Erosion, Wind Erosion and The Case of Iğdır-Aralık

Yıl 2014, Cilt: 1 Sayı: 2, 167 - 172, 26.07.2014

Mücahit Karaoğlu

Öz

Erosion is a constant event which has started together with formation of earth and climate events, accelerated with human-soil relations and recognized late in terms of its harm. While natural erosion is considered as replacement for soil, the accelerated erosion signifies degradation and loss of soil. It is required to know erosion and its effects well in order to take necessary and economical measures and reduce loss of soil. Encountered in bare, dry and loose soils in arid and semi-arid areas, the wind erosion could be more harmful by adding tiny soil particles in the air compared to water erosion. Tiny soil particles in the air may remain in such way for a long time even at very low wind velocities. Particulates less than 10 µm diameter defined especially as PM10 threaten our health by passing through respiratory tracts. This study introduced erosion event, terminology, wind erosion and Iğdır-Aralık wind erosion area, which is the second largest wind erosion in Turkey.

Anahtar Kelimeler

Erosion, wind erosion, Igdir-Aralık wind erosion area

Erozyon, Rüzgâr Erozyonu ve Iğdır-Aralık Örneği

Öz

Erozyon yeryüzünün ve iklim olaylarının yaratılmasıyla başlayan, insan-toprak ilişkileriyle hızlandırılan ve zararı geç fark edilmiş, sürekli bir olaydır. Toprak için doğal erozyon bir yenilenme işlemi olarak değerlendirilirken hızlandırılmış erozyon toprağın bozulma ve kaybolmasını ifade etmektedir. Gerekli ve ekonomik önlemlerin alınması ve toprak kayıplarının azaltılabilmesi için erozyon ve etkilerinin iyi bilinmesi gereklidir. Kurak ve yarı kurak bölgelerdeki çıplak, kuru ve gevşek topraklarda görülen rüzgâr erozyonu, havaya, asılı çok küçük toprak parçacıkları ilave ederek su erozyonundan daha zararlı olabilmektedir. Havada asılı çok küçük toprak parçacıkları çok düşük rüzgâr hızlarında bile uzun süre bu şekilde kalabilmektedir. Özellikle PM10 olarak tanımlanan 10 µm çapından daha küçük parçacıklar solunum yollarından geçerek sağlığımızı tehdit etmektedir. Bu makalede erozyon olayı, terminolojisi, rüzgâr erozyonu ve ülkemizdeki ikinci büyük rüzgâr erozyon sahası olan Iğdır-Aralık rüzgâr erozyon sahası tanıtılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Erozyon, rüzgâr erozyonu, Iğdır-Aralık rüzgâr erozyon sahası

Kaynakça

• Alfaro, S.C., 2008. Influence of soil texture on the binding energies of fine mineral dust particles potentially released by wind erosion. Geomorphology 93: 157–167.
• Andreae, M.O., 1995. Climate effects of changing atmospheric aerosol levels. In: HendersonSellers, A. (Ed.), World Survey of Climatology, Vol XX, Future Climate of the World.
• Çanga, M.R., 1995. Toprak ve su koruma. Ankara Üniversitesi Yay. No: 1386. Ders kitabı: 400. Ankara.
• Çelebi, H., 1963. Hızlandırılmış toprak erozyonu. Soil Survey Manual’den tercüme, Topraksu Dergisi, 16: 32-37. Ankara.
• Çelebi, H., 1967. Toprak Muhafaza ve Amenajman Ders Notları. E.A.Ü. Ziraat Fak. (Basılmamış). Erzurum.
• Çelebi, H., 1971. Toprak Erozyonu. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 37. Yardımcı Ders Kitabı No. 3. 115 sayfa. E.A.Ü. Basımevi, Erzurum.
• Çelebi, H., 1981. Iğdır Devlet Üretme Çiftliği Arazisinde Rüzgâr Erozyonuna İlişkin Araştırmalar. Atatürk Üni. Yay. No: 578. Ziraat Fak. Yay. No: 262. Araştırma Serisi No: 1 E.A.Ü. Basımevi, Erzurum.
• Fryrear, D.W., 1995. Soil losses by wind erosion. Published in Soil Sci. Soc. Am. J. 59: 668-672.
• Fryrear, D.W., Downes, J.D., 1975. Consider the plant in planning wind erosion control systems. Trans. ASAE 18: 1070-1072, 1075.
• Gillette, D.A., 1981. Production of dust that may be carried great distances, in: T.L. Pewe (Ed.), Desert Dust: Origin, Characteristics, and Effect on Man, The Geological Society of America, Special Paper 186, pp. 11–26.
• Gillette, D.A., Fryrear, D.W., Gill, T.E. Ley, T., Cahill, T.A., Gearhart, E.A., 1997. Relation of vertical flux of particles smaller than 10 m to total Aeolian horizontal mass flux at Owens Lake, J. Geophys. Res. 102 (D22) 26009–26016.
• Gomes, L., Arrue, J.L., Lopez, M.V., Sterk, G., Richard, D., Garcia, R., Sabre, M., Gaudichet, A., Frangi, J.P., 2003. Wind erosion in a semiarid agricultural area of Spain: the WELSONS project, Catena 52: 235-256.
• IPCC, 2001. Third Assessment Report Climate Change, In: Houghton, J.T., Ding, Y., Griggs, D.J., Noguer, M., van der Linden, P.J., Xiaosu, D. (Eds.), The Scientific Basis. Cambridge University Press, UK, p. 944.
• Karaoğlu, M., 2012. Iğdır Yöresi Topraklarının Erozyon Açısından Değerlendirilmesi. Iğdır Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(1): 23-30.
• Kjelgaard, J.F., Chandler, D.G., Saxton, K.E., 2004. Evidence for direct suspension of loessial soils on the Columbia Plateau, Earth Surf. Proc. Landforms 29: 221–236.
• Ono, D., Weaver, S., Richmond, K., 2004. Quantifying particulate matter emissions from windblown dust using real-time sand flux measurements, in: Proceedings of the 12th International Emissions Inventory Conference, San Diego, CA, 2004, USEPA Tech Transfer Network website: http://www.epa.gov/ttn/chief/conference/ei12/in dex.html, 2004 (visited June 24, 2004).
• Özdoğan, N., 1976. Rüzgâr erozyonu ve rüzgâr erozyonu sahalarında alınacak başlıca tedbirler. Topraksu Genel Müdürlüğü Genel Yayın No: 306. Ankara.
• Saxton, K.E., Chandler, D., Stetler, L., Lamb, B., Clairborn, C., Lee, B.H., 2000. Wind erosion and fugitive dust fluxes on agricultural lands in the Pacific Northwest, Trans. ASAE 43: 623–630.
• Schwab, G.O., Frevert, R.K., Edminster, T.W., Barnes, K.K., 1966. Soil and water conservation engineering. Second edition. John Willey and Sons, Inc. S: 198-200, New York, London, Sidney.
• Sevim, Z., 1999. Iğdır-Aralık’da rüzgâr erozyonu. Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları. Köy Hizmetleri Araştırma Enstitüsü. Erzurum.
• Sevim, Z., İstanbulluoğlu, A., 1985. Kars-Aralık’daki toprakların rüzgâr erozyonuna ilişkin özellikleri. Çölleşen Dünya ve Türkiye Örneği. Sempozyum 7. Atatürk Üniversitesi Yayınları, Erzurum.
• Shao, Y., 2000. Physics and Modelling of Wind Erosion, Kluwer Academic Press, Boston, p. 3
• Shao, Y., Raupach, M.R., Findlater, P.A., 1993. Effect of saltation bombardment on the entrainment of dust by wind, J. Geophys. Res. 98: 12719–12726.
• Skidmore, E.L., 2000. Air, soil, and water quality as influenced by wind erosion and strategies for mitigation. In: AGRONENVIRON 2000, Second International Symposium of New Technologies for Environmental Monitoring and Agro-Applications Proceedings, Tekirdag, Turkey, pp. 216–221
• USEPA, 2004. United States Environmental Protection Agency, National Ambient Air Quality Standards web page, http://www.epa.gov/ttn/naaqs/.
• Warren, A., 2007. Sustainability: A view from the wind-eroded field. Journal of Environmental Sciences 19: 470–474.
• Woodruff, N.P., Siddoway, F. H., 1965. A wind erosion equation, Soil Science Society of America Proceedings Vol. 29 No: 5. Pp: 60260
• Zobeck, T.M., Van Pelt, R.S., 2005. Erosion/WindInduced. Encyclopedia of soils in the environment, Pages 470-478.