TARİH ÖĞRETMEN ADAYLARININ TARTIŞMALI VE HASSAS KONULARIN ÖĞRETİMİNE YÖNELİK EĞİTİM ALMA DURUMLARI

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 2, 414 - 442, 20.10.2018

Hasan Günal

https://doi.org/10.17497/tuhed.433429

Cited By: 3

Öz

Tarih
öğretiminin günümüzde ön plana çıkan amaçlarını gerçekleştirmenin en uygun
yollarından biri de sınıflarda tartışmalı ve hassas konuların ele alınmasıdır.
Ancak söz konusu amaçların gerçekleştirilebilmesi için öğretmen adaylarının bu
konuların öğretimine yönelik yeterli bir eğitim alabilmeleri çok önemlidir.
Çünkü tartışmalı ve hassas konuların öğretimi, öğretim programlarında yer alan
diğer konulara göre daha fazla kanıt kullanımını ve farklı bakış açılarını
sunmayı gerektirmektedir. Ayrıca bazı hassas konularda kullanabilecek ilave
stratejiler öğretmenlere etkili bir öğretim olanağı sağlayabilmektedir.
Anlaşılacağı üzere, tarih öğretmen adaylarının lisans eğitimlerinde bu
konularla ilgili alacakları yeterli bir eğitim, onların meslek yaşamlarında bu
konuları amaca uygun bir şekilde işleyebilmelerini sağlayabilecektir. Bu
nedenden dolayı araştırmada tarih öğretmen adaylarının tartışmalı ve hassas
olan konuların öğretimine yönelik eğitim alma durumları hakkındaki görüşleri
belirlenmek istenmiştir. Nitel bir anlayışla gerçekleştirilen araştırmanın
verileri açık uçlu anket formu ile toplanmış ve içerik analizi ile analiz
edilmiştir. Araştırma, 2013-2014 Eğitim-Öğretim yılında Atatürk Üniversitesi,
Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi, Tarih Öğretmenliği Anabilim Dalı’nda okuyan
19’u erkek, 13’ü kadın olmak üzere toplamda 32 son sınıf öğrencisi ile
yürütülmüştür. Elde edilen bulgular öğretmen adaylarının bu konuların
öğretimine yönelik eğitimlerini büyük oranda Tarih Öğretim Yöntemleri dersinde
aldıklarını, alan derslerinde ise tartışmalı ve hassas konulara yönelik yeterli
bilgi alamadıklarını ortaya koymaktadır. Öğretmen adayları en fazla tartışmalı
ve hassas gördükleri konu olarak Ermeni/Tehcir sorununu belirtmişlerdir. Bu
sorun öğretmen adaylarınca lisans derslerinde en fazla ele alınan tartışmalı ve
hassas konu olarak da ifade edilmiştir. Bu nedenden dolayı araştırma kapsamında
tarih öğretmen adaylarına Ermeni/Tehcir sorunu ile ilgili bir örnek olay
sunularak meslek hayatlarında böyle bir durumla karşılaştıklarında nasıl
hareket edeceklerine yönelik görüşleri alınmıştır. Bu örnek olay sayesinde
öğretmen adaylarının tartışmalı ve hassas konuların öğretimine yönelik
aldıkları eğitimin niteliği hakkında da bilgi edinilmek istenmiştir. Uygulama
sonucunda öğretmen adayları, Ermeni/Tehcir sorunu gibi ülkemizde oldukça hassas
olan bir konuda radikal olarak kabul edilebilecek ve bu konular için çok önemli
olan bazı hususlara dikkat edeceklerini belirtmişlerdir. Ancak bu konuların
öğretimi için çok önemli olan kanıt temelli öğrenme ve çok yönlülük gibi
yaklaşımların kullanımına yönelik herhangi bir vurgu yapmamışlardır. 

Anahtar Kelimeler

Tarih Öğretimi, Tartışmalı ve Hassas Konu, Kanıt Kullanımı, Öğretmen Adayı

PRE-SERVICE HISTORY TEACHERS' EDUCATION for INSTRUCTION of CONTROVERSIAL and SENSITIVE ISSUES

Öz

One of the most appropriate ways of realising
current prominent aims of history teaching today is discussing controversial
and sensitive issues. However, in order to achieve these goals, it is very
important for teacher candidates to be able to get sufficient training for
teaching these issues. Because teaching these controversial and sensitive
issues calls for more evidence usage compared to other subjects in the
curriculum and it also calls for presenting different perspectives. Moreover,
additional strategies to be used can enable teachers an efficient teaching
possibility. As it is understood, a sufficient training for history teachers
during their university education will enable them to handle these issues
relevantly in their professional lives. Because of this reason, this study aims
to identify teacher candidates’ ideas on getting education for teaching
controversial and sensitive issues.  Data
of the qualitative study have been obtained through open-ended survey and have
been analysed with content analysis. The study has been carried out with 19
male and 13 female, 32 last year students of Ataturk University, Kazım
Karabekir Faculty of Education, History Teaching Department in 2013-2014
academic year. Data obtained show that teacher candidates who expressed that
they got education on teaching these issues mostly in History Teaching Methods
Course, said that they could not get enough education on teaching controversial
and sensitive issues in their major area courses. Teacher candidates have
expressed the Armenian/Deportation Problem as the most controversial and
sensitive issue. As for the teacher candidates, this problem has also been
expressed as the most controversial and sensitive issue handled in
undergraduate courses. Because of this, within the scope of this study, history
teacher candidates were presented with a case study on the Armenian/Deportation
Problem and their views on how they would act when they encounter such a
situation in their professional lives. It has also been aimed to inform about
the quality of education on teaching controversial and sensitive issues under
the findings of the case studies. As a result of study, teacher candidates have
indicate that they would pay attention to some issues which can be considered
radical in a very sensitive subject in our country such as Armenian/Deportation
Problem. However, they did not state any emphasis on the use of approaches such
as evidence-based learning and multiperspectivity which are crucial to the teaching of
these issues. 

Anahtar Kelimeler

: History Teaching, Controversial and Sensitive Issue, Evidence Usage, Teacher Candidate

Kaynakça

• Angvik, M. (2001). The teaching of controversial history for the global society. In K. Pellens together with G. Behre, E. Erdmann, F. Meier and S. Popp Reid (Eds). Historical consciousness and history teaching in a globalizing society (pp.35-38). Printed in Germany: Peter Lang.
• Aziz, A. (2011). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri ve teknikleri (Geliştirilmiş Altıncı Basım). Ankara: Nobel.
• Barton, K.C. and McCully, A. (2007). Teaching controversial issues… Where controversial issues really matter. Teaching History 127. June 2007. The Historical Association. 31.10.2012 tarihinde http://www.procon.org/sourcefiles/ teachinghistorycontroissues.pdf adresinden alınmıştır.
• Crow, M. (2004). NI teachers 'avoid talk on the troubles'. Saturday 11 September 2004 tarihinde yayınlanan makale. 05.10.2015 tarihinde http://www.theguardian.com/education/2004/sep/11/schools.northernireland adresinden alınmıştır.
• Çepni, S. (2001). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. Trabzon: Erol Ofset.
• Çiçek, R. (2009). Tarih öğretiminde tartışmalı konular ve öğretimi. IV. Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi Bildiri Kitabı Cilt 2 (151-157). 7-9 Ekim 2009. İstanbul: Birleşik.
• Dean, B. and Joldoshaieva, R. (2007). Key strategies for teachers new to controversial issues In H. Claire and C. Holden (Eds). The challenge of teaching controversial issues. (pp.175-187). Stoke on TI: ent, UK and Sterling, USA: Trentham.
• Demir, S. B. and Pismek, N. (2018). A convergent parallel mixed-methods study of controversial issues in social studies classes: A clash of ideologies. Educational Sciences: Theory & Practice, 18, 119–149. 30.05.2018 tarihinde https://www.estp.com.tr/wp-content/uploads/2018/03/estp.2018.1.0298.pdf adresinden alınmıştır.
• Demircioğlu, İ. H. (2016). Tarih derslerinde tartışmalı konuların kullanımı: Türk tarih öğretmenlerinin görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24, (1), 147-162. 22. 01. 2016 tarihinde http://79.123.169.199/ojs/index.php/Kefdergi/article/view/438/3 07 adresinden alınmıştır.
• Durmuş, K. (2013). Öğretmenlerin ve mezunların bakış açılarından Ermeni azınlık okullarında tarih öğretimi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Ersoy, F. (2010). Social studies teacher candidates’ views on the controversial issues incorporated into their courses in Turkey. Teaching and Teacher Education, 26 323–334. 11.07.2012 tarihinde http://www.sciencedirect.com / science / article/pii/S0742051X09001954b adresinden alınmıştır.
• Fiehn, J. (2005). Agree to disagree: Citizenship and controversial issues. London: Learning and Skills Development Agency. 10.10.1015 tarihinde http://www.activecitizensfe.org.uk/uploads/2/2/9/1/22910514/agree_to_disagree.pdf adresinden alınmıştır.
• Foster, S. (2014). Teaching controversial issues in the classroom: The exciting potential of disciplinary history. In M.Baildon, L. K Seng, I. M. Lim, G. İnanç and J. Jaffar (Eds). Controversial history education in Asian contexts. (pp.19-37). London and New York: Routledge-Taylor & Francis Group.
• Güler, A, Halıcıoğlu, M.B. ve Taşğın, S. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin. Günal, H. (2016). Tarih öğretmenlerinin tartışmalı ve hassas konulara yaklaşımları (Erzurum Örneği). (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Günal H. ve Kaya, R. (2016). Tarih öğretmenlerinin tartışmalı ve hassas konuların öğretimi sırasında yaşadıkları çekince ve sorunlar (Erzurum örneği). TUHED Prof. Dr. Salih Özbaran Özel Sayısı, 5 (1), ss. 44-73.
• Hahn, C. L. (1994). Controversial issues in history instruction. In M. Carretero and J. F. Voss (Eds). Cognitive and instructional processes in history and the social sciences. (pp.201-219). London and New York: Routledge-Taylor & Francis Group.
• HA. (2007). Teaching emotive and controversial issues: A report from the Historical Association on the challenges and opportunities for teaching emotive and controversial history 3-19. London: The Historical Association. 11.07.2012 tarihinde https://www.education.gov.uk/ publications/eOrdering Download/R W100. pdf adresinden alınmıştır.
• Kabapınar, Y. ve Durmuş, K. (2014). ‘Karşılıklı’ arafta kalış sürecinden kesitler: Ermeni okullarında ‘Ermeni Tehciri’ konulu dersi işlemek/dinlemek. Toplumsal Tarih, 241, ss. 80-87.
• Kahyaoğlu, D. (ty). Tarih derslerinde tartışmalı ve hassas konular problemi. 11.03.2009 tarihinde http://forum.kultur.k12.tr/tarihsemp/images/dkahyaoglu.doc adresinden alınmıştır.
• Kaya, R. (2010). Tarih derslerinde tartışabilme olanakları üzerine. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 345-360. 20.01.2012 tarihinde http://www.ide.konya.edu.tr/egtfakdergi/Sayilar/sayi30/21.pdf adresinden alınmıştır.
• Kaya, R. (2015). Problems encountered during the implementations of resource-based teaching in pre-service history teacher training. Educational Research and Reviews, 10 (20), ss. 2724-2736. https://doi.org/10.5897/ERR2015.2394.
• Kochhar, S. K. (2005). Teaching of history. New Delhi, India: Sterling.
• Kop, Y. (2017). Gelecek neslin gözüyle 1915 Ermeni olayları. Ankara: Pegem.
• Kuş, Z. (2015). Science and social studies teachers’ beliefs and practices about teaching controversial issues: Certain comparisons. Journal of Social Science Education, 14, 3, 84-97. 30.05.2018 tarihinde https://files.eric.ed.gov/ fulltext/EJ1101023.pdf adresinden alınmıştır.
• Kuzuca, L. E. (2017). Teaching sensitive and controversial issues in the history classroom: Exploratory case studies in England. (Unpublished Master’s Thesis). University College London, London, England.
• Leeuw‐Roord, J. V. (2001). The past is no history! Controversial history teaching as a hazardous challenge for the European history teacher. In K. Pellens together with G. Behre, E. Erdmann, F. Meier and S. Popp Reid (Eds). Historical consciousness and history teaching in a globalizing society (pp.71-80). Printed in Germany: Peter Lang.
• Marcus, A. S. and Stoddard, J. D. (2009). The inconvenient truth about teaching history with documentary film: Strategies for presenting multiple perspectives and teaching controversial issues. The Social Studies, November/December 2009, 279-284. 16.10.2015 tarihinde http://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/ 00377990903283957 adresinden alınmıştır. Mayring, P. (2011). Nitel sosyal araştırmaya giriş. (Çev. A. Gümüş ve M. S. Durgun). Ankara: Bilgesu. MEB (2011). Tarih öğretmeni alan yeterlikleri. Ankara: MEB Öğretmen Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğü. 14.07.2018 tarihinde http://otmg.meb.gov.tr/yeterlikdos/TARİH/TARİH.pdf adresinden alınmıştır.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber. (Üçüncü Basımdan Çeviri) (Çev. S. Turan). Ankara: Nobel.
• Metin, E. (2015). Türk ders kitaplarında “Ermeniler”, Cumhuriyet’ten günümüze. Ankara: Tepav.
• Mrdja, S. (ty). Controversial and sensitive issues in history textbooks in BiH. In Manual for history teachers. (pp.45-47). 01.06.2014 tarihinde http://www.coe.int/t/dg4/education/historyteaching/Source/Cooperation/SEE/ReportLBlack_en.pdf adresinden alınmıştır.
• Patton, M.Q. (2014). Nitel araştırma yöntemleri. (Çev. Ed. M. Bütün ve S. B. Demir). Ankara: Pegem.
• Phillips, I. (2009). Tarih öğretiminde tartışmalı ve hassas konular. Çok kültürlü bir Avrupa için tarih ve sosyal bilgiler öğretimi, (Ed. S. Aktekin, P. Harnett, M. Öztürk ve D. Smart), (121-132). Ankara: Harf.
• Philpott, S., Clabough, J., McConkey, L. and Turner, T. N. (2011). Controversial issues: To teach or not to teach? That is the question! The Georgia Social Studies Journal, 1, (1), 32‐44. 18.07.2012 tarihinde http://www.coe.uga.edu/gssj/files/2010/09/S-Philpott-et-al-2011.pdf adresinden alınmıştır.
• QCA. (1998). Education for citizenship and the teaching of democracy in schools: Final report of the Advisory Group on Citizenship. Printed in Great Britain. 23.07. 2012 tarihinde http://www.teachingcitizenship.org.ukdnloads/crickreport1998. pdf adresinden alınmıştır.
• Slater, J. (1995). Teaching history in the new Europe. London: Cassel. Stradling, R. (1984). The teaching of controversial issues: An evaluation. Educational Review, 36, (2), 121-129. 22.09.2014 tarihinde http://dx.doi.org/10.1080/0013191840360202 adresinden alınmıştır.
• Stradling, R. (2000). “Conference on the initial and in-service training of history teachers in South East Europe". Athens, Greece. 28 - 30 September 2000. 09.12.2012 tarihinde http://www.coe.int/t/dg4/ education/historyteaching / Source/Cooperation/SEE/Athens2000_en.pdf adresinden alınmıştır.
• Stradling, R. (2003). 20. yüzyıl Avrupa tarihi nasıl öğretilmeli. Çev. (A. Ünal). İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
• Stradling, R., Noctor, M. and Baines, B. (1984). An overview. In S. Hill and C C. Reid (Eds.), Teaching controversial issues. (pp.103-116). Great Britain: Edward Arnold.
• Waterson, R. A. (2009). The examination of pedagogical approaches to teaching controversial public issues: Explicitly teaching the Holocaust and comparative genocide. Social Studies Research and Practice, 4, (2), 1-24. 09.03. 2014 tarihinde http://www.socstrpr.org/files/Vol%204/Issue%202%20-% 20 Summer ,% 202010/Research/4.2.1.pdf adresinden alınmıştır.
• Yazıcı, F. (2015). Azınlık okullarında tarih öğretimi ve çok kültürlülük. İstanbul: Yeni İnsan.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (Genişletilmiş Dokuzuncu Basım). Ankara: Seçkin.
• Yılmaz, K. (2012). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin tartışmalı ve tabu konular hakkındaki görüşleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9, (18), 201-225. 15.02.2013 tarihinde http://www.mku.edu.tr/files/25_dosya_1355327003.pdf adresinden alınmıştır.
• Web-1: http:// www.yok.gov.tr / documents / 10279/41805112 / Tarih_Ogretmenligi_ Lisans_Programi.pdf adresinden 30.05.2018 tarihinde alınmıştır.
• Web-2: http://www.ioe.ac.uk/study/ MMACHR08.html adresinden 25.10.2015 tarihinde alınmıştır.