Türkçe Öğretmeni Adaylarının Öğretmen Kavramına İlişkin Metaforik Algıları

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 2, 1 - 16, 24.12.2018

Bünyamin Sarikaya

Öz

Bu çalışmanın amacı Türkçe öğretmeni adaylarının
öğretmen kavramına ilişkin oluşturdukları metaforları toplamak ve toplanan
metaforları sınıflandırarak Türkçe öğretmeni adaylarının algılama biçimlerini
ortaya koymaktır. Bu çalışmayla aslında öğretmen adaylarının kendilerine
yönelik bakış açılarının da tespit edilmesi amaçlanmaktadır. Araştırmanın
katılımcılarını Muş Alparslan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe Öğretmenliği
programı 1., 2., 3. ve 4. sınıflarında öğrenim gören 158 Türkçe öğretmen adayı
oluşturmaktadır. Araştırmada, öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin
sahip oldukları metaforlar nelerdir? Bu metaforlar ortak özellikleri bakımından
hangi kavramsal kategoriler altında toplanabilir? sorularına cevap aranmıştır.  Araştırma verilerinin toplanması için
katılımcıların her birinden “Öğretmen
…………………. gibidir, çünkü ………………….” ifadesini içeren formu tamamlamaları
istenmiştir. Çalışmada veriler, nitel araştırmaya dayalı olarak içerik analizi
ile değerlendirilmiştir. Analiz
sonucunda belirlenen metaforlar ile bunlara bağlı oluşturulan kategorilerin
doğruluğunun ölçülebilmesi amacıyla metafor ve kategori listeleri çalışma
alanında uzman 5 öğretim üyesi ile paylaşılmıştır. Uzman
görüşleri sonrasında, örtüşmeyen metaforlar üzerinde tartışılarak çalışmada
kullanılan metafor ve kategorilere son şekli verilmiştir.
Çalışma kapsamında Türkçe öğretmeni adayları öğretmen kavramına ilişkin toplam
81 farklı metafor üretmiştir. Ortaya konulan metaforların büyük çoğunluğu
olumlu özellik taşımaktadır. Katılımcılar tarafından sıklıkla ifade edilmiş ilk
5 metafor sırasıyla; anne (18), Güneş (16), baba (8), pusula (7), ve su (6)
kavramları olmuştur. Araştırma bulgularına göre Türkçe öğretmeni adaylarının
öğretmen kavramına yönelik algılarının olumlu olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkçe Öğretmeni Adayı, Metafor, Algı, Öğretmen

Kaynakça

• Aydın, İ. S., Pehlivan, A. (2010). Türkçe öğretmeni adaylarının “öğretmen” ve “öğrenci” kavramlarına ilişkin kullandıkları metaforlar. Turkish Studies, 5(3), 818-842.
• Balcı, A. (2011). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: Pegem Akademi.
• Belth, M. (1993). Metaphor and thinking. Lanham, MA: University Press.
• Ben-Peretz, M.; Mendelson N. & Kron F. W. (2003). How teachers in different educational context view their roles. Teaching and Teacher Education, 19: 277-290.
• Bessant, J. (2002). Dawkins’ Higher education reforms and how metaphors work in policy making. Journal of Higher Education Policy and Management, 24 (1): 87-99.
• Bozlk, M. (2002). The College Student as learner: ınsight gained through metaphor analysis. College Student Journal, 36 (1): 142-151.
• Bowman, M. (1996–1997). Metaphors we teach by: understanding ourselves as teachers and learners. teaching excellence 8. Ames, IA: Professional and Organizational Development Network in Higher Education, 3: 1-2.
• Bullough, R. V. (1991). Exploring personal teaching metaphors in preservice teacher education. Journal of Teacher Education, 42 (1): 43-51
• Cerit, Y. (2008). Öğretmen kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6 (4): 693-712.
• Çelikten, M. (2006). Kültür ve öğretmen metaforları. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21 (2): 269-283.
• Danesı, M. & Perron, P. (1999). Analyzing cultures: An Introduction and Handbook. Bloomington: Indiana University Press.
• Dickmeyer, N. (1989). Metaphor, model and theory in education research. Teachers College Record, 91(2), 151-160.
• Ekiz, D. ve Koçyiğit, Z. (2013). Sınıf öğretmenlerinin öğretmen kavramına ilişkin metaforlarının belirlenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(2).
• Guerrero, M. C. M., & Villamil, O. S. (2002). Metaphorical conceptualizations of ESL teaching and learning. Language Teaching Research, 6 (2), 95-120.
• Koç, E. S. (2014). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmen ve öğretmenlik mesleği kavramlarına ilişkin metaforik algıları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. cilt. 15, sayı.1. s. 51-71.
• Lakoff, G., Johnson, M. (2005). Metaforlar hayat anlam ve dil (Çeviren: Gökhan Yavuz Demir). İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• Leav, M. A.; Mcsorley A. F. & Bote A., L. (2007). An examination of what metaphor construction reveals about the evolution of preservice teachers’ beliefs about teaching and learning. Teaching and Teacher Education, 23: 1217-1233.
• Maccormac, E. (1990). A cognitive theory of metaphor. Cambridge, MA: MIT Press.
• Mcglone, M. S. (2007). What is the explanatory value of a conceptual metaphor?. Language & Communication, 27: 109–126.
• Modell, A. H. (2009). The metaphor - the bridge between feelings and knowledge. Psychoanalytic Inquiry, 29: 6-11.
• Morgan, G. (1998). Yönetim ve örgüt teorilerinde metafor. (Çev: G. Bulut). İstanbul: MESS Yayınları.
• Pipen, T. (2001). Metaphors and organizational identity in the Italian puplic services Scandinavian Journal of Management, 16, 391-409.
• Saban, A. (2004). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının öğretmen kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2 (2): 131-155.
• Saban, A., Koçbeker B. N., Saban A. (2006). An ınvestigation of the concept of teacher among prospective teachers through metaphor analysis. Educational Sciences: Theory & Practice, 6 (2): 509-522.
• Saban, A. (2009). Öğretmen adaylarının öğrenci kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7 (2): 281-326.
• Sticht, T. G. (1993). Educational uses of metaphor, in A. Ortony (Ed.), Metaphor and Thought, (pp. 621-632), Cambridge: Cambridge University Press.
• Taşgın, A., İleritürk, D. ve Köse, E. (2018). Ortaokul öğrencilerinin “Türkçe dersi” ve “Türkçe öğretmeni”ne ilişkin metaforları. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(1), 397-410.
• Vadeboncoeur, J. A., & Torres M. N. (2003). Constructing and reconstructing teaching roles: a focus on generative metaphors and dichotomies. Discourse: Studies in the Cultural Politics of Education, 24 (1): 87-103.
• Yıldırım, A., Şimşek H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.