Aşağı Büyük Menderes ve Aşağı Gediz Havzası Sulama Birliklerinin Üretim ve Su Kullanım Performanslarının Karşılaştırmalı Olarak Değerlendirilmesi

Yıl 2016, Cilt: 3 Sayı: 1, 64 - 73, 31.03.2016

Selin Akçay Safiye Pınar Tunalı

https://doi.org/10.19159/tutad.90748

Öz

Belirli bir sulama sisteminin mevcut performansının kendisiyle benzer özellikler gösteren sulama sistemlerinin
performansı ile karşılaştırılarak değerlendirilmesi, sulama sistemlerinde hedeflenen amaçlara ne düzeyde ulaşılabildiğinin
ortaya konmasında kullanılmaktadır. Bu çalışmada karşılaştırmalı değerlendirme gösterge setinden seçilen bitkisel üretim ve
su temini göstergeleri kullanılarak, Aşağı Büyük Menderes Havzası’nda yer alan Akçay Sağ ve Sol Sahil Sulama Birlikleri,
Aydın Ovası ve Söke Ovası Sulama Birliği ile Aşağı Gediz Havzası’nda yer alan Menemen Sağ ve Sol Sahil Sulama
Birliklerinin performansları değerlendirilmiştir. Değerlendirilen yıllar için sulama birliklerinin ortalaması, proje alanı
bitkisel üretim değeri için 1707-2824 $ ha-1, sulanan alan bitkisel üretim değeri için 2048-3414 $ ha-1, saptırılan birim suya
karşılık bitkisel üretim değeri için 0.30-0.60 $ m-3, bitki su tüketimine karşılık bitkisel üretim değeri için 0.27-0.46 $ m-3
olarak belirlenmiştir. Su temin oranı ortalama değeri 1.02-1.60; sulama suyu sağlama oranı ortalama değeri 0.62-0.95
aralığında değişirken, birim sulanan alana düşen su miktarı ortalama değeri 5965-11043 m3 ha-1 aralığında gerçekleşmiştir.
Çalışma sonucunda; özellikle su kullanım etkinliğine ilişkin göstergelerde sorunlar yaşandığı saptanmış, bitkisel üretim
değerlerinin ise benzer özellik gösteren sulama sistemlerindekine oranla daha yüksek düzeyde olduğu belirlenmiştir.

Kaynakça

• Akçay, S.M., 2007. Aşağı Büyük Menderes Havzası sulama şebekelerinin devir sonrası performanslarının belirlenmesi. Doktora tezi, Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Akkuzu, E., Pamuk Mengü, G., 2011. Alaşehir yöresi sulama birliklerinin arazi-su verimliliği ve su temini açısından değerlendirilmesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 48(2): 119-126.
• Anaç, S., Akçay, S., Kukul, Y.S., Taşkın, M., Çiftçi, S.H., 2008. Sulama birliklerine devir sonrası performans değerlendirmesi: Menemen sulama şebekesi örneği. DSİ 2. Bölge Müdürlüğü Yayınları, İzmir.
• Anonim, 2000-2009a. DSİ’ce inşa edilerek işletmeye açılan sulama ve kurutma tesisleri mahsul sayımı sonuçları. DSİ Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
• Anonim, 2000-2009b. DSİ’ce işletilen ve devredilen sulama tesisleri izleme ve değerlendirme raporları. DSİ Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
• Anonim, 2000-2009c. Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü Kayıtları. Ankara.
• Anonim, 2000-2009d. Sulama Birlikleri İzleme ve Değerlendirme Raporları. DSİ Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
• Anonim 2000-2009e. Genel Sulama Planlama Raporları. DSİ Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
• Avcı, M., Akkuzu, E., Ünal, H.B., Aşık, Ş., 1998. Bergama-Kestel Baraj sulaması performansının değerlendirilmesi. Ege Bölgesi 1. Tarım Kongresi, Bildiriler Kitabı, Cilt: 2, 7-11 Eylül, Aydın, s. 62-69.
• Beyribey, M., 1997. Devlet sulama şebekelerinde sistem performansının değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Yayın No: 1480, Bilimsel Araştırma ve İncelemeler, Ankara.
• Bos, M.G., 1997. Performance indicators for irrigation and drainage. Irrigation and Drainage Systems, 11: 119-137.
• Çakmak, B., 2001. Konya sulama birliklerinde sulama performansının değerlendirilmesi. Tarım Bilimleri Dergisi, 7(3): 111-117.
• Çakmak, B., 2002. Kızılırmak Havzası sulama birliklerinde sulama sistem performansının değerlendirilmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen ve Mühendislik Dergisi, 5(2): 130-141.
• Çakmak, B., Polat, H.E., Kendirli, B., Gökalp, Z., 2009. Evaluation of irrigation performance of Asartepe Irrigation Association: A Case Study from Turkey. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22(1): 1-8.
• Değirmenci, H., 2001. Devredilen sulama şebekelerinin karşılaştırma göstergeleri ile değerlendirilmesi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 15: 31-41.
• Değirmenci, H., 2004. Kahramanmaraş bölgesinde bazı sulama şebekelerinin karşılaştırma göstergeleri ile değerlendirilmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen ve Mühendislik Dergisi, 7(1): 104-110.
• Gonzalez, F.J., 2000. Benchmarking for irrigation systems: Experiences and possibilities. IPTRID-FAO-WORLDBANK, Working Group on Performance Indicators and Benchmarking. Report on a Workshop, August 3-4, FAO, Rome, Italy.
• Kukul, Y.S., Akçay, S., Anaç, S., Yeşilırmak, E., 2008. Temporal irrigation performance assessment in Turkey: Menemen case study. Agricultural Water Management, 95(9): 1090-1098.
• Levine, G., 1982. Relative Water Supply: An Explanatory Variable for Irrigation Systems. Technical Report No. 6. Cornell University, Ithaca, New York, USA.
• Malano, H., Burton, M., 2001. Guidelines for Benchmarking Performance in the Irrigation and Drainage Sector. International Programme for Technology and Research in Irrigation and Drainage, FAO, Rome.
• Mengü, G.P., Akkuzu, E., 2010. Impact of irrigation management transfer on land and water productivity and water supply in the Gediz Basin, Turkey. Journal of Irrigation and Drainage Engineering-ASCE, 136(5): 300-308.
• Merdun, H., 2004. Comparison of irrigation performance based on the basin, crop pattern and scheme sizes using external indicators. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 28: 321-331.
• Molden, D., Gates, T.K., 1990. Performance measures for evaluation of irrigation water delivery systems. Journal of Irrigation and Water Engineering, 116(6): 804-823.
• Molden, D.J., Sakthivadiel, R., Perry, C.J., De Fraiture, C., Kloezen, W.H., 1998. Indicators for comparing performance of irrigated agricultural systems. International Water Management Institute Research Report 20, Colombo-Sri Lanka.
• Murray-Rust, D.H., Snellen, W.B., 1993. Irrigation System Performance Assesment and Diagnosis. Joint IIMI/ILRI/IHEE Publication. International Irrigation Management Institute, Colombo, Sri Lanka.
• Rao, P.S., 1993. Review of Selected Literature on Indicators of Irrigation Performance. International Irrigation Management Instıtute, Colombo, Sri Lanka.
• Rodriguez-Díaz, J.A., Camacho Poyato, E., López Luque, R., 2004. Applying benchmarking and data envelopment analysis (DEA) techniques to irrigation districts in Spain. Irrigation and Drainage, 53(2): 135-143.
• Sakthivadivel, R., De Fraiture, C., Molden, D.J., Perry, C., Kloezen, W., 1999. Indicators for land and water productivity in irrigated agriculture. International Journal of Water Resources Development, 15(1/2): 161-179.
• Small, L.E., Svendsen, M., 1992. A Framework for Assesing Irrigation Performance. Working Papers on Irrigation Performance 1. International Food Policy Research Institute, Washington, D.C.
• Smith, M., 1992. CROPWAT: A Computer Program for Irrigation Planning and Management. FAO, Rome, Italy.
• Şener, M., Yüksel, A.N., Konukçu, F., 2007. Evaluation of Hayrabolu irrigation scheme in Turkey using comparative performance indicators. Journal of Tekirdag Agricultural Faculty, 4(1): 43-54.
• Şener, M., 2011. Su kullanım performansının değerlendirmesi: DSİ XI. Bölge örneği. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 8(2): 77-84.