ankara: Gündüz Yayınları.
• Genç, M. F. (2013). Avrupa ve Türkiye’de ilahiyat fakülteleri lisans programları -İspanya, Bosna Hersek, Hollanda, Belçika ve Almanya’daki ilahiyat fakülteleri ile bir karşılaştırma. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 13(1), 27-45.
• Genç, M. F. (2012). Yaygın din eğitiminde toplam kalite yönetimi. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Yayınları.
• Genç, M.F (2015). 2023 ve 2071 Türkiye'sinde imam hatip liseleri. Eğitime Bakış Dergisi, 11(35), 80-90.
• Genç M. F. (2018). Values education or religious education? An alternative view of religious education in the secular age, the case of Turkey. Educational Sciences. Education Sciences (MDPI), 8, 220-220.
• Ge¬zi¬ci Araş¬tır¬ma¬’nın Tür¬ki¬ye din araş¬tır¬ma¬sı¬ (2013). http://www.gazete2023.com/dusunce-analiz/dindarlik-azaliyor-h39480.html, Erişim Tarihi:20.01.2019
• Görmez M. (2018). Görmez ile röportaj. http://www.gercekhayat.com.tr/roportaj/ dindarligimiz-gosterisin-kurbani-oldu, Erişim Tarihi, 20.11.2018.
• Hattie, J. ve Marsh, H. W. (2002). The relation between research productivity and teaching effectiveness: Complementary, antagonistic, or independent constructs?. The Journal of Higher Education, 73 (5), 603-641.
• İshak, A. (2019). Kontenjanlar. http://www.ahmetishak.com/platform/ rakamlarla/3k.htm, Erişim Tarihi: 20.02.2019.
• Kahvecioğlu, A.l (2017). İmam-hatip mezunu sayısı kontrolsüz arttı. http://www.milliyet.com.tr/-imam-hatip-mezunu-sayisi-gundem-2392286/
• Karabıyık, L. (2017). Türkiye’de sosyal bozulma raporu. https://www.haberturk.com/chp-turkiyede-sosyal-bozulma-raporu-hazirladi-1701648, Erişim Tarihi: 20.01.2019
• Kılıç, R. (2005). Ahlâkın dini temelleri. Ankara: TDV.
• Kiriş, M. (2017). Diyanet İşleri Başkanlığı personel yeterlikleri bağlamında ilahiyat fakültesi lisans programlarının fonksiyonelliği. (Doktora tezi). Cumhuriyet Üniversitesi. Sivas.
• Koç, A. (2003). İlahiyat öğrencilerinin sorunları ve beklentileri. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 25(2), 25‐64.
• Köylü, M. (2013). Türkiye’de yüksek din öğretimi: Nicelik mi? Nitelik mi?. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 35, 21-44.
• Kulat, M. A. (2017). Türkiye’de toplumun dine ve dini değerlere bakışı. Ankara: MAK Danışmanlık.
• Milli Eğitim Bakanlığı 2017/2018 İstatistik Raporu (2018a). Ankara.
• Milli Eğitim Bakanlığı 2023 Vizyonu (2018b). Ankara.
• Mücahit, M. (2016). Öğrencilerin Gözüyle İmam Hatip Lisesi Meslek Dersleri Ve Meslek Dersleri Öğretmenleri (Sivas İli Örneği). (Yayımlanmamış doktora tezi). Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.
• Nazıroğlu, B. (2016). Türkiye’de ilahiyat eğitimi. Rize: STS Yayınları, 2016.
• Ocaktan, M. (2017). İmam hatiplerin kalite sorunu. Karar Gazetesi https://www.karar.com/yazarlar/mehmet-ocaktan/imam-hatiplerin-kalitesorunu 4691.
• Odabaşı, F., Fırat, M., İzmirli, S., Çankaya, S. & Mısırlı, A. (2010). Küreselleşen dünyada akademisyen olmak. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(3), 132-133.
• Öcal, M. (2012). İmam Hatip liselerinde din eğitimi. N.Altaş & M.Köylü (Ed.), Din Eğitimi, İstanbul: Ensar.
• ÖSYM, Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığı (2018). 2017 ÖABT Raporu, Ankara.
• Özcan, F. (2006). Sosyo-İdeolojik ve Sembolik Yönüyle Türkiye’de Örgün Din Eğitimi: İ.H.L. Örneği. (Yüksek lisans tezi). Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Parladır, S. (1999). Öğrencilere göre ilahiyat fakültesi eğitiminin başarı durumu. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Dergisi, 12, 1–32.
• Parlak, E. A. (2011). Orta Öğretim Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Ders Müfredatında Ahlâk ve Değerler Eğitimi. (Yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi.
• Sayim, A. (2017). İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyelerinin Türkiye’de Yüksek Din Öğretimi Programları Hakkındaki Görüşleri. (Yüksek lisans tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
• Şeyh, M. S. (1996). İslam düşünce tarihi. M. M. Şerif (Ed.), (253-258), İstanbul.
• Şimşek, M. (2001). Toplam kalite yönetimi. İstanbul: Alfa.
• Taşçı, C. (2006). İmam-Hatip Liselerinde Meslek Dersi Öğretiminin Yeterlik Durumu ve Meslek Dersi Öğretmenlerinin Temel Yeterliklere Sahip Olma Düzeyleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Turan, G. & Sağır, A. (2017) İlahiyat fakültesi yüksek lisans öğrencilerinin aldıkları eğitime ilişkin görüşleri üzerine nitel bir çalışma: Batı Karadeniz Üniversiteleri örneği. Journal of Social Sciences and Humanities, 1(1), 86-117.
• Türkgülü, M. (1998). Ahlâkın kaynağı tartışmaları ve ortaya çıkan ahlak telakkileri. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 3, 291-310.
• Usta, Ö. (2018). İmam hatibe anadolu sınıfı geliyor. İnternet otamı: https://www.aydinlik.com.tr/imam-hatibe-anadolu-lisesi-sinifi-geliyor-egitim-agustos-2018.
• Usta, M. (2001). Türkiye’de yüksek din eğitiminin kurumsallaşma ve ekolleşme sorunları, İstanbul: İFAV Yayınları.
• Ülken, H. Z. (1961). İlahiyat fakültesinin geçirdiği safhalar. A.Ü İlahiyat Fakültesi Albümü (1949-1960), Ankara.
• Ünsür, A. (2005), Kuruluşundan günümüze İmam Hatip Liseleri. İstanbul: Ensar.