The Revolutional Retreatings In The Time of One-Party Rule: The Initiative of Imam-Hatip Seminars and Opening Imam-Hatip Courses as a Sample of Retreating

Yıl 2014, Cilt: 7 Sayı: 3, 95 - 110, 03.06.2014

A. Çağlar Deniz

Öz

Tevhid-i Tedrisat Kanunu ( The Law on Unification of Education) was considered as an ideological tool by early republican elites. Despite the fact that diverging religious curriculum was out under state control, no religious curriculum was de facto allowed in education. Since 1945, the wide range of society including religious bureaucracy has mustered continuous criticism. One-party regime at that time aimed to develop some policies in enhancing ethical education of children against communist threat. In this context, even though there were some initiations to open religious education such as implementing particular classes, the authorities tried to solve the religious education issue by starting imam-hatip courses. This changing policy which contained religious classes in public schools, imam hatip courses, theology faculty, accomodating to make the pilgrimage visits to Mecca and opening religious tombs for visiting, was considered as a “revision” by the incumbent government authorities. This revision can be claimed as a retreating (ric’at) from the understanding of forbidding religion from social life.

Anahtar Kelimeler

Tevhid-i Tedrisat Kanunu ( The Law on Unification of Education), Imam Hatip Seminars, Imam Hatip Cou

Tek Parti Döneminde Devrimsel Ric’atler: Bir Ric’at Örneği Olarak İmam Hatip Seminerleri Girişimi ve İmam Hatip Kurslarının Açılması

Öz

Özet: Tevhid-i Tedrisat Kanunu, Cumhuriyetin ilk elitlerince ideolojik bir araç olarak kullanılmıştır. Her türlü dini tedrisat bu kanunla önce devletin denetimi altına alınmış, sonra da bu kanunun metnine rağmen fiili olarak yasaklanmıştır. 1945’den itibaren bu durum, dini bürokrasi ve toplumun geniş kesimlerinde sürekli şikayetlere sebep olmuştur. Dönemin tek parti yönetimi, çocukların ahlaki gelişimi ve komünizm tehlikesine karşı din eğitiminin önünü açmak için çeşitli girişimlerde bulunmuştur. Bu bağlamda din öğretimi için hususi dershaneler kurulup imam-hatip yetiştirmek için seminerler verilmek istenmişse de, sorun din derslerini seçmeli hale getirip imam hatip kursları açarak çözülmeye çalışılmıştır. CHP’nin seçmeli din dersleri ve imam hatip kurslarının yanı sıra, İlahiyat fakültesinde eğitime yeniden başlanılması, Hac ziyaretlerinin mümkün hale getirilmesi ve bazı türbelerin ziyarete açılması gibi adımları da içeren bu politika değişikliği, devrin yetkililerince revizyon olarak nitelendirilmiştir. Bu ‘revizyon’u, dini toplumsal hayattan kovmayı hedefleyen inkılapçı söylem ve eylemlerden bir ric’at olarak değerlendirmek mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Tevhid-i Tedrisat Kanunu, İmam Hatip Seminerleri, İmam Hatip Kursları, Cumhuriyet Halk Partisi, Tek Parti Dönemi Din Politikası.

Kaynakça

• Akın, A. (2011). Cumhuriyet Dönemi Din Eğitimi 1920-1950. İstanbul: Ensar Neşriyat.
• Akseki, A. H. (1951a). Din Tedrisatı ve Dini Müesseseler Hakkında Merhum Diyanet Reisinin bir Raporu II, Sebilürreşad, 5 (101).
• Akseki, A. H. (1951b). Din Tedrisatı ve Dini Müesseseler Hakkında Mühim Bir Raporu III, Sebilürreşad, 5 (102).
• Akseki, A. H. (1951c) Din Tedrisatı ve Dini Müesseseler Hakkında Mühim Bir Rapor V, Sebilürreşad, 5 (104).
• Akşit, B. (1991). Islamic Education in Turkey: Medrese Reform in Late Ottoman Times and Imam-Hatip Schools in the Republic, R. L. Tapper (Editör), Islam in Modern Turkey, London: IB Tauris.
• Albayrak, S. (21 Eylül 2001). Demokrasi Yolunda Siyasi Kavgalar Yazı Dizisi. Yeni Şafak Gazetesi.
• Ayhan, H. (1999). Türkiye’de Din Eğitimi (1920-1998). İstanbul: İFAV.
• Banguoğlu, T. (1984). Kendimize Geleceğiz. İstanbul: Derya Dağıtım.
• Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi. 051.V 05 - 2 - 1- 31. no.lu belge
• www.byegm.gov.tr/YAYINLARIMIZ/AyinTarihi/1949/ocak1949 . Erişim. 26.12.2005.
• CHP VII. Kurultay Tutanağı. (1948). Ankara.
• Deniz, A. Ç. (2013) Türk Modernleşmesinde Düşünsel Dönüşümler: M. Şemseddin Günaltay’ın Türkiyesi. İstanbul: Anahtar Kitaplar.
• Dinçer, N. (1998). 1913’ten Günümüze İmam-Hatip Okulları Meselesi. M. E. Düzdağ (Hazırlayan), İstanbul: Şule Yayınları.
• Kılıçdaroğlu: İmam Hatip Liselerini Biz Kurduk. http://www.ntvmsnbc.com/id/25476613/. Erişim. 03.11.2013.
• Kırboğa, A. R. (1975) . Din Eğitimi ve İmam-Hatip Okulları Davası, Milli Gazete Yayınları.
• Laiklik ve Din Hizmetleri. (24 Mayıs 1948). Ulus Gazetesi.
• Maarif Vekilliği. Milli Talim ve Terbiye Heyeti, 30 Aralık 1948 ve 247 sayılı kararı.
• MEB. TÜSİAD'ın Hazırlattığı "Türkiye'de Eğitim" Raporu Üzerine Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın, Başbakan Yıldırım Akbulut'un, Millî Eğitim Bakanı Avni Akyol'un Konuşmaları. İstanbul: 1990.
• Milli Eğitim Bakanının İtirafları, (1948). Sebilürreşad, 1(2).
• Öcal, M. (2011). Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Din Eğitimi: Mukaddime Kitap, İstanbul: Düşünce Kitabevi.
• Öcal, M. (2013). 100. Yılında İmam Hatip Liseleri (1913-2013), İstanbul: Ensar Neşriyat.
• Saraçlar, M. N. (1948) Güzel Bir Gaye İçin Tutulan Yanlış bir Yol. Selamet Mecmuası. (1947). 1 (8).
• Tarhanlı, İ. B. (1993). Müslüman Toplum, ‚Laik‛ Devlet: Türkiye’de Diyanet İşleri Başkanlığı. İstanbul: AFA Yayınları.
• Taşgetiren, Ahmet. Yeni Şafak Gazetesi, 3 Kasım 2003.
• Tozduman, Z. (29.10.2013). Katliamlar Üzerine Kurulan Bir Cumhuriyet. (Çevrimiçi),http://www.marksist.org/sectiklerimiz/204- yazilar/13080-katliamlar-uzerine-kurulan-bir-cumhuriyet .
• Ünsür, A. (2005). İmam-Hatip Liseleri: Kuruluşundan Günümüze. İstanbul: Ensar Neşriyat.
• Va-nu; Nami K. (1948). Müslüman Çocuğun Kitabı Hakkında Tenkidler. Sebilürreşad. 1 (1).