TAXI RENEWALS BASED ON AHP AND MOORA METHODS DECISION SUPPORT MOBILE APPLICATION

Yıl 2018, 18. EYİ Özel Sayısı, 117 - 134, 16.01.2018

Erokan Canbazoğlu Uğur Ercan Emre İpekçi Çetin

https://doi.org/10.18092/ulikidince.354009

Cited By: 1

Öz

As part of Ministry of
Finance Revenue Administration’s decision of “Application of Provisional Clause
in Renewal of Commercial Vehicles” in “Private Consuming Tax (PCT)”, renewal
operations of commercial vehicles to be used as local taxi cabs are held exempted
from PCT on condition that they are completed until 30/06/2019. Those who want
to buy vehicles to be used as commercial vehicles put some criteria into
consideration such as production price, rate of PCT discount, fuel type, inner
city and upstate fuel consumption, transmission structure, cylinder volume,
engine power, maximum speed, number of airbags, acceleration, rear deck
capacity, and number of seats. Selection of the vehicle to meet the
requirements becomes a complicated process. In interviews with the taxi drivers
it has been observed that, mostly the experiences and recommendations are taken
into consideration while Multi Criteria Decision Making Methods (MCDM) etc. are
not. In this study, designing a mobile app that is easily accessible from smart
phones with android and IOS operation systems, and that has decision support
system that sorts 667 taxi cab alternatives suitable for user criteria is
designed. The mobile application uses the AHP technique for criteria weighting
and MOORA technique for vehicle ranking. The mobile application can be
downloaded quickly and easily from application markets. The simple and
user-friendly interface of the application appeals to users of all ages and
sights. Since the mobile application contains only the necessary features and
vehicle information, users can easily choose commercial vehicles.

Anahtar Kelimeler

Selection of commercial vehicles, AHP, MOORA, application to select taxi cabs

TİCARİ TAKSİ ARAÇ YENİLEMELERİNDE AHS VE MOORA YÖNTEMLERİNE DAYALI KARAR DESTEK MOBİL UYGULAMASI

Öz

Maliye
Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı’nın “Özel Tüketim Vergisi (ÖTV)”
uygulamasında yapmış olduğu “Ticari Taşıtların Yenilenmesinde Geçici Madde
Uygulaması” kapsamında şehir içi taksi taşımacılığı faaliyeti gösteren ticari
taşıtların yenileme işlemlerinin 30/06/2019 tarihine kadar yapılması halinde
ÖTV muaf tutulmuştur. Binek ticari taksi olarak araç almak isteyenler net
fiyat, anahtar teslim fiyat, vergi indirim kazancı, yakıt türü, şehir içi yakıt
tüketimi, şehir dışı yakıt tüketimi, şanzıman tipi, motor hacmi, motor gücü,
maksimum hız, hava yastık sayısı, hızlanma, CO2 emisyonu, bagaj hacmi ve koltuk
sayısı gibi kriterlere önem vermektedir. Gereksinimleri karşılayacak aracın
seçilmesi önemli ve karmaşık bir süreç haline gelmektedir. Taksicilerle yapılan
görüşmelerde genellikle tecrübe ve tavsiyelerin göz önünde bulundurulduğu, Çok
Kriterli Karar Verme Yöntemleri (ÇKKV) vb. bilimsel yaklaşımların dikkate
alınmadığı gözlemlenmiştir. Bu çalışmada kullanıcının seçmiş olduğu kriterlerin
karar verme sürecinde kullanıldığı, 667 adet ticari taksi alternatifinin
kullanıcı kriter ağırlıklarına uygun sıralama yapabilecek, android ve IOS
işletim sistemine sahip cep telefonu ve tabletlerden kolaylıkla ulaşılabilen
karar destek sistemine sahip mobil uygulama tasarlanmıştır. Mobil uygulama
kriter ağırlıklandırma için AHS, ticari araçları sıralamak için MOORA tekniğini
kullanmaktadır. Hazırlanan mobil uygulama hızlı ve kolay bir şekilde uygulama
marketlerinden indirilebilmektedir. Uygulamanın sade ve kullanıcı dostu arayüzü
her yaş ve kesimden kullanıcıya hitap etmektedir. Mobil uygulama sadece gerekli
olan özellikleri ve araç bilgilerini içerdiğinden kullanıcılar kolaylıkla
ticari araç seçimi yapabilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ticari Araç Seçimi, AHS, MOORA, Ticari Taksi Seçme Uygulaması

Kaynakça

• Barry, N. (2013). The App Design Handbook. Pragmatic Bookshelf.
• Bernard, C. ve Summers, S. (2010). Dynamic Prototyping with SketchFlow in Expression Blend. Indianapolis: Que Publishing.
• Byun, D. (2001). The AHP Approach for Selecting an Automobile Purchase Model. Information & Management, 38, 289-297.
• Bozdemir, M. ve Yılmaz, T. I. (2009). Kural Tabanlı Karar Verme Mekanizmasına Sahip Sistematik Araç Seçim Modeli Geliştirilmesi Üzerine Bir Alan Araştırması. Makine Teknolojileri Elektronik Dergisi, 6(2) 19-27.
• Bowles, C. ve Box, J. (2010). Undercover User Experience Design. Berkeley: New Riders Pub.
• Brauers, W. K. M. ve Zavadskas, E. K. (2006). The MOORA Method and Its Application To Privatization In A Transition Economy. Control and Cybernetics, Vol.35 No.2 s:445-469.
• Brauers, W. K. M. ve Zavadskas E. K. (2012). Robustness of MULTIMOORA: A Method for Multi–Objective Optimization. Informatica, Vol. 23. No. 1 s:1– 25.
• Ersöz, F. ve Atav, A. (2011). Çok Kriterli Karar Verme Problemlerinde MOORA Yöntemi. YAEM 2011 Yöneylem Araştırması ve Endüstri Mühendisliği 31. Ulusal Kongresi, Sakarya Üniversitesi, s:78-87.
• Faranello, S. (2012). Balsamiq Wireframes Quickstart Guide. Birmingham: Packt Publishing.
• Gelir İdaresi Başkanlığı. (2017). Erişim adresi http://www.gib.gov.tr/fileadmin/user_upload/ Tebligler/OTV_Kanunu/uygulama2/otv_II_sayili_uyg_genteb.pdf
• Görener, A., Dinçer H., ve Hacıoğlu Ü. (2013). Application of Multi-Objective Optimization on the Basis of Ratio Analysis (MOORA) Method for Bank Branch Location Selection. International Journal of Finance & Banking Studies, Vol 2, No.2, 41-52.
• Güngör, İ. ve İşler, D. B. (2005). Analitik Hiyerarşi Yaklaşımı ile Otomobil Seçimi. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 2, s. 21-33.
• Gürsakal, S. (2015). Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri. Aytaç, M. ve Gürsakal, N. (Ed.), Karar Verme, (244-247). Bursa: Dora Yayınevi.
• Kabak, M. ve Uyar, Ö.O. (2013). Lojistik Sektöründe Ağır Ticari Araç Seçimi Problemine Çok Ölçütlü Bir Yaklaşım. Gazi Üniversitesi, Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt:28, No:1, s.115-125.
• Keçek, G. ve Yıldırım, E. (2010). Kurumsal Kaynak Planlama (ERP) Sisteminin AHS ile Seçimi: Otomotiv Sektöründe Bir Uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15 (1), 193-211.
• Kuruüzüm, A. ve Atsan, N. (2001). Analitik Hiyerarşi Yöntemi ve İşletmecilik Alanındaki Uygulamaları, Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(1), 83-105.
• Lowdermilk, T. (2013). User-Centered Design. Sebastopol: O'Reilly Media.
• Moule, J. (2012). Killer UX Design. Collingwood: Sitepoint Pty Limited.
• Ömürbek, N., Karaatlı, M., Eren, H. ve Şanlı, B. (2014). AHP Temelli PROMETHEE Sıralama Yöntemi İle Hafif Ticari Araç Seçimi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C: 19, S:4, 47-64.
• Önay, O. (2014). Moora. Yıldırım, B.F. ve Önder, E. (Ed.), Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri, ss.245-257. Bursa: Dora Yayıncılık.
• Önay, O. ve Çetin, E. (2012). Turistlik Yerlerin Popülaritesinin Belirlenmesi: İstanbul Örneği. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme İktisadi Enstitüsü Yönetim Dergisi, Yıl:23, Sayı: 72, s:90-109.
• Önder, G ve Önder, E. (2014). Analitik Hiyerarşi Süreci. Yıldırım B.F. ve Önder E. (Ed.), Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri, ss.21-74. Bursa: Dora Yayıncılık.
• Özdemir, M.S. ve Gasimov, R.N. (2004). Decision Aiding The Analytic Hierarchy Process and Multi Objective 0–1 Faculty Course Assignment. European Journal of Operational Research, 157, 398–408.
• Saaty, T.L. (1996). Decision Making with Dependence and Feedback: The Analytic Network Process. Pittsburgh: RWS Publications.
• Saaty, T.L. ve Vargas L. G. (2000), Models, Methods, Concepts&Applications of the Analythic Hierarchy Process. Boston/Dordrect/London: Kluwer Academic Publisher.
• Saaty, T.L. (2008). Relative Measurement and Its Generalization in Decision Making Why Pairwise Comparisons are Central in Mathematics for the Measurement of Intangible Factors The Analytic Hierarchy/Network Process (To the Memory of my Beloved Friend Professor Sixto Rios Garcia). Revista de la Real Academia de Ciencias Exactas, Físicas y Naturales. Serie A: Matemáticas (RACSAM), ISSN 1578-7303, Vol. 102, No. 2, 2008, pags. 251-318. 102. . 10.1007/BF03191825.
• Soba, M. (2012). Promethee Yöntemi Kullanarak En Uygun Panelvan Otomobil Seçimi ve Bir Uygulama. Journal of Yasar University, 28(7): 4708-4721.
• Şengül, Ü., Eren, M. ve Shıraz, S.E. (2012). Bulanık AHP ile Belediyelerin Toplu Taşıma Araç Seçimi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 40, ss. 143-165.
• Şişman, B. ve Eleren, A. (2013). En Uygun Otomobilin Gri İlişkisel Analiz Ve ELECTRE Yöntemleri ile Seçimi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(3): 411-419.
• Terzi, Ü., Hacaloğlu, S.E., Aladağ, Z. (2006). Otomobil Satın Alma Problemi için Bir Karar Destek Modeli, İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, Yıl: 5 Sayı:10 Güz 2006/2 s. 43-49.
• Timor, M. (2011). Analitik Hiyerarşi Prosesi. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• Uyar, Ö. O. (2012). Ulaştırma Sektöründe Faaliyet Gösteren Lojistik Firmalar İçin Araç Seçimi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Vatansever, K. ve Uluköy, M. (2013). Kurumsal Kaynak Planlaması Sistemlerinin Bulanık AHP ve Bulanık MOORA Yöntemleriyle Seçimi: Üretim Sektöründe Bir Uygulama. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (2), 274-293.
• Yavaş, M., Ersöz, T. ve Kabak, M. (2014). Otomobil Seçimine Çok Kriterli Yaklaşım Önerisi. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 2(4), 110-118.
• Warfel, T.Z. (2011). Prototyping. New York: Rosenfeld Media.