Ebû İshâk Eş-Şîrâzî’nin Usûl Düşüncesinde Emir ve Nehiy

Yıl 2018, Sayı: 30, 31 - 54, 01.12.2018

Tuba Erkoç Baydar

Öz

Fıkıh usûlünün en temel konularından biri olan emir
ve nehiy, fürû fıkıhta önemli yansımaları bulunan birçok kritik meseleyi
barındırır. Bu meselelerin başında emir ve neyhin mûcebinin ne olduğu, tekrara,
fevre ve iczâya delalet edip etmediği gelmektedir. Hükümlerin anlaşılmasında
önemli bir yeri olan bu konular, birçok fakihin eserlerinde yer almaktadır. Bu
fakihler içerisinde Şîrâzî (ö. 476/1083), mezkûr meseleleri etraflıca ele alıp
kritik etmesi nedeniyle önemlidir. Bu nedenle emir ve nehiy konusu makalemizde
Ebû İshâk eş-Şîrâzî’nin perspektifinden sunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Emir, Nehiy, Şîrâzî, Fevr

Kaynakça

• Akhisârî, Hasan b. Turhan b. Davud Hasan Kâfî, Şerhu Semti’l-Vusûl ila İlmi'l-Usûl, thk. Muhammed Mustafa Muhammed Ramazan, Riyad; Kahire: Daru’l-İbni’l-Cevzi, 1431.
• Âmidî, Seyfuddîn Ali b. Ebî Alî, el-İhkâm fî Usûli’l-Ahkâm, thk. Abduzzerka Afîf, Riyâd: Dâru’s-Semiî, 2003, I-IV.
• Bâkıllanî, Ebû Bekr Muhammed b. Tayyib b. Muhammed Basrî, et-Takrîb ve’l-İrşâd es-Sagîr, thk. Abdülhamid b. Ali Ebû Zenid, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1994, I-III.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm b. el-Muğîre b. Berdezbe, el-Câmiu’s-Sahîh, İstanbul: el-Mektebetu’l-İslâmiyye, [t.y.], I-VIII.
• Buhârî, Alaüddin Abdülazîz b. Ahmed b. Muhammed Abdülazîz, Keşfu’l-Esrâr an Usuli Fahrü’l-İslam el-Pezdevî, Beyrut: Dârü'l-Kütübi'l- İlmiyye, 1997.
• Cessâs, Ebû Bekr Ahmed b. Ali er-Râzî, el-Fusûl fi’l-Usûl, thk. Uceyl Câsim en-Neşmî, Kuveyt: Vizâratü’l-Evkâf ve’ş-Şuûni’l-İslâmiyye, 1994, I-IV.
• Cevherî, Ebû Nasr İsmâîl b. Hammad el-Cevherî, es-Sıhâh Tâcü’l-Lüğa ve Sıhâhu’l-Arabiyye, thk. Ahmed Abdulğafûr, Beyrut: Dâru’l- İlmi li’l-Melâyin, 1984, I-VII.
• Cüveynî, İmamu’l-Haremeyn Abdulmelik b. Abdillah, el-Burhân fî Usûl’l-Fıkh, thk. Abdulazim ed-Dîb, Kahire: Dâru’l-Ensar, 1980.
• Debûsî, Ebû Zeyd Abdulah b. Ömer, Takvîmu’l-Edilleti fî Usûli’l-Fıkh, thk. Halil Muhiddîn el-Mîs, Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2001.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed, el-Mustasfâ min İlmi’l-Usûl, thk. Hamza b. Züheyr Hâfız, Cidde: eş-Şeriketü’l- Medîneti’l- Münevvere li’t-Tıbâa ve’n-Neşr, t.y., I-IV.
• İbn Emîn, Mahmud Esad, Telhîs-u Usûl-i Fıkh, Sadeleştiren: Taha Alp v.d., İstanbul: Yasin Yay., 2002.
• İbn Manzûr, Ebû’l-Fadl Cemâluddîn Muhammed b. Mukrem el-Ifrıkî el-Mısrî, Lisânu’l-Arab, Beyrut: Dâru Sâdır, [t.y.], I-XV.
• Muslim, Ebu’l-Huseyn b. el-Haccâc b. Muslim el-Kuşeyrî en-Nîsâbûrî, el-Câmiu’s-Sahîh, Beyrut: el-Mektebetu’l-Asriyye, 2008.
• Nesâî, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Ali b. Şu’ayb, es-Sünen (Suyûtî Şerhiyle Birlikte), Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut: [t.y.], I-VIII.
• Râzî, Ebû Abdullah Fahreddin Muhammed b. Ömer, el-Mahsûl fî İlmi Usûli’l-Fıkh, thk. Taha Cabir Feyyaz Alvanî, Beyrut: Müessesetü’r- Risâle, 1992, I-VI.
• Sadru’ş-Şerî’a, Ubeydullah b. Mes’ûd el-Mahbûbî, et-Tavzîh Şerhu’t-Tenkîh, thk. Muhammed Adnan Derviş, Beyrut: Dâru’l-Erkam, [t.y.], I-II.
• Serahsî, Ebû Bekr Şemsüleimme Muhammed b. Ahmed b. Sehl, Usûlü’s-Serahsî, thk. Ebü’l-Vefâ Efgânî, Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l- İlmiyye, 1993, I-II.
• Şîrâzî, Ebû İshâk İbrâhîm b. Ali b. Yûsuf, Şerhu’l-Luma‘, thk. Abdülmecid Türkî, Beyrut: Dârü'l-Garbi'l-İslâmî, 1988.
• Şîrâzî, Ebû İshâk İbrâhîm b. Ali b. Yûsuf, Luma‘, thk. Muhyiddin Müstu, Yusuf Ali Büdeyvi, Şam: Dârü'l-Kelimi't-Tayyib, 1995.
• Şîrâzî, Ebû İshâk İbrâhîm b. Ali b. Yûsuf, et-Tebsıra, thk. Muhammed Hasan Heyto, Şam: Dârü'l-Fikr, 1980.