Winter and Summer Sowing Facilities of Safflower (Carthamus tinctorius L.)

Yıl 2014, Cilt: 1 Sayı: 4, 462 - 468, 05.11.2014

Yalçın Coşkun

Öz

With the aim to investigate the effects of winter and summer sowing on grain yield and yield components of safflower varieties. Field trials were conducted in Suluca village of Lapseki in years 2012-2013 with 3 replications, 2 main plots (winter sowing and summer sowing), 3 sub-plots (cv. Dinçer, Remzibey 05 and Balcı) according to Randomized Split Plots experimental design. It was found that effect of sowing times and varieties on investigated characters is statistically significant (P<0.01) as a result of analysis of variance. Flowering days (124,67 - 82,11 days), maturation days (184,4 – 137,6 days), plant height (118,67 – 108,89 cm), thousand kernel weight (39,00 – 33,78 g), grain yield (264,333 – 237, 44 kg/da) and crude oil yield (76,10 – 72,50 kg/da) for winter sowing were higher than summer sowing. Grain yield (285,67 kg/da), crude oil ratio (30,67 %) and crude oil yield (87,51 kg/da) of cv. Remzibey 05 were higher than others. As a result safflower can sow as winter and summer in Lapseki, but higher oil yield can obtained from winter sowing and Remzibey 05 is more suitable than other two varieties for high seed and raw oil yield.

Anahtar Kelimeler

-

Aspir (Carthamus tinctorius L )’in Kışlık ve Yazlık Ekim Olanakları

Öz

 

Farklı aspir çeşitlerinde yazlık ve kışlık ekim zamanlarının verim ve verim unsurlarına etkisinin araştırılması amacıyla tarla denemeleri; 3 tekerrürlü, 2 ana (Kışlık ve yazlık ekim dönemleri), 3 alt (Dinçer, Remzibey 05 ve Balcı çeşitleri) konulu olacak şekilde tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine göre 2012-2013 yıllarında Lapseki Suluca köyünde yürütülmüştür. Varyans analizleri sonucunda incelenen tüm özellikler üzerine ekim zamanları ve çeşitlerin etkisi istatistiki açıdan önemli (p<0.01) bulunmuştur. Kışlık ekimde yazlık kime göre çiçeklenme gün sayısı (124,67 - 82,11 gün), olgunlaşma gün sayısı (184,4 – 137,6 gün), bitki boyu (118,67 – 108,89 cm), bin tane ağırlığı (39,00 – 33,78 g), tane verimi (264,333 – 237, 44 kg/da) ve ham yağ verimi (76,10 – 72,50 kg/da) daha yüksek çıkmıştır. Remzibey 05 çeşidinin tane verimi (285,67 kg/da), ham yağ oranı (%30,67) ve ham yağ verimi (87,51 kg/da) diğer çeşitlere göre daha yüksek çıkmıştır. Sonuç olarak; Lapseki’de aspir bitkisinin kışlık ve yazlık olarak ekilebileceği, kışlık ekimde daha yüksek yağ verimi elde edilebileceği ve Remzibey 05 çeşidinin yüksek tane verimi ve ham yağ verimi açısından diğer çeşitlere göre daha uygun olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Aspir, Carthamus tinctorius L., ham yağ oranı, ham yağ verimi, ekim zamanı, tohum verimi

Kaynakça

• Anonim, 2002. JMP® Design of Experiments Version 5 Copyright © 2002 by SAS Institute Inc Cary NC, USA
• Anonim, 2008. Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, Çanakkale İl Müd. Kayıtları
• Arslan, B., Günel, E. ve Eryiğit, T., 2001. The Effects of Late Harvest on Some Yield and Quality Characters of Safflower. Vth. International Safflower Conference, July 23-27, Williston, N.D.,U.S.A., p:279.
• Arslan, B., Altuner, F. ve Tunçtürk, M., 2003. Van’da Yetiştirilen Aspir Çeşitlerinin Verim ve Verim Özellikleri Üzerinde Bir Araştırma. Türkiye 5. Tarla Bitkileri Kongresi, 13-17 Ekim, Diyarbakır, s:468-472.
• Balcı, A., Camcı, H., Koşar, F.Ç. ve Şentürk, Ş., 2007. Kuru ve Sulu Koşullarda Yetiştirilen Bazı Aspir Hat ve Çeşitlerinin Verim ve Kalite Kriterleri Üzerine Bir Araştırma. I. Ulusal Yağlı Tohumlu Bitkiler ve Biyodizel Sempozyumu, 28-31 Mayıs, Samsun, s: 331- 336.
• Bayraktar, N., 1984. Aspir (Carthamus tinctorius L.)’de Tabii Melezlemenin Tohum Verimi ve Bazı Özelliklere Etkisi Üzerinde Araştırmalar. A.Ü. Fen Bilimleri Enst. Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Doktora Tezi, Ankara.
• Bayraktar, N., Can, O., Koşar, F.Ç., Balcı, A. ve Uranbey, S., 2005. Production and Development Potential of Oil Crops in Central and Transitional Anatolia Zone. VI. International Safflower Conference, 6-10 June, İstanbul, p: 257-260.
• Demir, F. ve Bayraktar, N., 1993. “Oleicleed” ve “308” Aspir Çeşitlerinin Açıkta Tozlanmış Hatlarından Elde Edilen Melezlerin Verim ve Verim Öğeleri. Ankara Üniv. Zir. Fak. Yıllığı, 43(1-2).
• Ekiz, E. ve Bayraktar, N., 1986. Kendilenmiş Aspir (Carthamus tinctorius L.) Hatlarının Eşleme (Coupled) Yöntemiyle Açık Tozlanması ile Elde Edilen Melezlerin Seçimi ve Kuru Tarım Bölgelerine Adaptasyonu. TÜBÜTAK-TOAG-KBTBAÜ
• Eren, K., Başalma, D., Uranbey, S. ve Er, C., 2005. Effect of Growing in Winter and Spring on Yield, Yield Components and Quality of Some Safflower (Carthamus tinctorius L.) Cultivars in Ankara. VI. International Safflower Conference, 6-10 June, İstanbul, p:154-160.
• Gencer, O., Sinan, N.S. ve Gülyaşar, S., 1987a. Çukurova’da Sulanmayan Alanlarda Yetiştirilebilecek Aspir (Carthamus tinctorius L.)’de Uygun Sıra Aralığının Saptanması Üzerinde Bir Araştırma. Ç.Ü. Ziraat Fak. Derg. 2(2): 54-68.
• Gencer, O., Sinan, N.S. ve Gülyaşar, S., 1987b. Aspir (Carthamus tinctorius L.)’de Yağ Verimi ile Verim Unsurlarının Korelasyon ve Path Katsayısı Analizi Üzerinde Bir Araştırma. Ç.Ü. Ziraat Fak. Derg. 2 (2): 37-43.
• Hatipoğlu, H., Arslan, H., Karakuş, M. ve Köse, A., 2012. Şanlıurfa Koşullarında Farklı Aspir Çeşitlerinin (Carthamus tinctorius L.) Uygun Ekim Zamanlarının Belirlenmesi. U. Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 26(1): 1-16.
• Keleş, R. ve Öztürk, Ö., 2012. Farklı Ekim Zamanlarının Bazı Aspir Çeşitlerinde Verim ve Kalite Üzerine Etkileri. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 5 (1): 112-117.
• Knowles, P. F., 1958. Safflower. Advance in Agronomy, 10: 289-322.
• Koç, H. ve Altınel, A., 1997. Aspirde (Carthamus tinctorius L.) Farklı Ekim Sıklığı ve Azot Dozlarının Verim ve Verim Öğelerine Etkisi. Türkiye II.Tarla Bitkileri Kongresi, 22-25 Eylül, Samsun, s:251-255.
• Koç, H., Kandemir, N. ve Yılmaz, H.A., 1997. Tokat-Kazova Koşullarında Yazlık Aspir (Carthamus tinctorius L.) Yetiştirme Potansiyeli ve Uygun Ekim Zamanının Tespiti. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniv. Fen ve Müh. Derg., 1 (1) 61-70.
• Koç, H., Keleş, R., Ülker, R., Gümüş, G., Ercan, B., Akçacık, G.A., Güneş, A., Özdemir, F., Ö, E. ve Uludağ, E., 2010. Bazı aspir (Carthamus tinctorius L.) hatlarının verim, verim öğeleri ve kalite özellikleri ile bu özellikler arasındaki ilişkilerin belirlenmesi. Bitkisel Araştırma Dergisi 2: 1–7
• Koutroubas, S.D. ve Papakosta, D.K., 2005. Adaptation, Grain Yield and Oil Content of Safflower in Greece. VI. International Safflower Conference, 6-10 June, İstanbul, s:161-165.
• More, S.D., RaghavarIah, C.V., Hangarge, D.S., JoshI, B.M. ve Dhawan, A.S., 2005. Tolerant Genotypes and Management for Alleviation of Salinity Stress in Safflower (Carthamus tinctorius L.) in India. VI. International Safflower Conference, 6-10 June, İstanbul, s:180-183.
• Muhammed Aziz, A., 1987. Eşleme (Coupled) Yöntemi ile Açıkta Tozlanmış Aspir Döllerinin Melezlerinde Tohum Verimi Komponentleri Üzerinde Araştırma. A.Ü. Fen Bilimleri Enst. Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi (basılmamış), Ankara.
• Muralidharudu, Y. ve Nagaraj, G., 1990. Effect of Location and Genotype on Safflower Oil and Its Quality. Field Crops Abstracts, 43(5):3516.
• Özel, A., Demirbilek, T., Çopur, O. ve Gür, A., 2004. Şanlıurfa Kıraç Koşullarında Aspir (Carthamus tinctorius L.)'de Ekim Zamanı ve Sıra Üzeri Mesafelerinin Taç Yaprak Verimi ve Bazı Bitkisel Özelliklere Etkisi. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 8(3-4):1-7.
• Öztürk, Ö., 1993. Konya Ekolojik Koşullarında Bazı Aspir (Carthamus tinctorius L.) Çeşitlerinde Verim ve Verim Unsurlarının Tespiti. S.Ü. Fen Bilimleri Enst. Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi (basılmamış), Konya.
• Öztürk, Ö., Akınerdem, F., Bayraktar, N. ve Ada, R., 2007. Konya Koşullarında Bazı Aspir Çeşitlerinin Verim, Verim Unsurları ve Yağ Oranlarının İncelenmesi. I. Ulusal Yağlı Tohumlu Bitkiler ve Biyodizel Sempozyumu, 28-31 Mayıs, Samsun, s:192-202.
• Öztürk, Ö., Ada, R. ve Akınerdem, F., 2009. Bazı Aspir Çeşitlerinin Sulu ve Kuru Koşullarda Verim ve Verim Unsurlarının Belirlenmesi. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 23 (50) 16-27
• Samancı, B., Özkaynak, F., Başalma, D. ve Uranbey, S., 2001. Ankara ve Antalya’da Yetiştirilen Bazı Aspir Çeşitlerinde Farklı Ekim Zamanının Verim ve Verimle İlgili Özellikler Üzerine Etkileri. Akdeniz Üniv. Zir. Fak. Derg., 14(1) 29-32.
• Sarıkaya, M., 1989. Kendilenmiş Aspir (Carthamus tinctorius L.) Hatlarında Melez Azmanlığı ve Heterosis. A.Ü. Fen Bilimleri Enst. Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi (basılmamış), Ankara.
• Sergek, Y., 2001. Aspir (Carthamus tinctorius L.)’de Uygun Ekim Zamanı, Çeşit ve Sıra Aralığının Belirlenmesi. A.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi (basılmamış), Ankara.
• Şakir, Ş. ve Başalma, D., 2005. The Effect of Sowing Time on Yield and Yield Component of Some Safflower (Carthamus tinctorius L.) Cultivars and Lines. VI. International Safflower Conference, 6-10 June, İstanbul, P:147-151.
• Tunçtürk, M., Arslan, B. ve Altuner, F., 2000. Van’da Yetiştirilen Bazı Aspir Çeşitlerinin Verim ve Verim Özellikleri Üzerinde Bir Araştırma. 5.Tarla Bitkileri Kongresi, 13-17 Ekim, Diyarbakır, s:468-472.
• Türkeş M., Sümer U. M. ve Demir İ., 2002. Re-evaluation of trends and changes in mean, maximum and minimum temperatures of Turkey for the period 1929-1999. International Journal of Climatology, 22: 946-977.
• Uysal, N., Baydar, H. ve Erbaş, S., 2006. Isparta Populasyonundan Geliştirilen Aspir (Carthamus tinctorius L.) Hatlarının Tarımsal ve Teknolojik Özelliklerinin Belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 1(1):52-63.
• Ver, H., 1990. Bazı Aspir Çeşit ve Hatlarının Verim ve Verim Öğelerinin Karşılaştırması Üzerine Araştırmalar. E. Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi (basılmamış), İzmir.
• Yılmaz, H. A., 1997. Kahramanmaraş Koşullarında Bazı Aspir (Carthamus tinctorius L.) Çeşitlerinin Verim ve Verim Unsurlarının Belirlenmesi Üzerinde Bir Araştırma. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniv. Fen ve Müh. Derg., 1(1):42-50.
• Yılmaz, H. A. ve Güllüoğlu, L., 1999. Kahramanmaraş Koşullarında Bazı Aspir (Carthamus tinctorius L.) Çeşit ve Hatlarının Verim ile Kimi Tarımsal Karakterlerinin Belirlenmesi. Harran Üniv. Zir. Fak. Derg., 3(3-4):73-86.
• Zaman, A. ve Das, P. K., 1992. Effect of Irrigation and Nitrogen on Yield and Quality of Safflower. Field Crops Abstracts, 45(3):221.