TARİH ÖĞRETMENLERİNİN TARTIŞMALI VE HASSAS KONULARIN ÖĞRETİMİ SIRASINDA YAŞADIKLARI ÇEKİNCE VE SORUNLAR (ERZURUM ÖRNEĞİ)

Yıl 2016, Cilt: 5 Sayı: 1, 44 - 73, 23.05.2016

Hasan Günal Ramazan Kaya

Öz

Tartışmalı ve hassas konuların öğretiminin, tarih öğretiminin hem disiplin içi hem de disiplin dışı olarak ifade edilen amaçlarının, tarihin doğası dışına çıkılmadan öğrencilere kazandırılmasının en uygun yollarından biri olduğu söylenebilir. Ancak bu konuların derslerde ele alınması, tarih öğretmenleri için birçok zorluğa da sahiptir. Tarih öğretmenleri bu zorluklardan dolayı tartışmalı ve hassas konularda bazı çekince/korkular yaşadıkları gibi kaçınma davranışı da gösterebilmektedirler. Bu çekince/korkular, hem öğretim alanı hem de bilim olarak yapısı tartışmalı ve hassas konuları ele almak için en uygun derslerden biri olan tarihin uzun süre bu alanda ihmal edilmesinin nedenlerinden biri olarak görülebilir. Bu nedenden dolayı araştırmada tarih öğretmenlerinin tartışmalı ve hassas konularda yaşadıkları çekince ve sorunlar ile belirtmiş oldukları çekince ve sorunların yaşanmaması için yapılması gerekenlere yönelik önerileri belirlenmek istenmiştir. Nitel bir yaklaşımla yürütülen araştırmanın verileri görüşme yoluyla elde edilmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgular, tarih öğretmenlerinin tartışmalı ve hassas konuları ele alırken yaşamış oldukları en önemli çekincenin devlet memuru olmalarından dolayı işlerini kaybetme korkusu olduğunu ortaya koymuştur. Öğretmenler bu konuların öğretiminde en önemli sorunlardan birini zaman sıkıntısı yaşanması ve bununla bağlantılı olarak müfredatta yer alan konuları yetiştirememe olarak ifade etmişlerdir. Öğretmenlerin bu alanda yaşadıkları diğer bir önemli sorun ise ailelerden gelen şikâyet ve tepkilerdir. Öğretmenler tartışmalı ve hassas konuları rahat bir şekilde ele alabilmek için de en fazla işlerini kaybetme kaygısını gidermeye yönelik çözüm önerileri dile getirmişlerdir. 

Anahtar Kelimeler: Tarih Öğretimi, Tarih Öğretmeni, Tartışmalı ve Hassas Konular, Kanıt Kullanımı, Sorgulama, Çekince.

 

PROBLEMS AND DRAWBACKS THAT HISTORY TEACHERS EXPERIENCE WHILE TEACHING CONTROVERSIAL AND SENSITIVE ISSUES (ERZURUM SAMPLE)

Abstract: Teaching controversial and sensitive issues can be said to be one of the most appropriate ways of earning students intrinsic and extrinsic discipline goals without going out of the nature of history. However, handling these issues in the classes may cause many difficulties for history teachers. Because of these difficulties, history teachers may experience drawbacks/fears and they may manifest attitude of avoiding. These drawbacks /fears can be seen as one of the reasons for neglecting history, one of the most appropriate classes for handling controversial and sensitive issues in terms of teaching field and science, for a long time. Because of this reason, this study aims to determine drawbacks and problems that history teachers experience in controversial and sensitive issues and suggestions for avoiding experiencing these drawbacks and problems. The data of the study which was conducted with a qualitative approach were obtained through interviews with 25 history teachers. Findings obtained from the study have shown that the biggest drawback that history teachers experience while handling controversial and sensitive issues is the fear of losing their jobs as they are working as state officials. Teachers expressed that one of the biggest problem is the time problem and related to this not being able to cover all the subjects in the curriculum. Another important problem that teachers experienced on this issues is the complaints and reactions coming from the families. Teachers offered solutions for handling controversial and sensitive issues freely in the classroom and especially for eliminating the fear of losing their jobs.

Keywords: History Teaching, History Teacher, Controversial and Sensitive Issues, Evidence Usage, Inquiry, Drawback. 

Kaynakça

• Angvik, M. (2001). The teaching of controversial history for the global society. K. Pellens together with G. Behre, E. Erdmann, F. Meier and S. Popp Reid (Eds.). Historical Consciousness and History Teaching in a Globalizing Society. Germany: Peter Lang. 35-58.
• Baildon, M. ve Afandi, S. (2014). A disciplinary approach to teaching historical controversy in Singapore's schools: the case of the Internal Security Act. M.Baildon, L. K Seng, I. M. Lim, G. İnanç and J. Jaffar (Eds). Controversial History Education in Asian Contexts. London and New York: Routledge-Taylor & Francis Group. 196-215
• Barton, K.C. and McCully, A. (2007). Teaching controversial issues. Teaching History, 127. June 2007. The Historical Association. 31.10.2012 tarihinde http://www.procon.org/sourcefiles/teachinghistorycontroissues.pdf adresinden alınmıştır.
• Byford, J., Lennon, S. and Russel, W.B. (2009). Teaching controversial issues in the social studies: a research study of high school teachers. The Clearing House: A Journal of Educational Strategies, Issues and Ideas, 82, (4), 165-170. http://dx.doi.org/10.3200/TCHS.82.4.165-170.
• Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri: beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. (Üçüncü Basımdan Çeviri). (Çev. M. Bütün ve S. B. Demir). Ankara: Siyasal.
• Çiçek, R. (2009). Tarih öğretiminde tartışmalı konular ve öğretimi. IV. Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi Bildiri Kitabı Cilt 2 içinde 7-9 Ekim 2009, İstanbul: Birleşik. 151-157.
• Çopur, A. (2015). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin tartışmalı konuların öğretimine ilişkin düşüncelerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Dean, B. and Joldoshaieva, R. (2007). Key strategies for teachers new to controversial issues. H. Claire and C. Holden (Eds). The Challenge of Teaching Controversial Issues. Stoke on TI:ent, UK and Sterling, USA: Trentham. 175-187.
• Demircioğlu, İ. H. (2016). Tarih derslerinde tartışmalı konuların kullanımı: Türk tarih öğretmenlerinin görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24, (1), 147-162. 22.01.2016 tarihinde http://79.123.169.199/ojs/index.php/Kefdergi/article/view/438/307 adresinden alınmıştır.
• Dinç, E. (2010). Tartışma yönteminin tarih derslerinde kullanımı. M. Safran (Ed). Tarih Nasıl Öğretilir? Tarih Öğretmenleri İçin Özel Öğretim Yöntemleri. İstanbul: Yeni İnsan. 230-240.
• Dube, O. (2009). Addressing current controversial issues through the social studies curriculum: making social studies come alive. European Journal of Educational Studies, 1, (1). 05.11.2015 tarihinde http://ozelacademy.com/EJES_v1n1_5.pdf adresinden alınmıştır.
• Duquette, C. (t.y). Great debates: how controversy can help turn students on to history? 16.09.2015 tarihinde http://www.canadashistory.ca/ Education/ Your-Resources/ Articles/ Great-Debates adresinden alınmıştır.
• Duquette, C. (2011). Should we teach controversial issues in the history classroom? 15.09.2015 tarihinde http://thenhier.ca/en/content/should-we-teach-controversial-issues-history-classroom adresinden alınmıştır.
• Foster, S. (2014). Teaching controversial issues in the classroom: the exciting potential of disciplinary history. M.Baildon, L. K Seng, I. M. Lim, G. İnanç and J. Jaffar (Eds). Controversial History Education in Asian Contexts. London and New York: Routledge-Taylor & Francis Group. 19-37.
• Güler, A, Halıcıoğlu, M.B. ve Taşğın, S. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Hahn, C. L. (1994). Controversial issues in history instruction. M. Carretero and J. F. Voss (Eds). Cognitive and Instructional Processes in History and the Social Sciences. London and New York: Routledge-Taylor & Francis Group. 201-219.
• Hess, D. (2004). Controversies about controversial issues in democratic education. PSOnline, 257-261. 11.07.2012 tarihinde http://people.ucsc.edu/~ktellez/hess.pdf adresinden alınmıştır.
• HA. (2007). Teaching emotive and controversial issues: a report from the Historical Association on the challenges and opportunities for teaching emotive and controversial history 3-19. London: The Historical Association. 11.07.2012 tarihinde https://www.education.gov.uk/publications/eOrderingDownload/RW100.pdf adresinden alınmıştır.
• Kaya, R. (2010). Tarih derslerinde tartışabilme olanakları üzerine. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 345-360. 20.01.2012 tarihinde http://www.ide.konya.edu.tr/egtfakdergi/Sayilar/sayi30/21.pdf adresinden alınmıştır.
• Kaya, R., Güven, A. ve Günal, H. (2013). Öğretmenlerin gözüyle çağdaş tarihin öğretimi: Erzurum Örneği. Tarih Okulu Dergisi (TOD), 6 (16), 555-587. 06.01.2013 tarihinde http://www.johschool.com/Makaleler/1215355623_22.%20ramazankaya357.pdf adresinden alınmıştır.
• Low-Beer, A. (1999). Seminar on “teaching controversial and sensitive issues in history education for secondary schools” report. Sarajevo, Bosnia and Herzegovina, 19 - 20 November 1999. Report by Ann LOW-BEER Birmingham, United Kingdom. 11.07.2012 tarihinde http://www.coe.int/t/dg4/ education/ historyteaching/ Source/ Cooperation/ SEE/ Sarajevo1999_en.pdf adresinden alınmıştır.
• McCaffery, N. and Hansson, U. (2011). The troubles aren’t history yet young people’s understanding of the past. Community Relations Council. 01.03.2014 tarihinde http://eprints.ulster.ac.uk/22601/1/chapter-four1.pdf adresinden alınmıştır.
• McCully, A. (1997). Seminar: “the Teaching of history in a divided community”. paper presented at the Council of Europe Central Bureau for Educational Visits and Exchanges Northen Ireland, 4-10 Ekim 1997. 12.11. 2012 tarihinde http://eprints.ulster.ac.uk/15667/ adresinden alınmıştır.
• McKernan, J. (1982). Constraints on the handling of controversial issues in Northern Ireland post-primary schools. British Educational Research Journal, 8 (1), 57-71. 10.08.2012 tarihinde http://www.jstor.org/stable/1500528 adresinden alınmıştır.
• MEB (Milli Eğitim Bakanlığı). (2011). Tarih öğretmeni alan yeterlikleri. Ankara: MEB Öğretmen Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğü. 14.07.2012 tarihinde http://otmg.meb.gov.tr/yeterlikdos/TARİH/TARİH.pdf adresinden alınmıştır.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: desen ve uygulama için bir rehber. (Üçüncü Basımdan Çeviri). (Çev. S. Turan). Ankara: Nobel.
• Merryfield, M, M. (1993). Responding to Gulf War: a case study of instructional decision making. Social Education, 57, (1), 33-41. 08.07.2014 tarihinde http://search.proquest.com/docview/210631718?accountid=8403 adresinden alınmıştır
• Miller, H. G. (1973). School policy statements on controversial issues. The American Biology Teacher, 35, (8), 481-483. 21.02.2014 tarihinde http://www.jstor.org/stable/4444525 adresinden alınmıştır.
• NI. (2014). Northen Ireland curriculum: teaching controversial and sensitive issues at key stage 3. CCEA. 12.03.2015 tarihinde http://www.nicurriculum.org.uk/docs/key_stage_3/controversial_issues_ks3.pdf adresinden alınmıştır.
• Oulton, C., Day, V., Dillon, J. and Marcus, M. M. (2004). Controversial issues ‐ teachers' attitudes and practices in the context of citizenship education, Oxford Review of Education, 30 (4), 489-507. 10.10.2012 tarihinde http://dx.doi.org/10.1080/0305498042000303973 adresinden alınmıştır.
• Oxam GB. (2006). Global citizenship guides: teaching controversial issues: United Kingdom: Written and produced Oxfam Development Education Programme. 10.10.2015 tarihinde http://www.oxfam.org.uk/~/media/Files/Education/Teacher% 20Support/ Free% 20Guides/teaching_controversial_issues.ashx adresinden alınmıştır.
• Paker, T. (2015). Durum çalışması. F. N. Seggie ve Y. Bayyurt (Ed.). Nitel Araştırma: Yöntem, Teknik, Analiz ve Yaklaşımlar Ankara: Anı. 119-134
• Phillips, I. (2008). Teaching history: developing as a reflective secondary teacher. London: SAGE.
• Phillips, I. (2009). Tarih öğretiminde tartışmalı ve hassas konular. S. Aktekin, P. Harnett, M. Öztürk ve D. Smart (Eds.). Çok Kültürlü Bir Avrupa İçin Tarih ve Sosyal Bilgiler Öğretimi. Ankara: Harf. 121-132.
• Philpott, S., Clabough, J., McConkey, L. and Turner, T. N. (2011). Controversial issues: to teach or not to teach? That is the question! The Georgia Social Studies Journal, 1, (1), 32‐44. 18.07.2012 tarihinde http://www.coe.uga.edu/gssj/files/2010/09/S-Philpott-et-al-2011.pdf adresinden alınmıştır.
• Reitano, P., Kivunja, C. ve Porter, K. (2008). Teaching controversial issues in schools to prepare children for a sustainable global village. Paper presented at the Australian Association for Research in Education (AARE) Conference Brisbane, November 30–December 4. 09.02.2012 tarihinde http://ocs.sfu.ca/aare/index.php/AARE_2008/AARE/paper/view/525/242 adresinden alınmıştır.
• Seng, L.K., Baildon, M., Lim, I, M. ve Jaffar, J. (2014). Controversy, history and history education in Asia. M.Baildon, L. K Seng, I. M. Lim, G. İnanç and J. Jaffar (Eds). Controversial History Education in Asian Contexts. London and New York: Routledge-Taylor & Francis Group. 3-18.
• Seng, L.K. ve Jaffar, J. (2014). Academic controversy and Singapore history: context, teachers and subpublics. M.Baildon, L. K Seng, I. M. Lim, G. İnanç and J. Jaffar (Eds). Controversial History Education in Asian Contexts. London and New York: Routledge-Taylor & Francis Group. 165-180.
• Smith, N. (2010). The history teacher's handbook. New York and London: Continuum.
• Soley, M. (1996). If it is controversial why teach it? Social Education, 60 (1). 9-14. 19.10.2012 tarihinde http:// search.proquest.com/ docview / 210632195? accountid= 8403 adresinden alınmıştır.
• Stradling, R. (2003). 20.yüzyıl Avrupa tarihi nasıl öğretilmeli. Çev. (A. Ünal). İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
• Stradling, R., Noctor, M. and Baines, B. (1984). An overview. S. Hill and C C. Reid (Eds.), Teaching Controversial Issues. Great Britain: Edward Arnold. 103-116.
• Tokdemir, M. A. (2013). Ortaöğretim tarih dersinin öğretiminde tartışma yöntemine ilişkin öğretmenlerin görüş ve uygulamaları (Ankara ili örneği). Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Waliaula, A. J. (2011). Teaching local and global controversial issues in the social studies education: a comparative study of Kenyan and US high schools. Unpublished PhD Thesis, University of The Ohio State, Ohio, USA.
• Woolley, M. and Wragg, T. (2007). We’re going to have to be careful with this one:’ the attitudes and perceptions of student history teachers in relation to teaching controversial topics. Citizenship Education in Society: CiCe Conference Papers 2007. 11.07.2012 tarihinde http://learning.londonmet.ac.uk/cice/docs/2007_713.pdf adresinden alınmıştır.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (Genişletilmiş Dokuzuncu Basım). Ankara: Seçkin.
• Yılmaz, K. (2012). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin tartışmalı ve tabu konular hakkındaki görüşleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9, (18), 201-225. 15.02.2013 tarihinde http://www.mku.edu.tr/files/25_dosya_1355327003.pdf adresinden alınmıştır.
• Yin, R. K. (2009). Case study research: design and methods. (Fourth Edition). London: SAGE.
• Zembylas, M. and Kambani, F. (2012). The teaching of controversial issues during elementary-level history instruction Greek-Cypriot teachers’ perceptions and emotions. Theory & Research in Social Education, 40, 107-133. DOI: 10.1080/00933104.2012.670591.