Diyarbakır Ekolojik Koşullarında Farklı Ekim Zamanı ve Ekim Sıklığının Nohut (Cicer arietinum L.)’un Bazı Tarımsal Özelliklerine Etkisi

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 1, 20 - 31, 28.02.2019

Zübeyir Türk Tahir Polat

https://doi.org/10.19159/tutad.431307

Cited By: 2

Öz

Bu
çalışma, 1995-96 ve 1996-97 vejetasyon yıllarında Diyarbakır ekolojik
koşullarında yürütülmüştür. Araştırmada, Diyar-95 nohut çeşidi kullanılmıştır.
Çalışmada, 5 farklı ekim zamanı (15 Kasım, 15 Aralık, 15 Ocak, 15 Şubat ve 15
Mart) ve 5 farklı ekim sıklığı (22.2, 27.7, 33.3, 38.8 ve 44.4 bitki m^-2)’nın
Diyar-95 nohut çeşidinin bazı tarımsal özellikleri üzerine etkileri
araştırılmıştır. Araştırmada denemeler, tesadüf bloklarında bölünmüş parseller
deneme desenine göre dört tekrarlamalı olarak kurulmuş olup; ekim zamanları ana
parsellere, ekim sıklıkları ise alt parsellere yerleştirilmiştir. İki yıllık
ortalamalara göre, farklı ekim zamanlarına ait bitki başına verim 6.81-13.65 g, bitkide bakla
sayısı 16.77-28.56 adet bitki^-1, bitkide tane sayısı 14.83-29.00 adet
bitki^-1, baklada tane sayısı 0.89-1.03 adet bakla^-1,
biyolojik verim 229.7-444.4
kg da^-1, hasat indeksi % 47.58-49.82 ve 100
tane ağırlığı 39.08-41.78 g
arasında; farklı ekim sıklıklarına ait bitki başına verim 9.00-13.19 g, bitkide bakla sayısı
19.18-28.36 adet bitki^-1, bitkide tane sayısı 18.25-27.90 adet bitki^-1,
baklada tane sayısı 0.94-0.99 adet bakla^-1, biyolojik verim 307.4-400.9 kg da^-1,
hasat indeksi % 47.48-49.75 ve 100 tane ağırlığı 40.03-41.73 g arasında değiştiği saptanmıştır.
İki yıllık çalışma sonucunda, Diyar-95 nohut çeşidinin Diyarbakır ekolojik
koşullarında kışlık olarak ekilebileceği ve sıraya ekim yapılacak ise m²’ye
44.4 bitki düşecek şekilde ekim yapılmasının uygun olacağı kanısına varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Cicer arietinum L., ekim zamanı, ekim sıklığı, verim unsurları

The Effect of Different Sowing Dates and Sowing Densities on Some Agricultural Characteristics of Chickpea (Cicer arietinum L.) in Diyarbakır Ecological Conditions

Öz

This
study was carried out in Diyarbakır ecological conditions in 1995-96 and
1996-97 vegetation years. Diyar-95 chickpea variety was used in the study. In
the study, the effects of 5 different sowing times (November 15, December 15,
January 15, February 15 and March 15) and 5 different sowing frequency (22.2,
27.7, 33.3, 38.8 and 44.4 plant m^-2) on some agricultural properties
of Diyar-95 chickpea variety were investigated. The experiment was established with four
replications according to the Divided Plots in Random Blocks. In the
experiment, sowing times were placed into main parcels and sowing frequencies
into sub-parcels. According to the two-year averages, yield per plant for
different sowing times was found between 6.81-13.65 g, number of pod was
between 16.77-28.56 plant^-1, number of seeds per plant was between
14.83-29.00, number of seeds per pod was between 0.89-1.03, biological yield
was between 229.7-444.4 kg
da^-1, harvest index was between 47.58-49.82% and 100 seed weight was
between 39.08-41.78 g.
For different sowing densities, yield per plant was between 9.00-13.19 g, number of pods per
plant was between 19.18-28.36, number of seeds per plant was between
18.25-27.90, number of seeds per pod was between 0.94-0.99, biological yield
was between 307.4-400.9 kg
da^-1, harvest index was between 47.48-49.75% and 100 seed weight was
found between 40.03-41.73 g.
As a result of the two-year study, it was concluded
that Diyar-95 chickpea variety can be cultivated in winter in Diyarbakır
ecological conditions and planting with a density of 44.4 plants per square
meter would be appropriate for cultivation.

Anahtar Kelimeler

Cicer arietinum L., sowing time, sowing densities, yield components

Kaynakça

• Abdul, A., Aslam, K., Muhammad, S., 1990. Chickpea seed yield influenced by seeding densities. Field Crop Abstracts, 43(5): 432.
• Ageeb, O.A.A., Ayoub, A.T., 1977. Effect of sowing date and soil type on plant survival and grain yield of chickpeas (Cicer arietinum L.). The Journal of Agricultural Science, 88(3): 521-527.
• Anonim, 1995. Meteoroloji Bölge Müdürlüğü Kayıtları. Diyarbakır.
• Anonim, 1996. Meteoroloji Bölge Müdürlüğü Kayıtları. Diyarbakır.
• Anonim, 1997. Meteoroloji Bölge Müdürlüğü Kayıtları. Diyarbakır.
• Anonim, 2018. Bitkisel Üretim İstatistikleri, Kuru Baklagiller. Türkiye İstatistik Kurumu (http://www.tuik.gov.tr), (Erişim tarihi: 06.11.2018).
• Aydın, N., 1988. Ankara koşullarında nohut (Cicer arietinum L.)’ta ekim zamanı ve bitki sıklığının verim, verim komponentleri ve antraknoza olan etkileri. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Beech, D.F., 1977. Influence of date of sowing on chickpea yields. Tropical Grain Legume Bulletin, 9: 21.
• Bennett, D., Mcneil, D.L., 1985. Effect of time of planting on irrigated chickpea yield in Northern Australia. International Chickpea Newsletter, 12: 19-21.
• Biçer, B.T., Tonçer, Ö., 2012. Nohut (Cicer arietinum L.)’ta bitki sıklığı ve tane iriliği etkileşimi. Selçuk Üniversitesi Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 26(2): 18-24.
• Deore, B.P., Bharud, R.W., Kharde, V.N., 1989. Physiological basis for yield differences in chickpea under different seeding periods. Annals of Plant Physiology, 3(2): 181-187.
• Doğan, Y., Çiftçi V., Ekinci, B., 2015. Mardin Kızıltepe ekolojik koşullarında farklı bitki sıklıklarının nohutta (Cicer arietinum L.) verim ve bazı verim öğelerine etkisi. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(1): 73-81.
• Donald, C.M., Hamblin, J., 1976. The biological yield and harvest index of cereals as agronomic and plant breeding criteria. Advanced in Agronomy, 28: 361-404.
• Erman, M., Tüfenkçi, Ş., 2004. Farklı ekim zamanlarının nohutta (Cicer arietinum L.) verim ve verim ile ilgili karakterlere etkisi. Tarım Bilimleri Dergisi, 10(3): 342-345.
• Eser, D., 1978. Yemeklik Tane Baklagiller. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Notu, Ankara.
• Gill, D.S., Brar, H.S., Verma, M.M., Bains, T.S., 1993. Physiological evaluatıon of chickpea genotypes for temperature tolerance. Crop-I improvment, 20(1): 101-106.
• Gülümser, A., 2016. Dünyada ve Türkiye’de yemeklik tane baklagillerin durumu. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 25(Özel sayı-1): 292-298.
• Haddad, N., 1983. Effect of date of planting and plant population on the yield of chickpeas (Cicer arietinum L.) in Jordan. Dirasat Journal, 5(1): 117-128.
• Hussain, S.A., 1980. Nohut (Cicer arietinum L.)’ta ekim sıklığı ile verim arasındaki ilişkiler. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• İşlek, M.M., Ceyhan, E., 2016. Nohutta farklı bitki sıklıklarının tane verimi ve bazı tarımsal özellikler üzerine etkileri. Selçuk Üniversitesi Selçuk Tarım Bilimleri Dergisi, 3(1): 1-7.
• Kamel, M.S., Mahmoud, E.A., Hassan, M.Z., 1980. Effect of plant density on growth attributes of two Egyption chickpea varieties. Field Crop Abstracts, 33(2): 155.
• Kaul, J.N., Sekhon, H.S., 1976. Performance of three chickpea genotypes, as affected by the dates of sowing and row spacing. Crop Improvement, 3(1-2): 22-26.
• Photiodes, I., 1984. The Effects of Sowing Date and Plant Population on The Performance of Chickpeas. Ministry of Agriculture and Natural Resources. Agricultural Research Intitute, Miscellaneous, Reports 14, Nicosia, Cyprus.
• Poma, I., Sarno, R., Noto, F., Zora, D., 1991. Effects of sowing date on yield and quality characteristics of chickpeas. Field Crop Abstracts, 44(9): 861.
• Saxena, M.C., 1983. Plant Population and Plant Geometry. International Center for Agricultural Research in the Dry Areas (ICARDA), Annual Report, Aleppo, Syria.
• Saxena, N.P., Johansen, C., 1985. Extending chickpea adaptation early in Peninsular India. International Crops Research Institute for the Semi-Arid Tropics (ICRISAT), Annual Report, Patancheru, India.
• Saxena, N.P., Sheldrake, A.R., 1979. Response to plant population as affected by dates of sowing at Hisar. Pulse Physiology Annual Report, Part II. Chickpea physiology. International Crops Research Institute for the Semi-Arid Tropics (ICRISAT), Hyderabad, India.
• Saxena, N.P., Sheldrake, A.R., 1980. Effects of plant density in November and December sowing at Hissar. Pulse Physiology Progress Report, Part II. Chickpea Physiolojy. International Crops Research Institute for the Semi-Arid Tropics (ICRISAT), Hyderabad, India.
• Saxena, M.C., Singh, N.P., 1971. Response of Gram to Plant Populations and Planting Geometry. G. B. Pant University of Agriculture and Technology, Annual Report. Uttarakhand, India.
• Sharma, M.L., Chauhan, Y.S., Bharadwaj, G.S., Sharma, R.K., 1990. Relative performance of chickpea varieties to sowing dates. Field Crop Abstracts, 43(3): 256.
• Siddique, K.H.M., Sedgley, R.H., Marshall, C., 1984. Effect of plant density on growth and harvest index of branches in chickpea (Cicer arietinum L.). Field Crops Research, 9: 193-203.
• Şehirali, S., 1988. Yemeklik Dane Baklagiller, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 1089, Ankara.
• Toğay, N., Toğay, Y., Erman, M., Doğan, Y., Çığ, F., 2005. Kuru ve sulu koşullarda farklı bitki sıklıklarının bazı nohut (Cicer arietinum L.) çeşitlerinde verim ve verim öğelerine etkileri. Tarım Bilimleri Dergisi, 11(4): 417-421.
• Topalak, C., Ceyhan, E., 2016. Nohutta farklı ekim zamanlarının tane verimi ve bazı tarımsal özellikler üzerine etkileri. Selçuk Üniversitesi Selçuk Tarım Bilimleri Dergisi, 2(2): 128-135.
• Tosun, O., Eser, D., 1975. Nohutta (Cicer arietinum L.) ekim sıklığı araştırmaları, I. Ekim sıklığının verim üzerine etkileri. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yıllığı, 25(1): 171-180.
• Van Der Maesen, L.J.G., 1972. Cicer arietinum L., A monograph of the genus, with special refrence to the chickpea (Cicer arietinum L.,) its ecology and cultivation. Wageningen University, Staff Publications, Netherland.