VILLAGE ORGANIZATION IN THE SULTANATE OF RUM

Yıl 2017, Sayı: 6, 53 - 64, 26.09.2018

Mikâil Bayram

Öz

After the following years of the Battle of Manzikert, Turkmen migrations to

Anatolia went on constantly for ages. As a result of that situation, new villages and

towns were established in the countryside of Anatolia. These villages and towns

were founded around the khanqahs, lodges, madrasahs, imarets which were built

mostly by Akhies in the name of religious and cult leaders and service institutions

and organizations such as foundations and charities. In this manner, the numbers of

villages and towns reached rapidly thousands. The Seljukian statesmen organized

these newly founded villages in a certain way and had them governed in a certain

concept. In this respect, Najm al‐Dîn Daye 1223 (620), one of the sheikhs of Kubrawiyya order, gave original information under the title of “The rules to be

obeyed by village owners, village headmen, farmers and workers” in his book

“Mersād al‐ebād” and he presented this book to Kayqubad I, the Seljuq Sultan of

Rum, and he was honoured by the Sultan. In this regard, the rules on the

organizations and governances of villages in his book were studiously obeyed. For

this reason, the moral principles which were to be followed by headmen of villages

and farmers and the explanations about the hierarchical relations among them

served as models for the rulers of the Sultanate of Rum.

Anahtar Kelimeler

Village organization, Seljukian, Turks, Manzikert, Najm al‐Dîn Daye, Mersād al‐ebād, Akhies

TÜRKİYE SELÇUKLULARINDA KÖY TEŞKİLÂTI

Öz

Malazgirt zaferini takip eden yıllarda Anadolu’ya Türkmen göçleri ardı arkası

kesilmeksizin asırlarca devam etmiştir. Bunun bir sonucu olarak da, Anadolu’da

kırsal bölgelerde yeni köyler, kasabalar kuruluyordu. Bu köy ve kasabalar,

çoğunlukla Ahiler tarafından veya tarikat pirleri, din büyükleri adına inşa edilen

hanikah, tekke, medrese, imaret ve vakıf gibi hizmet veya hayır kurum ve kuruluşları

türündeki yapıların etrafında oluşuyordu. Bu minvalde kurulan köy ve beldelerin

sayısı hızla binlerle ifade edilecek kadar çoğalmıştır. Selçuklu devlet adamları yeni

kurulan bu köyleri belli bir şekilde organize ediyor ve belli bir anlayış ile köylerin

yönetilmesini sağlamaya çalışıyorlardı. Bu hususta Kubreviyye Tarikatı

şeyhlerinden olan Necmü’d‐din‐i Daye l223(620) de kaleme aldığı “Mirsâdü’l‐ibâd„

adlı eserinde “Köy sahipleri, köy ağaları ve çiftçi ve işçilerin uymaları gereken

kurallar„ başlığı altında orijinal bilgiler vermiş ve eserini Türkiye Selçuklu sultanı

I.Alâü’d‐din Keykubad’a sunmuş ve bu sultanın iltifatına mazhar olmuştur. Bu

bakımdan onun eserinde köylerin yapılanması ve köy yönetimi ile ilgili kuralların

titizlikle uygulandığı muhakkaktır. Bu sebeble Necmü’d‐din‐i Daye’nin köylerin

yönetimi ve ziraat ile uğraşanların uymaları gereken ahlâkî kurallar ve aralarındaki

hiyerarşik ilişkiler hakkındaki açıklamaları, Selçukluları Devleti yöneticileri için

örnek teşkil etmiştir.

Anahtar Kelimeler

Köy Teşkilâtı, Selçuklu, Türkler, Malazgirt, Necmü’d‐din‐i Daye, Mirsâdü’libâd, Ahiler

Kaynakça

• CRİSTENSEN, A. İran der Zeman‐i Sasaniyan, Terc. M. Reşid Yasemî. Tehran 1377.
• AHMED EFLÂKÎ, Menakibü’l‐arifin, Neşr. T. Yazıcı, I‐II, Ankara 1959.
• BARKAN, Ö. Lütfi, “İstilâ Devrinin Kolonizatör Türk Dervişleri ve Zaviyeler”, Vakıflar Dergisi, Sayı. 2, İstanbul 1942.
• BAYKARA, Tuncer, Türkiye Selçukluları’nın Sosyal ve Ekonomik Tarihi, IQ Kültür Sanat Yay. İstanbul 2004.
• BAYRAM, Mikâil, “Selçuklu Veziri Kadı İzzeddin Tarafından Düzenlenen Bir Vakıfname”, Ata Dergisi, Sayı. VII, Konya 1997, 47‐53.
• BAYRAM, Mikâil, “Selçuklular Zamanında Tokat Yöresinde İlmî ve Fikrî Faaliyetler”, Türk Tarihinde ve Kültüründe Tokat Sempozyumu, Ankara 1987, 30‐37.
• BAYRAM, Mikâil, “Selçuklular Zamanında Tokat Yöresinde İlmî ve Fikrî faaliyetler”, Türk Tarihinde ve Kültüründe Tokat Sempozyumu, Ankara 1987, 36‐38.
• BAYRAM, Mikâil, “Türkiye Selçuklularından Günümüze Din Eğitimi”, Bilgi Yolu Dergisi, Sayı. 18, Konya 2005, 154‐156.
• BAYRAM, Mikâil, “ Hace Nasirü’d‐din Muhammed et‐Tusî’nin İntihalciliği“ S.Ü. İlâhiyat Fakültesi Dergisi, Sayı. 20, Konya 2005, 7‐18.
• BAYRAM, Mikâil, Türkiye Selçukluları Üzerine Araştırmalar, Kömen Yay. Konya 2005, 1‐22.
• EVHADÜ’D‐DİN‐İ KIRMANÎ, Enisü’t‐talibin ve celisü’s‐salihin, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi, F.Y. Nr. 701, yp. 50b.
• EVHADÜ’D‐DİN‐İ KİRMANÎ MENAKİB‐NÂMESİ, Terc. M. Bayram, Konya 2008.
• KONYALI, İ. Hakkı, Abideleri ve Kitabeleri ile Aksaray Tarihi, I, İstanbul 1974.
• SÜMER, Faruk, “Anadolu’ya Yalınız Göçebe Türkler mi Geldi”, Belleten, XXIV, Ankara 1960.
• TOGAN, Z. Velidi, Umumî Türk Tarihine Giriş, Enderun Kitabevi, İstanbul 1981.
• TURAN, Osman, Selçuklular Tarihi ve Türk –İslâm Medeniyeti, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2014.
• TURAN, Osman, Türkiye Selçukluları’na Dair Resmi Vesikalar, TTK Yay., Ankara 1988.
• ÜNVER, Süheyl, Selçuklu Tababeti, TTK Yay., Ankara 1940.