DETERMINATION OF CRITERIA PRIORITIES AND INTERACTION BETWEEN THE CRITERIA TAKEN INTO ACCOUNT IN SELECTION OF AN OIZ LOCATION

Yıl 2018, 18. EYİ Özel Sayısı, 293 - 308, 17.01.2018

Mehmet Pekkaya Büşra Aslan

https://doi.org/10.18092/ulikidince.353378

Cited By: 4

Öz

As the performance and competitiveness of
medium-sized enterprises in the OIZs can be higher, the selection of the
location of OIZs can be accepted as important for the region and the country's
economy. The aim of our study is to determine the criteria priorities that they
take into account when selecting the location of an OIZ establishment, to model
the interaction and interrelation between the criteria and to present the
findings /results to the researchers and decision makers. In the study, AHP and
DEMATEL are used for determining the criteria priorities, and DEMATEL method is
used for determining the transactions /interrelations of 8 main criteria, taken
into account in OIZ location selection. "Government attitude /incentive”
is decided as the most important criteria, followed by "market",
"labor" and "raw materials" criteria respectively.
According to DEMATEL results, “government attitude /incentive" is found as
general influencing factor to others, and “labor” and “establishment
location" are general influenced factor by others. The criteria of
"raw materials", "transportation" and "market"
are in particular regarded as transition criteria between influenced and
influencing factors. It is decided that the priority results of AHP and DEMATEL
are different in priorities and AHP method is decided as more appropriate for priority
calculations and DEMATEL method is decided as more appropriate for analyzing transactions
/interrelations between the criteria.

Anahtar Kelimeler

DEMATEL, AHP, OIZ, Selecting the Location of Establishment

OSB YER SEÇİMİNDE DİKKATE ALINAN KRİTER ÖNEM DERECELERİNİN VE KRİTERLER ARASI ETKİLEŞİMİN BELİRLENMESİ

Öz

OSB’lerdeki, özellikle orta
ölçekli işletmelerin performanslarının daha yüksek ve rekabet güçlerinin daha
fazla olabildiği gözlenebildiğinden, OSB’lerin kuruluş yeri seçimi bölge ve
ülke ekonomisi için önem arz ettiği kabul edilebilir. Çalışmamızın amacı, OSB
kuruluş yeri seçiminde dikkate alınan kriterlerin önem derecelerini belirleme,
kriterler arasındaki etkileşim ile etkileşimin yönlerini modelleme ve elde
edilen bulguları/sonuçları araştırmacı-karar vericilere bilgi olarak sunmaktır.
Çalışmada, OSB kuruluş yeri seçiminde dikkate alınan 8 ana kriterin önem
derecelerinin belirlenmesi için AHP ile DEMATEL ve kriterler arası etkileşim
analizi için DEMATEL yöntemleri kullanılmıştır. “Hükümet tutumu/teşviki” en
önemli kriter olduğuna karar verilirken, bu kriteri sırasıyla “pazar”, “emek”
ve “hammadde” kriterlerinin izlediğine karar verilmiştir. DEMATEL sonuçlarına
göre, “hükümet tutumu/teşviki” genel etkileyen ve “emek” ile “kuruluş yeri” ise
diğer kriterlerden genel etkilenen konumunda bulunmuştur. “Hammadde”, “ulaşım”
ve “pazar” kriterleri ise etkileyenlerle etkilenen kriterler arasında özellikle
geçiş kriterleri olarak konumlandırılmıştır. AHP ile DEMATEL ağırlık
sonuçlarında farklılık olduğu, ağırlık için AHP yönteminin, kriterler arası ilişki/etkileşim
analizinde ise DEMATEL yöntemin daha uygun olduğuna karar verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

DEMATEL, AHP, OSB, Kuruluş Yeri SeçimiDEMATEL, Kuruluş Yeri Seçimi

Kaynakça

• Akyüz, E. ve Çelik, E. (2015). A Fuzzy DEMATEL Method to Evaluate Critical Operational Hazards During Gas Freeing Process in Crude Oil Tankers. Journal of Loss Prevention in the Process Industries, 38, 243-253.
• Akyüz, Y. ve Soba, M. (2013). ELECTRE Yöntemiyle Tekstil Sektöründe Optimal Kuruluş Yeri Seçimi: Uşak İli Örneği. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 9(19), 185-198.
• Alp, S. ve Gündoğdu, C. E. (2012). Kuruluş Yeri Seçiminde Analitik Hiyerarşi Prosesi ve Bulanık Analitik Hiyerarşi Prosesi Uygulaması. Dokuz Eylül Üniversitesi S.B.E. Dergisi, 14(1), 7-25.
• Athawale, V. M. ve Chakraborty, S. (2010). Facility Location Selection using PROMETHEE II Method. International Conference on Industrial Engineering and Operations Management, 9-10 January, Dhaka, Bangladesh, 59-64, Erişim Adresi http://www.iieom.org/paper/.
• Azizi, M., Mohebbi, N., Gargari, R. M. ve Ziaie, M. (2015). A Strategic Model for Selecting The Location of Furniture Factories: A Case of The Study of Furniture. International Journal of Multicriteria Decision Making, 5(1/2), 87-108.
• Badri, M. A., (2007). Dimensions of Industrial Location Factors: Review and Exploration. Journal of Business and Public Affairs, 1(2), 1-26.
• Baruah, S., Raj,S., Shhabbiruddin, Ray, A. ve Chhakravorty, S. (2012). Analysis of Influencing Factors for Cost on Subsation Siting Based on DEMATEL Method, Procedia Engineering, 38, 2564-2571.
• Bayülken, Y. ve Kütükoğlu, C. (2012). Organize Sanayi Bölgeleri Küçük Sanayi Siteleri Teknoparklar (4. Baskı). Ankara: MRK Baskı ve Tanıtım Hizmetleri. Cansız, M. (2008). Türkiye’de Organize Sanayi Bölgeleri Politikaları ve Uygulamaları. Ankara: Korza Basım.
• Chen, W-C., Chang, H-P., Lin, K.-M. ve Kan, N-H. (2015). An Efficient Model for NPD Performance Evaluation Using DEMATEL and Fuzzy ANP—Applied to the TFT-LCD Touch Panel Industry in Taiwan, Energies, 8, 11973-12003.
• Çam, H. ve Esengün, K. (2011). Organize Sanayi Bölgeleri ve Uygulanan Teşvik Politikalarının İşletmeler Üzerindeki Etkilerinin İncelenmesi: Osmaniye Organize Sanayi Bölgesinde Uygulama. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 13(21), 55-63.
• Çetin, M. ve Kara, M. (2008). Bir Kalkınma Aracı Olarak Organize Sanayi Bölgeleri: Isparta Süleyman Demirel Organize Sanayi Bölgesi Üzerine Bir Araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (31), 49-68.
• Demirdöğen, O. ve Bilgili, B. (2004). Organize Sanayi Bölgeleri için Yer Seçimi Kararlarını Etkileyen Faktörler: Erzurum Örneği. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(2), 305-324.
• Dodd, F. J., Donegan, H.A. ve McMaster, T.B.M. (1993). A Statistical Approach to Consistency in AHP. Mathl. Comput. Modelling, 18(6), 19-22.
• Eleren, A. (2007). Kuruluş Yeri Seçiminin Fuzzy TOPSIS Yöntemi İle Belirlenmesi: Deri Sektörü Örneği. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, (13), 280-295.
• Falatoonitoosi, E., Ahmed, S. ve Sorooshian, S. (2014), Expanded DEMATEL for Determining Cause and Effect Group in Bidirectional Relations, The ScientificWorld Journal, Research Article http://dx.doi.org/10.1155/2014/103846.
• GMKA (2012), TR22 Güney Marmara Organize Sanayi Bölgeleri Araştırması, Güney Marmara Kalkınma Ajansı, Erişim adresi https://www.gmka.gov.tr/dokumanlar/yayinlar/GMKA-Organize-Sanayi-Bolgeleri-Arastirmasi.pdf, Erişim tarihi: 10.11.2017.
• Hamzaçebi, C. ve Pekkaya, M. (2011). Determining of Stock Investments with Grey Relational Analysis. Expert Systems with Applications, 38 (8), 9186–9195.
• Hsu, C-W., Kou, T-C., Chen, S-H. ve Hu, A.H. (2013). Using DEMATEL to Develop a Carbon Management Model of Supplier Selection in Green Supply Chain Management. Journal of Cleaner Production, 56, 164-172. İmren, E., Karayılmazlar, S. ve Kurt, R. (2016). Selection of Optimal Establishment Place using AHP (Analytical Hierarchy Process): An Application of Furniture Industry. Journal of Bartın Faculty of Forestry, 18(2), 48-54. Karaoğlan, S. (2016). DEMATEL ve VIKOR Yöntemleriyle Dış Kaynak Seçimi: Otel İşletmesi Örneği, Akademik Bakış Dergisi, 55, 9-24. Lin, R-J. (2013). Using fuzzy DEMATEL to Evaluate the Green Supply Chain Management Practices, Journal of Cleaner Production, 40, 32-39. Organ, A. (2013). Bulanık DEMATEL Yöntemiyle Makine Seçimini Etkileyen Kriterlerin Değerlendirilmesi, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(1), 157-172. OSB Kanunu. (2000). Erişim Adresi www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.4562.pdf Özdemir, M. (1990). Türkiye’de Organize Sanayi Bölgeleri. Ankara: TOBB Yayını. Pekkaya, M. ve Aktogan, M. (2014). Dizüstü Bilgisayar Seçimi: DEA, TOPSIS ve VIKOR ile Karşılaştırmalı Bir Analiz, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(1), 157-178. Pekkaya, M. ve Başaran, S. (2011). Konaklama İşletmeleri Hizmet Kalitesi Boyutları Önem Derecelerinin AHP ile Belirlenmesi ve İşletmelerin Hizmet Kalitesine Göre TOPSIS ile Sıralanması, Mali Ufuklar, 5(15), 111–136. Pekkaya, M. ve Demir, F. E. (2016). Determining the Priorities of Criteria in Assessing the Bankruptcy Risk of the Banks via AHP. International Journal of Management Economics and Business, 3. ICAFR Special Issue, 40-45. Pekkaya, M. ve Zilifli, V. (2016). Bankaların Ticari Kredi Değerlendirme Aşamasında Dikkate Aldıkları Kriterlerin Önem Derecelerinin Belirlenmesi. International Journal of Management Economics and Business, 3. ICAFR Special Issue, 201-210. Saaty, T.L. (1980); The Analytic Hierarchy Process, McGraw-Hill, New York. Sumrit, D. ve Anuntavoranich, P. (2013), Using DEMATEL Method to Analyze the Causal Relations on Technological Innovation Capability Evaluation Factors in Thai Technology-Based Firms, International Transaction Journal of Engineering, Management, & Applied Sciences & Technologies, 4(2), 81-103. Üçüncü, T. ve Bayram, B. Ç. (2016). Kastamonu Orman Ürünleri Endüstrisinde Kuruluş Yeri Seçimini Etkileyen Faktörlerin AHP Metodu İle İncelenmesi. Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 16(2), 599-606. Yıldız, M. S. ve Şahin, Ö. (2014). Teşvik Paketlerinin İşletmelerin Kuruluş Yeri Seçim Kararlarında Etkisinin Belirlenmesi: Düzce İli İmalat Sanayii İşletmelerinde Bir Araştırma. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15(1), 1-19.