OBAMA DÖNEMİNDE AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ’NİN KÜBA POLİTİKASI

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 2, 276 - 322, 27.12.2018

Mehmet Sait Dilek

Öz

Dönemin ABD Başkanı Barack Obama, değişim sloganıyla hareket ederek Küba konusunda statükocu dış politikadan, angajman politikasına; negatif diplomasiden, pozitif diplomasiye dönüş için özellikle ikinci döneminde önemli adımlar atmıştır. Küba Devlet Başkanı Raul Castro’nun da bu süreçte olumlu etkisi göz ardı edilemeyecek bir görüntü sunmaktadır. Bu çalışmada; Obama döneminde ABD’nin Küba açılımının nedenleri üzerinde çok faktörlü olarak durulduktan sonra, Washington’un normalleşme kapsamında ortaya koyduğu yol haritası hakkında bilgi verilecektir. Mevcut yol haritası kapsamında hangi stratejik kazanımların sağlandığı ve hangi konularda neden yeterince ilerleme sağlanamadığı bilimsel ilkeler ve materyaller doğrultusunda değerlendirmeye tabi tutulacaktır. 

Anahtar Kelimeler

ABD, Küba, Obama, Statükocu Dış Politika, Angajman Politikası

Kaynakça

• @mike_pence, “The Tyrant #Castro is Dead”, Twitter, 26 Kasım 2016, https://twitter.com/mike_pence/status/802557437786066944. @realDonaldTrump, “Fidel Castro is Dead!”, Twitter, 26 Kasım 2016, https://twitter.com/realDonaldTrump/status/802499192237080576. “14 Nisan Amerikan Basınından Özetler”, Amerika’nın Sesi, https://www.amerikaninsesi.com/a/a-17-2009-04-14-voa7-88147102/872849.html, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). “ABD Başkanı Donald Trump, Guantanamo Cezaeviyle İlgili Kararını Verdi”, TRT Haber, https://www.trthaber.com/haber/dunya/abd-baskani-donald-trump-guantanamo-cezaeviyle-ilgili-kararini-verdi-348412.html, (Erişim Tarihi: 30.1101.12.2018). “ABD Başkanı Obama ile Küba Devlet Başkanı Castro El Sıkıştı”, Hürriyet, http://www.hurriyet.com.tr/video/abd-baskani-obama-ile-kuba-devlet-baskani-castro-el-sikisti-85002, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). “ABD Başkanı Trump, Küba'’yla Başlatılan Normalleşme Sürecini İptal Etti”, Anadolu Ajansı, https://www.aa.com.tr/tr/dunya/abd-baskani-trump-kubayla-baslatilan-normallesme-surecini-iptal-etti/843191, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). “ABD ile Küba Arasında Buzlar Eriyor”, DW, https://www.dw.com/tr/abd-ile-k%C3%BCba-aras%C4%B1nda-buzlar-eriyor/a-4188165, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). “ABD ile Küba Arasında Tarihi Yakınlaşma”, Anadolu Ajansı, https://aa.com.tr/tr/dunya/abd-ile-kuba-arasinda-tarihi-yakinlasma/91850?amp=1, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). “ABD Kuru Ayak-Islak Ayak Uygulamasını Sonlandırdı”, Sputnik, https://tr.sputniknews.com/abd/201701131026755181-abd-kubal-gocmenlere-uygulanan-kuru-ayak-slak-ayak-uygulamasini-sonlandirdi/,(Erişim Tarihi: 01.12.2018). “ABD Küba’yı Teröre Destek Veren Ülkeler Listesinden Çıkardı”, Hürriyet, http://www.hurriyet.com.tr/dunya/abd-kubayi-terore-destek-veren-ulkeler-listesinden-cikardi-29144821, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). “ABD’nin Havana Büyükelçiliği’nde 54 Yıl Sonra Bir İlk”, Hürriyet, http://www.hurriyet.com.tr/dunya/abd-nin-havana-buyukelciliginde-54-yil-sonra-bir-ilk-29810928, (Erişim Tarihi: 30.11.2018). “ABD’nin Küba Politikası Değişti mi?”, Sol Haber Portalı, http://haber.sol.org.tr/bizimamerika/abdnin-kuba-politikasi-degisti-mi-28483, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). “BM Genel Kurulu: ABD Küba’ya Uyguladığı Ambargoyu Sonlandırsın”, Amerika’nın Sesi, https://www.amerikaninsesi.com/a/bm-genel-kurulu-abd-kuba-ya-uyguladigi-ambargoyu-sonlandirsin/4638973.html, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). “Castro Obama’nın Açılımlarını Yetersiz Buldu”, Amerika’nın Sesi, https://www.amerikaninsesi.com/a/a-17-2009-04-15-voa2-88161272/875311.html, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). “Castro: Obama’yla Görüşebilirim”, Amerika’nın Sesi, https://www.amerikaninsesi.com/a/a-17-2008-11-27-voa9-88110322/864560.html, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). “Clinton: Amerika’nın Küba Politikası Başarısız”, Amerika’nın Sesi, https://www.amerikaninsesi.com/a/a-17-2009-04-17-voa26-88186277/879340.html, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). “Election Results 2008”, The New York Times, https://www.nytimes.com/elections/2008/results/president/map.html, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). “Election Results 2012”, The New York Times, https://www.nytimes.com/elections/2012/results/president.html, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). “Fidel Castro Amerikalı Kongre Üyeleriyle Görüştü”, Amerika’nın Sesi, https://www.amerikaninsesi.com/a/a-17-2009-04-07-voa13-88145547/872534.html, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). “Fotoğraflarla: ABD-Küba İlişkilerinin 116 Yılı”, BBC, https://www.bbc.com/turkce/multimedya/2014/12/141218_galeri_kuba_abd_tarih, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). “Guantanamo: Küba’nın Kalbinde Hançer”, NTV, http://arsiv.ntv.com.tr/news/130409.asp, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). “Guantanamo: Obama’nın Kurutamadığı Bataklık Trump’ı Bekliyor”, Hürriyet, http://www.hurriyet.com.tr/dunya/guantanamo-obamanin-kurutamadigi-bataklik-trumpi-bekliyor-40310027, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). “Instrumentos Bilaterales Adoptados Entre Cuba”, Cuba Minrex, http://cubaeeuu.cubaminrex.cu/article/instrumentos-bilaterales-adoptados-entre-cuba-y-eeuu-despues-del-17122014, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). “Kuru Ayak-Islak Ayak Bittiğinden Beri 680 Kübalı Gönderildi”, Sputnik, https://tr.sputniknews.com/guney_amerika/201702181027279828-kuru-ayak-islak-ayak-kubali/, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). “Küba 55 Yıl Sonra Katolik Kilisesine İzin Verdi”, Hürriyet, http://www.hurriyet.com.tr/dunya/kuba-55-yil-sonra-katolik-kilisesine-izin-verdi-27469701, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). “Küba Terörizm Listesinden Çıkarılmamız Adil Bir Karar”, BBC Türkçe, http://www.bbc.com/turkce/haberler/2015/04/150415_kuba_tepkiler, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). “Küba, ABD’nin Terör Listesinden Çıktı”, BBC Türkçe, http://www.bbc.com/turkce/haberler/2015/05/150529_kuba_teror_liste, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). “Küba, Amerika Devletler Örgütü ve Yeni Latin Amerika”, Sol Haber Portalı, http://haber.sol.org.tr/yazarlar/ernesto-gomez-abascal/kuba-amerika-devletler-orgutu-oea-ve-yeni-latin-amerika-2076, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). “Küba’da Halk Gelecekten Umutlu”, Amerika’nın Sesi, https://www.amerikaninsesi.com/a/kubada-halk-gelecekten-umutlu/2807753.html, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). “Küba’nın 53 Tutukluyu Serbest Bırakması”, TRT Haber, https://www.trthaber.com/haber/dunya/parise-daha-ust-duzey-bir-ismi-gondermeliydik-161719.html, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). “Lavrov, Küba’dan ABD’ye Seslendi: Ambargoyu En Kısa Sürede Kaldırın”, Sputnik, https://tr.sputniknews.com/rusya/201503251014616768/, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). “Narışkin: Küba, ABD’ye Karşı Tedbirli Olmalı”, Sputnik, https://tr.sputniknews.com/politika/201505051015334771/, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). “Obama Announces End to Preferential Treatment of Cuban Migrants”, Granma, http://en.granma.cu/mundo/2017-01-12/obama-announces-an-end-to-preferential-treatment-of-cuban-migrants, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). “Obama Küba’da”, Euronews, https://tr.euronews.com/2016/03/21/obama-kuba-da, (Erişim Tarihi: 30.11.2018). “Obama Küba’ya Ablukayı Uzattı”, Sol Haber Portalı, http://haber.sol.org.tr/dunyadan/obama-kuba-ya-ablukayi-uzatti-haberi-18114, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). “Obama Signs Order to Close Guantánamo Bay”, The Guardian, https://www.theguardian.com/world/2009/jan/22/hillary-clinton-diplomatic-foreign-policy, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). “Obama ve Castro İlk Kez Bir Araya Geldi”, Anadolu Ajansı, https://aa.com.tr/tr/dunya/obama-ve-castro-ilk-kez-bir-araya-geldi/58383, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). “Obama’dan Küba’ya Tarihi Ziyaret”, Amerika’nın Sesi, http://www.amerikaninsesi.com/content/obamadan-kubaya-tarihi-ziyaret/3247994.html, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). “Onura ve Egemenliğe Saplanan Hançer: Guantanamo Üssü”, Sol Haber Portalı, http://haber.sol.org.tr/bizimamerika/onura-ve-egemenlige-saplanan-hancer-guantanamo-ussu-27883, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). “Papa Küba Açılımından Memnun”, Yeni Şafak, https://www.yenisafak.com/dunya/papa-kuba-acilimindan-memnun-2048533, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). “Papa’dan Tarihi Ziyaret”, Milliyet, http://www.milliyet.com.tr/papa-dan-tarihi-ziyaret-ilk-kez-/dunya/detay/2119977/default.htm, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). “President Obama Issues Directive Consolidating Changes to Cuba Policy”, Granma, http://en.granma.cu/mundo/2016-10-14/statement-by-president-barack-obama-on-presidential-policy-directive-on-cuba, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). “Putin’den Küba’nın Yeni Liderine Tebrik: Stratejik Ortaklığı Geliştirmeye Hazırım”, Sputnik, https://tr.sputniknews.com/rusya/201804191033108025-putin-kuba-liderine-tebrik/,(Erişim Tarihi: 01.12.2018). “Rusya Küba’nın 32 Milyar Dolar Borcunu Sildi”, Anadolu Ajansı, https://aa.com.tr/tr/dunya/rusya-kubanin-32-milyar-dolar-borcunu-sildi/142320, (Erişim Tarihi: 01.1230.11.2018). “Rusya: Küba ile Sarsılmaz Bir Dayanışma İçindeyiz”, Sputnik, https://tr.sputniknews.com/politika/201706181028939407-rusya-kuba-ile-sarsilmaz-bir-dayanisma-icindeyiz/, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). “Rusya: Trump’ın Küba Kararı, ABD’nin Öngörülmez Politikasının Bir Parçası”, Sputnik, https://tr.sputniknews.com/rusya/201706161028927637-rusya-trump-kuba-abd-ongorulmez-politikasinin-bir-parcasi, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). “Soğuk Savaş’ın Son Kalıntısını Gömmeye Geldim”, Amerika’nın Sesi, https://www.amerikaninsesi.com/a/soguk-savasn-son-kalintisini-gommeye-geldim/3249194.html, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). “Tarihi Görüşmede ABD’den Küba’ya Islak-Kuru Ayak Pürüzü”, Sputnik, https://tr.sputniknews.com/guney_amerika/201501221013583546/, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). “Washington’da Küba Bayrağı 54 Yıl Sonra Asıldı”, Hürriyet, http://www.hurriyet.com.tr/dunya/washingtonda-kuba-bayragi-54-yil-sonra-asildi-29597257, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). Amnesty International, “The US Embargo Against Cuba”, Londra 2009. ATEŞOĞLU GÜNEY, Nurşin, “Tahran’dan Havana’ya Obama Doktrini”, BİLGESAM, http://www.bilgesam.org/incele/2380/-tahran-dan-havana-ya-obama-doktrini/#.XAKEmmgzZPY, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). BARRIOS, Jarrett, “People First: The Cuban Travel Ban, Wet Foot-Dry Foot and Why the Executive Branch Can and Should Begin Normalizing Cuba Policy”, Connecticut Public Interest Law Journal, 11, 2011, s. 1-30. BATALOVA, Jie-Jeanne Zong, “Cuban Immigrants in the United States”, Migration Policy Institute, https://www.migrationpolicy.org/article/cuban-immigrants-united-states, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). BOSTANOĞLU, Burcu, Türkiye ABD İlişkilerinin Politikası, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara 2008. Congressional Record, “H.R.104-468-Cuban Liberty and Democratic Solidarity (Libertad) Act of 1996”, https://www.congress.gov/congressional-report/104th-congress/house-report/468/1?overview=closed, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). Congressional Record, “H.R.5323-Cuban Democracy Act of 1992”, https://www.congress.gov/bill/102nd-congress/house-bill/5323/actions, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). Congressional Record, “H.R.927-Cuban Liberty and Democratic Solidarity (Libertad) Act of 1996”, https://www.congress.gov/bill/104th-congress/house-bill/927/actions, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). Congressional Research Service, “Cuba and the State Sponsors of Terrorism List”, https://fas.org/sgp/crs/row/RL32251.pdf, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). DOMINQUEZ, Jorge I., “Reshaping the Relations Between the United States and Cuba”, Debating U.S.-Cuban Relations, Routledge, New York 2017. ERHAN, Çağrı, “ABD ve Küba”, Türkiye, 27 Mart 2016, http://www.turkiyegazetesi.com.tr/yazarlar/prof-dr-cagri-erhan/590764.aspx, (Erişim Tarihi: 02.12.2018). ERHAN, Çağrı, “ABD ve NATO’yla İlişkiler”, Baskın Oran, der., Türk Dış Politikası I, 1919-1980, İstanbul, İletişim Yayınları, İstanbul 2009. ERHAN, Çağrı, “ABD’nin Ulusal Güvenlik Anlayışı”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 56(4), 2001, s. 77-93. EROL, Mehmet Seyfettin-Şafak Oğuz, “NATO ve Kriz Yönetimi”, Mehmet Seyfettin Erol-Ertan Efegil, der., Krizler ve Kriz Yönetimi, Barış Kitap, Ankara 2012, s. 349. EROL, Mehmet Seyfettin, “Yakın Çevrelerde Güç Mücadeleleri Bağlamında Latin Amerika”, Ozan Zengin, der., Latin Amerika Çalıştayı Bildiriler Kitabı, LAMER, Ankara 2013, s. 105-133. GORDON, Joy, “The U.S. Embargo Against Cuba and the Diplomatic Challenges to Extraterritoriality,” Fletcher Forum of World Affairs, 36(1), Winter 2012, s. 63-79. GRINEVIC, E. A., Küba Devrimin Geçtiği Yol, çev. Mazlum Beyhan, Bilim ve Sosyalizm Yayınları, Ankara 1999. GÜNGÖR, İlker Aral, “Konstrüktivizm Bağlamında ABD’nin Küba Politikası”, Sibel Turan-Nergiz Özkural Köroğlu, der., Uluslararası İlişkilerde Güvenlik Kuramları ve Sorunlarına Temel Yaklaşımlar, Transnational Press, London 2017. Holy See Press Office, “Communiqué of the Secretariat of State”, https://press.vatican.va/content/salastampa/it/bollettino/pubblico/2014/12/17/0968/02096.html, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). KARDAŞ, Tuncay, “Trump Dönemi ABD Dış Politikasını Anlamak”, Anadolu Ajansı, https://www.aa.com.tr/tr/analiz-haber/trump-donemi-abd-dis-politikasini-anlamak/1110249, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). KAYA, Emrah, “Modern Dünya Sistem Teorisi Kapsamında ABD ile Küba Yakınlaşmasının Eleştirisi ve Latin Amerika’ya Olası Yansıması, Akademik Bakış Dergisi, 57, Eylül-Ekim 2016, s. 362-377. KÜNTAY, Burak, “ABD-Küba Yakınlaşması”, Hürriyet, http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/burak-kuntay/abd-kuba-yakinlasmasi-40073323, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). MORELLO, Carol-Karen Deyoung, “Secret U.S.-Cuba Diplomacy Ended in Landmark Deal on Prisoners, Future Ties”, The Washington Post, https://www.washingtonpost.com/world/national-security/secret-diplomacy-with-cuba-ended-in-breakthrough-deal/2014/12/17/c51b3ed8-8614-11e4-a702-fa31ff4ae98e_story.html?utm_term=.d999570e2002, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). NAVARRO, J. C., Küba Tarihi Bir Halkın Biyografisi, çev. Gözde Kök-Ali Somel, Yazılama Yayınevi, İstanbul 2015. OAS, “OAS Revokes Resolution Suspending Membership of Cuba in the Inter-American System”, http://www.oas.org/en/media_center/press_release.asp?sCodigo=GA-12-09, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). ÖZKAN, Behlül, “Obama’nın Küba Ziyareti: Batı Yarıküresinde Değişim”, BİLGESAM, www.bilgesam.org/incele/2395/-obama-nin-kuba-ziyareti--bati-yarikuresinde-degisim/#.XAD6TGgzZPZ, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). PADGETT, Tim, “Church and State: The Role of Religion in Cuba”, Time, http://time.com/3787256/church-and-state-the-role-of-religion-in-cuba/, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). PUTIN, Vladimir, “Answers to Journalists Questions”, http://en.kremlin.ru/events/president/news/46236, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). PUTIN, Vladimir, “Press Statements Following Russian-Cuban Talks”, http://en.kremlin.ru/events/president/transcripts/46201, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). SWEIG, Julia E., Küba Devriminin İçinden, Kitap Yayınevi, İstanbul 2004. TAŞTEKİN, Fehim, “Papa, Obama ve Castro’ya Artık Puro Tüttürmek Yakışır”, Radikal, http://www.radikal.com.tr/yazarlar/fehim-tastekin/papa-obama-ve-castroya-artik-puro-tutturmek-yakisir-1255228/, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). TELLAL, Erel, Uluslararası ve Bölgesel Gelişmeler Çerçevesinde SSCB-Türkiye İlişkileri 1953-1964, Mülkiyeliler Birliği Vakfı Yayınları, Ankara 2000. The White House, “Charting a New Course on Cuba”, https://obamawhitehouse.archives.gov/the-press-office/2014/12/17/fact-sheet-charting-new-course-cuba, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). The White House, “National Security Strategy”, February 2015, https://obamawhitehouse.archives.gov/sites/default/files/docs/2015_national_security_strategy_2.pdf, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). The White House, “Presidential Executive Order on Protecting America Through Lawful Detention of Terrorists”, https://www.whitehouse.gov/presidential-actions/presidential-executive-order-protecting-america-lawful-detention-terrorists/, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). The White House, “Presidential Policy Directive-United States-Cuba Normalization”, https://www.whitehouse.gov/the-press-office/2016/10/14/presidential-policy-directive-united-states-cuba-normalization, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). The White House, “Statement by the President on the Passing of Fidel Castro”, https://www.whitehouse.gov/the-press-office/2016/11/26/statement-president-passing-fidel-castro, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). The White House, “Statement by the President on the Presidential Policy Directive on Cuba”, https://www.whitehouse.gov/the-press-office/2016/10/14/statement-president-presidential-policy-directive-cuba, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). TORRIENTE, Cosme de la, “The Platt Amendment” Foreign Affairs, https://www.foreignaffairs.com/articles/cuba/1930-04-01/platt-amendment, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). TURAN, Aslıhan, “ABD-Küba İlişkileri ve Obama Faktörü”, BİLGESAM, http://www.bilgesam.org/incele/89/-abd-kuba-iliskileri-ve-obama-faktoru/#.XAD9yWgzZPZ, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, “Amerikan Devletleri Örgütü”, http://www.mfa.gov.tr/amerikan-devletleri-orgutu.tr.mfa, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı, “Ülkeler (Küba)”, https://www.ekonomi.gov.tr, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). TVEVAD, Jesper, “Cuba, the USA and the EU: Forging Closer Ties, Looking to the Future”, European Parliament, Belgium 2015. U.S. Department of State, “Cuba Sanctions”, https://www.state.gov/e/eb/tfs/spi/cuba/index.htm, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). U.S. Department of State, “Office of the Historian: Cuba”, https://history.state.gov/departmenthistory/travels/secretary/cuba, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). U.S. Department of State, “State Sponsors of Terrorism”, https://www.state.gov/j/ct/list/c14151.htm, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). U.S. Embassy Ankara, “Amerikan Tarihinin Ana Hatları”, http://www.usemb-ankara.org.tr/ABDAnaHatlar/Tarih.htm, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). U.S. Embassy in Cuba, “Brief Diplomatic History”, https://cu.usembassy.gov/our-relationship/policy-history/, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). U.S. Embassy in Cuba, “Statement by Secretary of State Kerry on the Passing of Fidel Castro”, https://cu.usembassy.gov/statement-secretary-state-kerry-passing-fidel-castro/, (Erişim Tarihi: 01.12.2018). ZELENY, Jeff, “Obama, in Miami, Calls for Engaging with Cuba”, The New York Times, https://www.nytimes.com/2008/05/24/us/politics/24campaign.html, (Erişim Tarihi: 01.12.2018).