Ortaokul Öğrencilerinin Güneş ve Ay Tutulmaları ile İlgili Zihinsel Modelleri

Yıl 2016, Cilt: 9 Sayı: 27/3, 297 - 314, 29.07.2016

Gonca Harman

Öz

Araştırmada ortaokul öğrencilerinin güneş ve ay tutulmaları ile ilgili

zihinsel modellerini saptamak amaçlanmıştır. Araştırmaya 5 (32), 6 (28), 7 (37)

ve 8. (34) sınıfta öğrenim gören toplam 131 ortaokul öğrencisi katılmıştır.

Araştırmada 2 sorudan oluşan bir veri toplama aracı kullanılmıştır. Elde

edilen veriler betimsel analiz yöntemi kullanılarak çözümlenmiş, belirlenen

zihinsel modeller bilimsel model, sentez model ve ilkel model olmak üzere

sınıflandırılmıştır. Araştırma sonucunda güneş tutulması ile ilgili olarak dört

sınıf düzeyinde de öğrencilerin zihinsel modellerinin konum için bilimsel

model, gök cisimlerinin büyüklükleri için 7. sınıf düzeyinde bilimsel model,

6 ve 8. sınıf düzeyinde ise ilkel model olduğu görülmüştür. Ay tutulması ile

ilgili olarak öğrencilerin zihinsel modellerinin konum için daha çok ilkel ve

bilimsel model, ay tutulmasında gök cisimlerinin büyüklükleri için az sayıda

bilimsel ve ilkel model olduğu saptanmıştır. Ayrıca güneş tutulması için 8.

sınıf öğrencilerinin yaklaşık yarısının, ay tutulması için ise 5 ve 8. sınıf

öğrencilerinin yarısından fazlasının çizim yapmadığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Güneş ve Ay Tutulması, Zihinsel Model, Ortaokul Öğrencisi

Mental Models of Middle School Students on Solar and Moon Eclipse

Öz

Extended Abstract

The aim of this study was to determine mental models of the middle school

students on solar and moon eclipse. This study was investigated changes

about mental models of the middle school students studying at different

grade levels. The study was conducted using the general screening model.

The study was conducted with the participation of 131 middle school students

attending the 5 (32), 6 (28), 7 (37) and 8th (34) grade. For data collection

instrument was prepared, studies in the national and international literature

and primary schools (primary and secondary schools) science courses (3, 4, 5,

6, 7 and 8th grades) curriculum. A data collection instrument that compose of

2 questions were used in this research. Students were asked to draw solar and

moon eclipse. Students was asked to write name on the celestial body as sun,

earth and moon. Drawings of the middle school students were analyzed using

descriptive analysis. Mental models of the middle school students were

classified as scientific model, synthesis model and primitive model. Students’

drawings about solar eclipse and moon eclipse were analyzed in terms of

location and size of celestial bodies. As a result of research, the middle school

students’ mental models were found to be more scientific model for location

of the solar eclipse in all classes; scientific model in 7th grade level and

primitive model in 6 and 8th grade for the size of celestial bodies the solar

eclipse. Students’ mental models were determined to be more primitive and

scientific model for location of the moon eclipse; a small number scientific and

primitive model for the size of celestial bodies of the moon eclipse. In

addition, it was seen that nearly half of the 8th grade students for the solar

eclipse and more than half of the 5 and 8th grade students for the moon eclipse

didn’t make drawing. As a result of research % 6,3 of 5th grade students, %

10,7 of 6th grade students, % 27 of 7th grade students, % 2,9 of 8th grade

students’ drawings about solar eclipse are true in terms of location and size

of celestial bodies. % 3,1 of 5th grade students, % 14,3 of 6th grade students,

% 24,3 of 7th grade students, % 2,9 of 8th grade students’ drawings about

moon eclipse are true in terms of location and size of celestial bodies. It is

thought to be remarkable that percentage values in the right drawing is low, 7th grade students is more correct drawing from other grade levels and most

of the students in 8th grade make incorrect drawings. 5th grade students’

mental models that contain misconceptions were determined in 6th, 7th and

8th grade students. Misconceptions with grade level are increased. This

stuation is demonstrated that the misconceptions are quite resistant. For the

elimination of misconceptions and preventing the formation of new

misconceptions, It is suggested that using three-dimensional model, drama

activities and teaching of astronomy concepts in multiple learning

environments which appeal a large number of of sense organs.

Anahtar Kelimeler

Solar and Moon Eclipse, Mental Models, Middle School Students

Kaynakça

• Arıkurt, E., Durukan, Ü. G. & Şahin, Ç. (2015). Farklı Öğrenim Seviyesindeki Öğrencilerin Astronomi Kavramıyla İlgili Görüşlerinin Gelişimsel Olarak İncelenmesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 66-91.
• Bolat, A., Aydoğdu, R. Ü., Uluçınar Sağır, Ş. & Değirmenci, S. (2014). 5. Sınıf Öğrencilerinin Güneş, Dünya ve Ay Kavramları Hakkındaki Kavram Yanılgılarının Tespit Edilmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3(1), 218-229.
• Bostan, A. (2008). Farklı yaş grubu öğrencilerinin astronominin bazı temel kavramlarına ilişkin düşünceleri, (Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi), Balıkesir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir.
• Bülbül, E., İyibil, Ü.G. & Şahin, Ç. (2013). Ortaokul 8. sınıf öğrencilerinin astronomi kavramıyla ilgili algılamalarının belirlenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(3), 170-179.
• Cin, M. (2007). Alternative views of the solar system among Turkish students. Review of Education, 53, 39-53.
• Demirel, R. & Aslan, O. (2014). The effect of science and technology teaching promoted with concept cartoons on students’ academic achievement and conceptual understanding. Journal of Theory and Practice in Education, 10(2), 368-392.
• Ekiz, D. & Akbaş, Y. (2005). İlköğretim 6. Sınıf öğrencilerinin astronomi ile ilgili kavramları anlama düzeyi ve kavram yanılgıları. Milli Eğitim Dergisi, 165, 61-78.
• Franco, C. & Colinvaux, D. (2000). Grasping mental models. (Eds. J.K.Gilbert & C.J. Boulter), Developing Models in Science Education, Kluwer Academic Publishers, İngiltere.
• Greca, I. M. & Moreira, M. A. (2000). Mental models, conceptual models and modeling. International Journal of Science Education, 22(1), 1-11.
• Harrison, A. G. & Treagust, D. F. (2000). A Typology of School Science Models. International Journal of Science Education, 22(9), 1011- 1026.
• Jones, B.L., Lynch, P.P. & Reesink, C. (1987). Children’s Conceptions of The Earth, Sun and Moon. International Journal of Science Education, 9(1), 43-53.
• Kaplan, G. & Çifci Tekinarslan, İ. (2013). Zihinsel yetersizliği olan ve olmayan öğrencilerin astronomi kavramlarındaki bilgi düzeylerinin karşılaştırılması. İlköğretim Online, 12(2), 614-627.
• Karakaya, İ. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. (Ed. A. Tanrıöğen), Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Anı Yayıncılık, s. 55-84.
• Karamustafaoğlu, S., Karamustafaoğlu, O. & Yaman, S. (2005). Fen ve teknoloji eğitiminde kavram öğretimi. (Ed: M. Aydoğdu ve T. Kesercioğlu), İlköğretimde Fen ve Teknoloji Öğretimi, Ankara: Anı Yayıncılık, s. 25-54.
• Karasar, N. (2006). Bilimsel araştırma yöntemi (16. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kavanagh, C., Agan, L. & Sneider, C. (2005). Learning about phases of the moon and eclipses: a guide for teachers and curriculum developers. Astronomy Education Review, 4(1), 19-52.
• Keçeci, T. (2012). İlköğretim öğrencilerinin astronomiyle ilgili kavramları anlama düzeyi ve astronomi dersinin eğitim için önemi. 3rd International Conference on New Trends in Education and Their Implications, Antalya, 26-28 Nisan 2012.
• Kikas, E. (2005). The development of children’s knowledge: the sky, the earth and the sun in children’s explanations. Electronic Journal of Folklore, 31, 31-56.
• Klein, C.A. (1982). Children’s concepts of earth and the sun: A cross cultural study. Science Education, 66(1), 95-107.
• Kurnaz, M. A. & Değermenci, A. (2011). Temel astronomi kavramlarına ilişkin öğrenci algılamalarının sınıf seviyelerine göre karşılaştırması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(22), 91-112.
• Kurnaz, M. A. & Değermenci, A. (2012). 7. sınıf öğrencilerinin güneş, dünya ve ay ile ilgili zihinsel modelleri. İlköğretim Online, 11(1), 137-150.
• Küçüközer, H., Bostan, A. ve Işıldak, R. S. (2010). İlköğretim matematik öğretmeni adaylarının bazı astronomi kavramlarına ilişkin fikirlerine öğretimin etkileri. OMÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(1), 105-124.
• Küçüközer, H., Küçüközer, A., Yürümezoğlu, K. & Korkusuz, M. E. (2010).
• Elementary School students’ conceptions regarding astronomical phenomena. e-Journal of New World Sciences Academy Education Sciences, 5(2), 521-537.
• MEB. (2010). Ortaöğretim astronomi ve uzay bilimleri dersi öğretim programı. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara.
• MEB. (2013). İlköğretim kurumları fen bilimleri dersi (3, 4, 5, 6, 7, ve 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: Devlet Kitaplar Müdürlüğü Basımevi. T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Öztürk, D. & Uçar, S. (2012). İlköğretim öğrencilerinin ay’ın evreleri konusunda kavram değişimlerinin işbirliğine dayalı ortamda incelenmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 9(2), 98-112.
• Panagiotaki, G., Nobes, G. & Potton, A., (2009). Mental Models and Other Misconceptions in Children’s Understanding of The Earth. Journal of Experimental Child Psychology, 104(1), 52-67.
• Sezen, F. (2002). İlköğretim 7. sınıf öğrencilerinin astronomi kavramlarını anlama düzeyleri ve kavram yanılgıları, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Şahin, B. (2009). Metodoloji. (Ed. A. Tanrıöğen), Bilimsel araştırma yöntemleri, Ankara: Anı Yayıncılık, s. 109-130.
• Taşcan, M. & Ünal, İ. (2013). Temel Astronomi Bilgileri Açısından Fen Bilgisi Öğretmenlerinin ve Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Karşılaştırılması. International Symposium on Changes and New Trends in Education, Konya,
• Trumper, R. (2001). A cross-college age study of science and nonscience students’ conceptions of basic astronomy concepts in pre-service training for high-school teachers. Journal of Science Education and Technology, 10(2), 189-195.
• Trumper, R. (2003). The need for change in elementary school teacher training - A cross-college age study of future teachers’ conceptions of basic astronomy concepts. Teaching and Teacher Education, 19(3), 309–323.
• Trumper, R. (2006). Teaching future teachers basic astronomy conceptsseasonal changes-at a time of reform in science education. Journal of Research in Science Teaching, 43(9), 879-906.
• Trundle, K. C., Atwood, R. K. & Christopher, J. E. (2006). Pre-Service elementary teachers’ knowledge of observable moon phases and pattern of change in phases. Journal of Science Teacher Education, 17(2), 87-101. Ünsal, Y., Güneş, B. & Ergin, İ. (2001). Yükseköğretim öğrencilerinin temel astronomi konularındaki bilgi düzeylerinin tespitine yönelik bir araştırma. G. Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(3), 47-60.
• Vosniadou, S. (1994). Capturing and modelling the process of conceptual change. Learning and Instruction, 4(1), 45-69.
• Vosniadou, S. & Brewer, W. F. (1992). Mental models of the earth: a study of conceptual change in childhood. Cognitive Psychology, 24, 535-585.