1980-2000 YILLARI ARASINDA TÜRKİYE’DE GERÇEKLEŞEN GENEL SEÇİM SONUÇLARI ÜZERİNE MEKÂNSAL BİR ANALİZ

Yıl 2018, Cilt: 9 Sayı: 22, 117 - 137, 28.10.2018

Hasan Hüseyin Yiğit

https://doi.org/10.21076/vizyoner.425815

Öz

Demokrasilerin egemen olduğu
bölgelerde idareciler, seçmenler tarafından belirlenmektedir. Seçimlerin gerçekleşmesi
esnasında ise seçmen tercihleri ve illerarası mekânsal farklılıklar gibi
parametreler partilerin oy oranlarının belirlenmesinde rol almaktadır. Bu anlamda
yapılan çalışmada mekânın siyasetle olan ilişkisine değinilerek mekânsal
farklılıkların genel seçim sonuçları üzerindeki bağımlılık etkileri
ölçülmüştür. Bu çerçevede; “Seçmen tercihleri mekânsal farklılıklardan
etkileniyor mu?” ve “İllerarası komşuluk ilişkileri seçmen tercihlerine
yansıyor mu?” gibi sorulara cevaplar aranmıştır. Araştırmada, iller arası
mekânsal ağırlıklandırma ve komşuluk matrisi hesaplamaları yapılarak mekânsal
düzeyde iller arası bağımlılık dereceleri ölçülmüştür. Mekânsal bağımlılık
derecelerinin ölçülmesinde Moran’ın I ve Geary’nin C test istatistikleri
kullanılmıştır. Buna göre küresel ve yerel düzeyde illerin bağımlılık
seviyeleri belirlenmiştir. Yapılan çalışmada genel olarak seçim sonuçları,
ekonomik coğrafya, siyasi coğrafya ve mekânsal analiz gibi dört farklı alt
disiplin ele alınmıştır. Çalışma kapsamında seçmen tercihlerinin yerel ve küresel
düzeyde mekânsal farklılıklar ile komşuluk ilişkilerinden belirli ölçülerde
etkilendiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mekânsal Otokorelasyon, Genel Seçimler, Ekonomik Coğrafya, Siyasi Coğrafya, Seçmen Tercihleri

A SPATIAL ANALYSIS OF THE GENERAL ELECTION RESULTS REALIZED IN TURKEY BETWEEN 1980-2000

Öz

In the regions where the democracies are dominant, the administrators
are determined by the voters. During the realization of the elections,
parameters such as voter preferences and inter-provincial spatial differences
take a role in determining the votes of the parties. In this study, the effects
of spatial differences on the general election results are measured by
mentioning the relation of space with politics. In this context; the answers to
the questions such as “Are voter preferences affected by spatial differences?”
and “Are inter-provincial neighborhood relations reflected in voter
preferences?” are tried to be explored. In the study, spatial weighting and
neighborhood matrix calculations are made between provinces, and the degree of
dependence between provinces is measured at the spatial level. Moran's I and
Geary's C test statistics are used to measure the degree of spatial dependence.
Accordingly, dependency levels of provinces are determined at the global and
local levels. In the study, four different sub-disciplines such as election
results, economic geography, political geography and spatial analysis are taken
into consideration. Within the scope of the study, it is concluded that the
voter preferences are affected to some extent by the spatial differences in the
local and global levels.

Anahtar Kelimeler

Spatial Autocorrelation, General Elections, Economic Geography, Political Geography, Electoral Preferences

Kaynakça

• Akın, R. (2012). Türk Siyasal Tarihi 1908-2000. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık A.Ş.
• Akıncı, A. (2013). Türk Siyasal Hayatında 1980 Sonrası Darbeler Ve E-Muhtıra. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 39-58.
• Altan, C. (2005). Genel Seçimler-Yerel Seçimler İlişkisi (1983-2004). Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 3(12), 174-190.
• Anadolu Ajansı. (2014, Eylül 11). 12 Eylül 1980 Darbesinde 34 Yıl Geride Kaldı. Haziran 13, 2017 Tarihinde Anadolu Ajansı Arşivi: Http://Aa.Com.Tr/Tr/Pg/Foto-Galeri/12-Eylul-1980-Darbesinde-34-Yil-Geride-Kaldi/0/54552 Adresinden Alındı.
• Arcayürek, C. (2012). 11 Cumhurbaşkanı 11 Öykü "Çankaya" (1980-2011). İstanbul: Cumhuriyet Kitapları.
• Arslan, A. (2007). 12 Eylül 1980 Askeri Müdahalesi Sonrası Türkiye'nin Siyasi Yapısı. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi(11), 1-29.
• Atabay, M. (2015). Partiler, Seçimler, İktidarlar Ve Müdahalelerle Türk Demokrasi Tarihi. İstanbul: Paradigma Akademi Yayınları.
• Bayrak, M., & Kanca, O. (2013). Türkiye'de 1970-2011 Yılları Arasında Oluşan Ekonomik Ve Siyasi Gelişmelerin Seyri. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi(35), 1-20.
• Burnett, J. W., & Lacombe, D. J. (2012). Accounting For Spatial Autocorrelation İn The 2004 Presidential Popular Vote: A Reassessment Of The Evidence. The Review Of Regional Studies, 42, 75-89.
• Coleman, S. (2014). Diffusion And Spatial Equilibrium Of A Social Norm: Voting Participation In The United States, 1920–2008. Quality & Quantity, 48, 1769–1783.
• Cutts, D., Webber, D., Wıddop, P., Johnston, R., & Pattıe, C. (2014). With A Little Help From My Neighbours: A Spatial Analysis Of The Impact Of Local Campaigns At The 2010 British General Election. Electoral Studies, 34, 216-231.
• Çavuşoğlu, H. (2010). Anavatan Partisi İle Doğru Yol Partisi'nin Karşılaştırmalı Analizi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 19-33.
• Demir, S. (2003). Türkiye'de Cumhurbaşkanlığı Seçimleri. Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Yönetimi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
• Dikkaya, M., Özyakışır, D., & Üzümcü, A. (2008). Türkiye'nin Ekonomi Politiği 1923-2007. Ankara: Orion Kitabevi.
• Göle, N. (2014). 80 Sonrası Politik Kültür. E. Kalaycıoğlu, & A. Sarıbay İçinde, Türk Siyasal Hayatı "Türkiye'de Politik Değişim Ve Modernleşme" (S. 559-571). Ankara: Sentez Yayıncılık.
• İbrahimov, A., & Özözen, S. (1999). Türkiye’de 1995 Seçim Sonuçlarının Sosyo-Demografik Göstergeleri. Ege Coğrafya Dergisi, 10, 39-52.
• Kalaycıoğlu, E. (1994). Elections And Party Preferences In Turkey Changes And Continuities In The 1990s. Comparative Political Studies, 27(3), 402-424.
• Köse, S. (2002). 24 Ocak 1980 İle 5 Nisan 1994 İstikrar Programlarının Karşılaştırılması. Devlet Planlama Teşkilatı Planlama Dergisi(Özel Sayı), 119-128.
• Mardin, Ş. (2017). Türkiye'de Toplum Ve Siyaset. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Miş, N. (2017, Ocak 26). Demokratik Bir Araç Olarak Referandum. Haziran 28, 2017 Tarihinde Siyaset, Ekonomi Ve Toplum Araştırmaları Vakfı (Seta): Https://Www.Setav.Org/Demokratik-Bir-Arac-Olarak-Referandum/ Adresinden Alındı.
• Öz, E. (1997). Seçimler, Partiler Ve Siyaset: Yeniden Yapılan(Dır)Ma Kriz Ve Parçalanma. Liberal Düşünce Dergisi "Özgür Toplum, Türkiye'de Demokrasi Ve Çeşitlilik"(6), 66-74.
• Seabrook, N. R. (2009). The Obama Effect: Patterns Of Geographic Clustering İn The 2004 And 2008 Presidential Elections. The Forum, 7(2), 1-16.
• Sunay, C. (2010). Türk Siyasetinde Sivil - Asker İlişkileri: "27 Mayıs - 12 Mart - 12 Eylül Ve Sonrası". Ankara: Orion Kitabevi.
• T.C. Başbakanlık. (2013). Geçmiş Hükümetler. Haziran 17, 2017 Tarihinde Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlığı: Https://Www.Basbakanlik.Gov.Tr/Forms/_Global/_Government/Pg_Cabinethistory.Aspx Adresinden Alındı.
• T.C. Başbakanlık Mevzuatı Geliştirme Ve Yayın Genel Müdürlüğü. (1982, Ekim 18). Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın Yürürlükten Kaldırılmış Hükümleri. Haziran 27, 2017 Tarihinde Mevzuat Bilgi Sistemi: Http://Www.Mevzuat.Gov.Tr/Mevzuatmetin/5.5.2709.Pdf Adresinden Alındı.
• T.C. Başbakanlık Mevzuatı Geliştirme Ve Yayın Genel Müdürlüğü. (1983, Nisan 22). Siyasi Partiler Kanununun Yürürlükten Kaldırılmış Hükümleri. Haziran 27, 2017 Tarihinde Mevzuat Bilgi Sistemi: Http://Www.Mevzuat.Gov.Tr/Mevzuatmetin/5.5.2820.Pdf Adresinden Alındı.
• T.C. Resmî Gazete. (1983, Nisan 24). Siyasi Partiler Kanunu. Haziran 22, 2017 Tarihinde Resmî Gazete Fihristi: Http://Www.Resmigazete.Gov.Tr/Arsiv/18027.Pdf Adresinden Alındı.
• T.C. Resmî Gazete. (1987, Mayıs 18). 7.11.1982 Tarih Ve 2709 Sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 67, 75, 175 İnci Maddelerinin Değiştirilmesi Ve Geçici 4 Üncü Maddesinin Yürürlükten Kaldırılması Hakkında Kanun. Haziran 27, 2017 Tarihinde Resmî Gazete Fihristi: Http://Www.Resmigazete.Gov.Tr/Arsiv/19464_1.Pdf Adresinden Alındı.
• T.C. Yüksek Seçim Kurulu. (2015, Şubat 24). 1950-1977 Yılları Arası Seçim Çevresine Göre Milletvekili Genel Seçimi Sonuçları - Türkiye Geneli. Haziran 17, 2017 Tarihinde Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığı: Http://Www.Ysk.Gov.Tr/Ysk/Content/Conn/Yskucm/Path/Contribution%20folders/Secmenıslemleri/Secimler/1950-1977-Mvsecimleri/Turkiye.Pdf Adresinden Alındı.
• T.C. Yüksek Seçim Kurulu. (2015, Şubat 24). 1983-2007 Yılları Arası Seçim Çevresine Göre Milletvekili Genel Seçimi Sonuçları - Türkiye Geneli. Mayıs 25, 2017 Tarihinde Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığı: Http://Www.Ysk.Gov.Tr/Ysk/Content/Conn/Yskucm/Path/Contribution%20folders/Secmenıslemleri/Secimler/1983-2007-Mvsecimleri/Turkiye.Pdf Adresinden Alındı.
• Tanör, B. (2005). Türkiye Tarihi 5 "Bugünkü Türkiye 1980-2003" (Cilt 5). (R. Akın, Akt.) İstanbul: Cem Yayınevi.
• Tbmm. (1980). 19 Eylül 1980 Cuma "1 Nci Birleşim". Milli Güvenlik Konseyi Tutanak Dergisi, 1, 1-68.
• Tbmm. (1995, Ekim 27). Seçimlerin Temel Hükümleri Ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun İle Siyasî Partiler Kanunu Ve Milletvekili Seçimi Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun. Haziran 30, 2017 Tarihinde Tbmm: Https://Www.Tbmm.Gov.Tr/Tutanaklar/Kanunlar_Kararlar/Kanuntbmmc078/Kanuntbmmc078/Kanuntbmmc07804125.Pdf Adresinden Alındı.
• Tbmm. (2012). Ülkemizde Demokrasiye Müdahale Eden Tüm Darbe Ve Muhtıralar İle Demokrasiyi İşlevsiz Kılan Diğer Bütün Girişim Ve Süreçlerin Tüm Boyutları İle Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırma Komisyonu Raporu. S.Sayısı:376, Cilt:2. Ankara: Türkiye Büyük Millet Meclisi.
• Tbmm Araştırma Merkezi. (2010). Bir Doğrudan Demokrasi Aracı Olarak Referandum "Türkiye - Abd - Avrupa Uygulama Örnekleri". Ankara: Tbmm Basımevi.
• Tekeli, İ., & Gökçeli, R. (1977). 1973 Ve 1975 Seçimleri Seçim Coğrafyası Üzerine Bir Deneme. Milliyet Yayın Limited Şirketi Yayınları.
• Tokgöz, E. (2004). Türkiye'nin İktisadi Gelişme Tarihi (1914-2004). Ankara: İmaj Yayınevi.
• Tügiad. (1996). 2000'li Yıllara Doğru Türkiye'nin Önde Gelen Sorunlarına Yaklaşımlar: Xvııı- Seçim Sistemi. İstanbul: Simge Ofis Matbaacılık.
• Tüik. (2008). Halk Oylaması Sonuçları 2007, 1988, 1987, 1982, 1961. Ankara: Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası.
• Tüleykan, H., & Bayramoğlu, S. (2016). Türkiye'de 24 Ocak Kararları İle Başlayan Finansal Serbestleşmenin Günümüz İktisadi Ve Mali Yapısına Yansımaları. The Journal Of Academic Social Science Studies(44), 401-420.
• Uras, T. (1993). Ekonomide Özal'lı Yıllar 1980-1990. İstanbul: Afa Yayınları.
• Ülken, Y. (1994). 1923'ten 1993'e Cumhuriyet Ekonomisi. İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Yıldırım, K. (2013). 1950 - 2011 Yılları Arasında Yapılan Genel Seçimlere Yönelik Seçmen Davranışları Üzerine Bir Araştırma. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(4), 13-34.
• Yıldırım, S. (2006). Türkiye’de 24 Ocak 1980 Öncesi Ve Sonrası Sanayileşme Ve Ekonomik Büyümeye Etkileri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1).