Fransa'da ve Türkiye'de Laiklik Tartışmaları

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 1 - AUİLS | 2017 Özel Sayısı, 75 - 94, 18.08.2017

Fatma Çakır

Öz

Son yıllarda artan terör olayları, Müslümanları doğrudan hedef göstermekte ve özellikle Fransa’da Müslümanların günlük yaşantılarında birçok hakları ellerinden alınmaktadır. Kuşkusuz, 11 Eylül 2001’den sonra, 2015 başında meydana gelen Charlie Hebdo saldırısı Fransa’da İslamofobinin ciddi manada artmasına sebep olmuştur. Bu anlamda, en çok tartışma konusu olan kavram, Cumhuriyet'in temel ilkelerinden biri olarak kabul edilen "laiklik" ilkesi olmuştur. Diğer yandan, farklı bir tarihe ve toplum yapısına sahip olan Türkiye’nin, Cumhuriyet'in kuruluş sürecinde Fransız modelini örnek almasına rağmen, son yıllarda farklı tavır içerisinde bulunduğunu gözlemlemek mümkündür. Hatta toplum ve çeşitli uzmanlarca bu dönem, 'Yeni Türkiye' olarak adlandırılmaktadır. Bu çalışma, odak grupları (focus group) ve farklı vizyon sahibi aktörlerle görüşmelerden oluşan bir çalışmadır. Bu iki ülkede laiklik tartışmaları ve İslam dininin rolü incelenecek, bu esnada farklı laiklik konseptleri ve uygulamaları ele alınacaktır. Böylece, yeni Türkiye'de laikliğin sonu mu geliyor sorusuna cevap vermeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Laiklik, İslam, Sekülerizm, Fransa, Türkiye

Debates Around Laicite in France and Turkey

Öz

In the last few years, after terrorist events around the world, there are many debates on a global level about laïcité and democracy in France. Actually, the debates about laïcité provide a particular focus to the wider question of the place of Islam within French society as the analysis of different issues especially after the 9/11 and the terrorist attack in 2015 to the magazine Charlie Hebdo in Paris will demonstrate us. On the other hand, we have the case of a state like Turkey, which is very different from the Hexagon but where the definition of secularism during the process of the foundation of the nation-state in Turkey resembles the inclusive French model. However, it is noticable that, for around 15 years, things have changed. In this paper, the question of what “New Turkey” is will be responded and the endless debates on secularism and laïcité in these two countries will be elaborated.

Anahtar Kelimeler

Laïcité, Islam, Secularism, France, Turkey

Kaynakça

• "Laicite and the skirt" New York Times, 2 Mayıs 2015, https://www.nytimes.com/2015/05/02/opinion/laicite-and-the-skirt.html?_r=0.
• "Toutesles Frances", https://www.youtube.com/watch?v=tIWomCNm5HE.
• Andre, James ve Fatma Kızılboğa, France 24, 18 Ekim 2013, http://www.france24.com/fr/20131018-reporters-turquie-voile-islam-akp- erdogan-femme-laicite-alcool-france24.
• Auffrey, Alain, Liberation, 18 Şubat 2011, http://www.liberation.fr/france/2011/02/18/nicolas-sarkozy-s-enflamme-sur-l-İslam_715795.
• Beyer, Caroline, Le Figaro, 28 Ekim 2014, http://www.lefigaro.fr/actualite-france/2014/10/28/01016-20141028ARTFIG00374-ecole-les-meres-voilees-pourront-accompagner-les-sorties.php.
• Carthala, Anne-Sophie, Le Figaro, 25 Mayıs 2017, http://www.lefigaro.fr/societes/2017/05/25/20005-20170525ARTFIG00012-gap-surprend-en-affichant-une-femme-voilee-en-vitrine.php.
• Cohen, Patrick, France Inter, 6 Ocak 2016, https://www.franceinter.fr/emissions/l-invite/l-invite-06-janvier-2016.
• Çakır, Ruşen, http://www.defense.gouv.fr/content/download/212500/2359890/file/OBSTurquie201111CR001.pdf.
• Dismorr, Ann, Turkey Decoded, SAQI Editions, 2008.
• Dumontier, Arnaud, "Robert Ménard’a Müslüman öğrencileri hakkında ifadelerinden dolayı soruşturma açıldı", Midi Libre, 21 Aralık 2016, http://www.midilibre.fr/2016/09/05/beziers-toujours-trop-d-enfants-musulmans-dans-les-classes-pour-robert-menard,1388473.php.
• Dumontier, Arnaud, "Robert Ménard’a Müslüman öğrencileri hakkında ifadelerinden dolayı soruşturma açıldı", Midi Libre, 21 Aralık 2016, http://www.midilibre.fr/2016/09/05/beziers-toujours-trop-d-enfants-musulmans-dans-les-classes-pour-robert-menard,1388473.php.
• El Karoui, Hakim, Montaigne Enstitüsü, http://www.institutmontaigne.org/res/files/publications/a-french-islam-is-possible-report.pdf.
• Fransa Dışişleri Bakanlığı, http://diplomatie.gouv.fr/fr/venir-en-france/connaitre-la-france/article/la-france-est-un-etat-laique-qu-est-ce-cela-veut-dire.
• Fransa Meclisi, http://www.assemblee-nationale.fr/12/cra/2003-2004/151.asp.
• Fransız Ulusal Meclisi, 21 Ocak 2015, http://www.assemblee-nationale.fr/14/dossiers/enseignement_fait_religieux_ecole.asp#ETAPE337011.
• Gautherin, Laure, Aufeminin, 29 Nisan 2015, http://www.aufeminin.com/news-societe/jeportemajupecommejeveux-la-toile-se-mobilise-pour-sarah-s1364943.html.
• Guénois, Jean-Marie, Le Figaro, 25 Ekim 2012, http://www.lefigaro.fr/actualite-france/2012/10/24/01016-20121024ARTFIG00633-islam-premiere-religion-en-france.php.
• Kranen, Vincent, LCP Kanalı, 16 Ocak 2016, http://www.lcp.fr/la-politique-en-video/morano-levoile-est-un-signe-religieux-sexiste-de-soumission-de-la-femme.
• Laïcité: La faillite à l’école (Laikliğin okuldaki başarısızlığı), LCP Kanalı, 15 Ocak 2015, http://www.lcp.fr/emissions/ca-vous-regarde/166546-laicite-la-faillite-de-lecole.
• Lang, Jack, Immigration Positive, Editions Odile Jacob, 2006.
• Le Figaro, 21 Ağustos 2016, http://www.lefigaro.fr/flash-actu/2016/08/11/97001-20160811FILWWW00198-turquie-hausse-de-la-popularite-d-erdogan.php.
• Liogier, Raphael, Le myth de l’islamisation, essai sur une obsession collective, Seuil Editions, 2012.
• Maalouf, Amine, Le déréglementclimatique, EditionsGrasset et Fasquelle, 2009.
• Morin, Violaine, Le Monde, 24 Ağustos 2016, http://www.lemonde.fr/societe/article/2016/08/24/les-photos-d-une-femme-contrainte-d-enlever-son-voile-a-nice-suscitent-emoi-et- incomprehension_4987497_3224.html.
• Noiriel, Gérard, Population, Immigration et Identiténatonal en France auxXIXe et XXesiècles, Editions Points, 1989.
• Peillon, Vincent, ”La laïcité est une religion”, 22 Şubat 2014, https://www.youtube.com/watch?v=DIqHIcVWxn0.
• Roy, Olivier, La laïcité face à l’Islam, Editions Stocks, 2005.
• Roy, Olivier, La laïcitéface à l’islam, Paris, Editions Stock, 2005.
• Şenyüz, Selçuk, "Bir Müslüman laik ülke yönetebilir", Hürriyet, 16 Eylül 2011, http://www.hurriyet.com.tr/bir-musluman-laik-ulke-yonetebilir-18743956.
• Ümit Çetin, "Laiklik her dine eşit mesafede", Hürriyet, 15 Eylül 2011, http://www.hurriyet.com.tr/laiklik-her-dine-esit-mesafede-18735423.