TARİH MERAKINA YÖNELİK BİR İNCELEME: FEN-EDEBİYAT FAKÜLTESİ (AİBÜ) TARİH BÖLÜMÜ ÖĞRENCİLERİNİN TARİHE DAİR MERAKLARI

Yıl 2016, Cilt: 5 Sayı: 2, 390 - 436, 22.10.2016

Adnan Altun

Öz

“Merak bilgiden ortaya çıkıyorsa; farklı bilgi türleri farklı merakların ortaya çıkmasına sebep olur mu?” sorusundan hareketle planlanan bu çalışmada kendine özgü bir bilgi yapısı olan tarih disiplinine yönelik meraka odaklanılmış ve AİBÜ Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü öğrencilerinin tarihe dair merak ettikleri konularla bu konuları merak etme gerekçeleri incelenmiştir. Çalışmada bu incelemelerden hareketle tarih merakına dair yürütülmekte olan gömülü teori sürecine katkı sağlamak amaçlanmıştır. Gömülü teori sürecinin bir parçası olan bu araştırmada öğretmen adaylarının görüşleri 5N1K tekniğinden esinlenerek hazırlanan form yardımıyla alınmıştır. Bu form ile tarih öğrencilerinin tarihsel “kişi, olay, zaman ve mekâna” dair merakları ve bu meraklarının gerekçelerini açığa çıkarmak amaçlanmıştır. Bu çalışma 2015- 2016 eğitim öğretim güz yarıyılında AİBÜ Tarih Bölümü’nde 1, 2, 3 ve 4. sınıfta okumakta olan yaklaşık 187 öğrencinin görüşleri alınarak gerçekleştirilmiştir. Tarih öğrencilerinin “tarihi kişi, olay, zaman ve mekâna” dair merakları betimsel analiz yoluyla çözümlenmiştir. Bu meraklarına dair gerekçeleri de içerik analizi yoluyla analiz edilerek tarih merakının farklı boyutlarına ilişkin çeşitli çıkarımlar sunulmuştur. Çalışmanın sonucunda bu çıkarımlardan hareketle tarih merakına dair bir sınıflandırma yapılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Tarih Merakı, Merak Türleri, Tarih Lisans Öğrencileri, Tarih Öğretimi

An INVESTIGATION of HISTORICAL CURIOSITY: HISTORY STUDENTS’ CURIOSITY ABOUT HISTORY in the FACULTY of ARTS and SCIENCES (AIBU)

Abstract: The current study, based on the question “May different knowledge forms generate different curiosities if curiosity stems from knowledge?”, focused on the curiosity about the discipline of history with a unique knowledge structure and examined the history topics that history students were curious about, along with students’ motives for being curious about these topics. Various inferences on the curiosity about history were aimed at, based on the mentioned examinations. In the research, designed as a grounded theory, history students’ views were collected via a form prepared through inspiration from 5Ws and 1H technique. This form aimed to reveal history students’ curiosity about historical persons, events, time, and places and the motives for their curiosity. The study was conducted through views of 215 history students who attended 1st, 2nd, 3rd, and 4th years at the Department of History, Abant Izzet Baysal University, in the fall of 2015-2016 academic years. History students’ curiosity about historical persons, events, time, and places was descriptively analyzed. Their motives for curiosity were content-analyzed to present various inferences on different dimensions of curiosity about history. Based on these inferences, a classification of curiosity about history was included at the end of the current study.

Keywords: Historical Curiosity, Types of Curiosity, History Undergraduates, Teaching History

Kaynakça

• Akbaba, B. (2008). Atatürk İlkeleri Ve İnkılâp Tarihi Dersinin
• Öğretiminde Karşılaşılan Sorunlar (Gazi Üniversitesi Örneği). Gazi Akademik Bakış, Cilt 1, Sayı 2, Yaz 2008, s. 177-197.
• Akça Berk, N. ve Gültekin, F. (2011). The topics that students are curious about in the history lesson. WCES-2011, Procedia Social and Behavioral Sciences 15 (2011) 2785–2791.
• Akdemir, S. (2006). Zümre Öğretmenler Kurulu Toplantı Tutanaklarına
• Göre Lise Tarih Derslerinde Yaşanan Sorunlar ve Çözüm Önerileri
• (2001–2005). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi üniversitesi.
• Altun, A. (2014a). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Tarih Merakına Yönelik Bir İnceleme. Route Educational and Social Science Journal Volume 1(3), October 2014, s. 16-32.
• Altun, A. (2014b). İlkokul ve Ortaokul Öğrencilerinin Tarih Merakının Yörüngesi: Olaylar, Zamanlar ve Mekânlar. III. Uluslararası Tarih Eğitimi Sempozyumu, 25-27 Haziran 2014, Sakarya.
• Andraess, E. (1939). Çocuğa Uygun Tarih Tedrisatı (Çev. Kemal Kaya). İstanbul: Tan Matbaası.
• Aslan, E. (2005). “Türkiye‟de Tarih Eğitiminin Sorunları”, Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı: 18, s. 106-114.
• Ata, B. ve Keçe, M. (2014). Öğrencilerin tarih okuryazarlığı düzeylerini etkileyen faktörler: öğretmen görüşlerine dayalı nitel bir çalışma. Tukish History Education Journal, 3(2), 1-23.
• Barton, K. C. (2001). ‘You’d be wanting to know about the past”: Social contexts of children’s understanding in Northern Ireland and the USA. Comparative Education, 37, 89-106.
• Barton, C. K. (2005). Tarihte Birinci Elden kaynaklar: Efsaneleri / Mitleri Aşmak (Çev. Yasin Doğan). Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl :2009 Cilt : 29 No : 5, s. 1407-1426.
• Barton, K. C. (2008). “Research on students’ ideas about History,” The Handbook of Research in Social Studies Education, ed. Linda s. Levstik and Cynthia A. Tyson (New york: Routledge).
• Barton, K. C. & Alan W. Mccully (2005). History, identity, and the school curriculum in Northern Ireland: an empirical study of secondary students' ideas and perspectives, Journal of Curriculum Studies, 37: 1, 85-116.
• Brophy, J.,&VanSledright, B. A. (1997). Teaching and learning history in elementary schools. New York: Teachers College Press.
• Canlı, M. ve Altun, A. (2014). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Tarih Merakına Yönelik Bir İnceleme. III. Uluslararası Tarih Eğitimi Sempozyumu, 25-27 Haziran 2014, Sakarya.
• Çelik, H. ve Ekşi, H. (2015). Nitel Desenler; Gömülü Teori. İstanbul: EDAM Yayınları.
• Demircioğlu, i. (2009). Tarih öğretmenlerinin tarihsel düşünme becerilerine yönelik görüşleri, Millî Eğitim, sayı, 184, güz/2009, 228-239.
• Demirel, M. ve Diker Coşkun, Y. (2009). Üniversite Öğrencilerinin Meraklılık Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl 9, Sayı 18, Aralık 2009, 111-134.
• Dimitriadis, G. (2000). “Making history go” at a local community center:
• Popular media and the construction of historical knowledge among African American youth. Theory and Research in Social Education,28, 40–64.
• Doğan, Y. ve Dinç, E. (2007). ''Birinci elden tarih kaynaklarının sosyal bilgiler ve tarih derslerinde internet üzerinden kullanımı: Amerika Birleşik Devletleri ve İngiltere'den uygulama örnekleri'' Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11 (2), 195-220.
• Egan, K. (2010). Eğitimli Zihin: Bilişsel Araçlar Anlama Süreçlerimizi Nasıl Şekillendirir? (Çev. Filiz Keser) Ankara: Pegem Akademi
• Er Tuna, Y. (2014). Ortaöğretim Öğrencilerinin Bazı Tarihsel Olaylardan Hareketle Tarihsel Önem Kavramına İlişkin Algı ve Görüşleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Grant, S. G. (2001). It’s just the facts, or is it? Teachers’ practices and students’ understandings of history. Theory and Research in Social Education,29(1), 65–108.
• Güngör Akıncı, B. A. (2011), İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğretiminde Temsili Resim Kullanımıyla Tarihsel Düşünme Becerilerinin Geliştirilmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Jirout, J. and Klahr, D. (2011). Children’s scientific curiosity: In search of an operational definition of an elusive concept. Developmental Review, 32, 125-160.
• Karabağ, Ş. G. (2003). Öğretilebilir ve Bilişsel Bir Beceri Olarak Tarihi Empati. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kaya, R. ve Demirel M. (2008). Lise 3. Sınıf Öğrencilerindeki İlgi Alanları (Erzurum Örneği). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11/1, Erzurum, s.163-177.
• Keçe, M. (2015). Tarihsel Düşünme Becerileri İle Tarih Okuryazarlığı Becerilerinin Karşılaştırılması. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, Hüseyin Hüsnü Tekışık Özel Sayısı (Cilt II), 108-122.
• Kohlmeier, J. (2005). The impact of having ninth-graders “do history.” The History Teacher, 38, 499–524.
• Köksal, H. (2010). Türkiye’de Tarih Öğretimi Tartışmaları ve Tarih Öğretiminde Kültür Okuryazarlığı. Kenan Çayır (der.) Eğitim, Çatışma ve Toplumsal Barış: Türkiye’den ve Dünyadan Örnekler. Tarih Vakfı Yayınları; İstanbul, s. 113-121.
• Kölbl, C.,and Straub, J. (2001). Historical consciousness in youth: Theoretical and exemplary empirical analysis. Forum: Qualitative Social Research, 2(3), unpaginated. Retrieved from http://www.qualitative-research.net/fqs-texte/2003-2001/2003-2001koelblstraub-e.htm
• Kreitler, S., Zigler, E., and Kreitler, H. (1975). The nature of curiosity in children. Journal of School Psychology, 13(3), 185–200.
• Leslie, I. (2015). Merak (Çev. Can Evren Topakbaş). İstanbul: NTV Yayınları.
• Levstik, L. S. (2000). “Articulating the Silences: Teachers’ and Adolescents’ Conceptions of Historical Significance.” In Knowing, Teaching, and Learning History: National and International Perspectives, edited by Peter N. Stearns, Peter Seixas, and Sam Wineburg, 284-305. New York: New York University Press.
• Levstik, L. S. &Groth, J. (2002) “Scary Thing, Being An Eighth Grader”: Exploring Gender and Sexuality in a Middle School U.S. History Unit, Theory&Research in Social Education, 30:2, 233-254, DOI: 10.1080/00933104.2002.10473193
• Levstik, L. S. (2011). “Learning History.” In Handbook of Research on Learning and Instruction, edited by Richard E. Mayeris and Patricia A. Alexander, 108-126. New York: Routledge.
• Lévesque, S. (2003) “Bin Laden is responsible; it wasshown on tape”: Canadian High School Students' Historical Understanding of Terrorism, Theory&Research in Social Education, 31:2, 174-202, DOI: 10.1080/00933104.2003.10473221
• Litman, J.A. and Spielberger, C. D. (2003). Measuring Epistemic Curiosity and Its Diversive and Specific Components. Journal of Personality Assessment, 80(1), 75–86. http://drjlitman.net/wp-content/uploads/2013/11/Litman-Spielberger-2003.pdf
• McCullough, D. (2016). Wright Kardeşler (Çev. Ceylan Uşaki Erali). İstanbul: Lemur yayınevi.
• MEB (2009). Ortaöğretim 11. Sınıf Tarih Dersi Öğretim Programı. Ankara: MEB Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel Araştırma Desen ve uygulama İçin Bir
• Rehber (Çev. Ed. Prof. Dr. Selahattin Turan). Ankara: Nobel Yayınları.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Reio, T. G. (2008). CuriosityandPrimary Source Materials: Making History Come Alive. In D. M. Mc Inerney& A. D. Liem (Eds.), Teaching and Learning: International Best Practice (pp. 51- 77). Charlotte, NC: Information Age Publishing.
• Safran, M. (2006). Değişik Öğrenim Basamaklarında Tarih Dersine ilişkin Tutumlar Üzerine Bir Araştırma (Safran, M. 1993). Tarih Eğitimi; Makale ve Bildiriler. Ankara; Gazi Kitabevi.
• Tarhan, M. ve Altun, A. (2014). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Tarihsel Önem Algıları: Kişi, Olay, Zaman ve Mekânlar. III. Uluslararası Tarih Eğitimi Sempozyumu (ISHE), 25-27 Haziran 2014, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Ulusoy, K. (2009). Lise Öğrencilerinin Tarih Dersinin İşlenişi İle İlgili Düşünceleri (Ankara Örneği). Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 18, Sayı 1, s.417–434.
• Yeager, E. A. &Terzian, S. G. (2007). ''That's When We Became a Nation'': Urban Latino Adolescents and the Designation of Historical Significance. Urban Education, V. 42, N. 1; s. 52-81.
• Yıldız, Ö. (2003). “Türkiye’de Tarih Öğretiminin Sorunları ve Çağdaş Çözüm Önerileri”. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, 2, s.181-190.