Hayat Veren Hayat Alan Bir Unsur Olarak Ak Toprak

Yıl 2017, Cilt: 10 Sayı: 4, 643 - 652, 27.12.2017

Erhan Solmaz

Öz

Antik Yunan felsefesinden ilhamını alan
anâsır-ı erbaa (dört unsur) düşüncesi, modern tıp öncesi düşünürlerin
zihinlerini meşgul etmiş ve diyalektlerini bu düşünce üzerine inşa etmelerine
sebep olmuştur. Thales, Anaximenes, Herakletios ve Empedokles bunların ileri
gelenlerindendir.

Hava, su, ateş ve toprak genel
itibariyle –bazı kültürlerde bu unsurlar değişmektedir- bizim düşünce
dünyamızda da dünden bugüne önem atfedilen temel varlık unsurlarıdır. Bildirimize
konu edindiğimiz ve yöre halkı tarafından rengi sebebiyle “ak toprak”olarak
adlandırılan toprak da yine bildirimizin derleme alanı olan Konya/Ereğli’de
bölge insanının geleneksel yaşamında önemli bir yere sahiptir. Yörenin,
özellikle de Toroslara yakın köylerinde pekmez yapımından evlerin boyasına
kadar, hamile kadınların düşük tehlikesini önleme çabasından çerez niyetiyle
tüketime varıncaya kadar gündelik yaşamın pek çok alanında kullanılmıştır. Yöre
halkı bu “ak toprak”’ı öylesine benimsemiştir ki söz konusu toprak üzerine
çeşitli inanmaları da geliştirmiştir. Ancak son dönemlerde yapılan çalışmalar göstermektedir
ki, yöre halkının muzdarip olduğu kanser vakalarının önemli bir sebebi bu “ak
toprak”’tır.

Biz de bildirimizde yöreden yaptığımız
derlemelerden elde ettiğimiz malzemeler neticesinde gündelik hayatın önemli bir
parçası olan “ak toprak”’ın kullanımı ve etrafında gelişen inanmalar hakkında
bilgi vereceğiz sonra da söz konusu toprağın sağlığa olumsuz etkilerinden bahsedeceğiz.

Anahtar Kelimeler

kültür, varlık, tedavi, toprak

Kaynakça

• K.K.1: Ayşe ISKA, 55 yaşında, ilkokul mezunu, Ereğli Büyük Dede köyü. K.K.2: Hatice TUNCAY, 62 yaşında, okuryazar değil, Ereğli Büyük Dede köyü. K.K.3: Rukiye AKBALCI, 74 yaşında, okuryazar değil, Ereğli Gaybi Köyü. K.K.4: Solmaz AKGÜL, 53 yaşında, ortaokul mezunu, Ereğli Yıldızlı köyü. K.K.5: Müzeyyen SOLMAZ, 68 yaşında, okuryazar değil, Ereğli Belceağaç köyü. K.K.6: Havva KAYA, 53 yaşında, okuryazar değil, Halkapınar. Yazılı Kaynaklar Akbulut, G. (2012). Türk Kültüründe Toprak yeme Alışkanlığı (Jeofaji): Arguvan’dan Örnek Bir Çalışma. ActaTurcica Yıl 4, Sayı 1, ss: 302-315. Bynum, W. (2014). Tıp Tarihi. Ankara: Dost Kitabevi. Ekici, M.(2004). Türk Dünyasında Köroğlu. Ankara: Akçağ Yayınları. Eliade, M.(2009). Dinler Tarihine Giriş. İstanbul:Kabalcı Yayınları. Gökberk, M. (1994). Felsefe Tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi. Harva, U. (2015). Altay Panteonu Mitler, Ritüeller, İnançlar ve Tanrılar. İstanbul: Doğu Kütüphanesi. Karlığa, H. B. (1991), “Anasır-ı Erbaa”, İslam Ansiklopedisi TDV. İstanbul, c. 3, s. 149-151 Korkmaz, E. (2003). Eski Türk İnançları ve Şamanizm Terimleri Sözlüğü. İstanbul: anahtar Kitaplar Yayınevi.
• Ocak, A.Y.(2012). Alevi ve Bektaşi İnançlarının İslam Öncesi Temelleri. İstanbul: İletişim Yayınları. Şenyiğit, A., Dalgıç, A., & Kavak, O. (2004). Asbestin Sağlığa Etkileri. Dicle Tıp Dergisi, 31(4), ss: 48-52. URL1 (2017): http://kanser.gov.tr/Dosya/korunma/Asbest_ve_kanser.pdf8. adresinden 19 Ağustos 2017 tarihinde alınmıştır. URL1 (2017): (http://www.aljazeera.com.tr/aljazeera-ozel/370-koyde-kanserli-toprak adresinden 19 Ağustos 2017 tarihinde alınmıştır.