Yoksulluğun Gündelik Hayat Üzerinden Analiz Edilmesinde Anahtar Bir Kavram: Hayatta Kalma Stratejileri Üzerine Yapısal Bir Çalışma

Yıl 2018, Cilt: 25 Sayı: 1, 133 - 153, 27.04.2018

Hande Şahin

https://doi.org/10.18657/yonveek.419182

Cited By: 4

Öz

Hayatta kalma
stratejisi kavramı, özellikle 1980’lerin sonu ile birlikte sosyal bilimler
literatürü içinde oldukça popüler hale gelmiştir. Bu durum, dünyada yaşanılan
birçok gelişme ile yakından ilişkilidir. Yapısal uyum süreçleri ve neo liberal
politikalar, tüm dünya ekonomilerini doğrudan etkilemiş, sosyal devlet olma
anlayışından giderek uzaklaşılmıştır. Enflasyon oranları artmış ve yoksulluk
ise derinleşmiştir. Bu süreçte sosyal sınıfları giderek korumasız kalmışlardır.
Tüm bu gelişmeler, karşısında hane halkı tüm kaynaklarını hayatta kalmak için
kullanmıştır. Kavramın, yoksulluk, dezavantajlı gruplar gibi birçok kavramla
ile birlikte anılma sebebi budur. Özellikle azgelişmiş ülkeler ve Doğu’daki
Post Komünist ülkeler ve merkez ülkelerin kendi alt sınıfları bu süreçten en
olumsuz ekilenler olmuştur. Bu yüzden hayatta kalma stratejileri ile ilgili
literatür özellikle bu ülkelerin teorisyenlerince geliştirilmiştir. Kavram, bu
ülkelerin ve özellikle de yoksulların bu süreçten nasıl etkilendiğini anlamak
için de kullanılmıştır. Kavramın, yoksulluk literatürü üzerinden şekillenmesi,
geçinme stratejileri, mücadele stratejileri, hane halkı stratejileri gibi birçok
kavramla iç içe geçerek kullanılmasını beraberinde getirmiştir. Türkiye’de bu
alanda verilmiş çalışmalarda da benzer bir durum vardır. Tüm bu kavramlar
çoğunlukla birbirinin yerine ve yoksullukla mücadele etmede kullanılan
stratejiler anlamında kullanılmaktadır.  Hazırlanmış
olan bu çalışmanın amacı, kavramın içeriğini incelemek, kavramla ilgili
literatürün yapısal bir analizini yapmaktır. Bu doğrultuda çalışmanın yöntem
olarak öncelikle Türkçe ve yabancı literatürü taramıştır. Kavramın literatür
içinde nasıl şekillendiğiniele almıştır. Sonrasında bu alanda yapılmış
çalışmalar irdelenmiştir.  Çalışma
sonucunda kavramın, özellikle yoksullak mücedele sürecinde başvurulan bir
kavram olduğu görüşmüştür. Yoksulluk temelinde yapılan çalışmalar
göstermektedir ki hayatta kalma stratejileri giderek daha bireysel ve hanesel
bir boyut kazanmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Hayatta Kalma Stratejileri, Yoksulluk, Hane Halkı Stratejileri, Türkiye, Gündelik Hayat

A Key Concept in Analyzing Poverty Through Everyday Life: A Structural Study on Survival Strategies

Öz

The
concept of survival strategies has become very popular in the social science
literature, especially since the end of the 1980s. This is closely related to
many of developments experienced in the world. Structural adjustment processes
and neo-liberal policies have directly affected economies around the world,
causing them to move away from the understanding of a social state.  Inflation rates have increased and poverty
has deepened. In this process, the social classes have become increasingly
unprotected. In the face of all these developments, all households used their
resources to survive. This is the reason why the concept is understood with
many concepts such as poverty and disadvantaged groups. Especially
underdeveloped countries and Post Communist countries in the East and their
subclasses of central countries are the most adversely affected from the
process. Therefore, the literature on survival strategies has been developed
especially by the theorists of these countries. The concept has also been used
to understand how these countries, and especially the poor, are affected by
this process. Structuring the concept through the literature of poverty has
brought together the use of many concepts such as livelihood strategies,
struggle strategies, and household strategies. There is a similar situation in
the studies given in this field in Turkey. All these concepts are often used in
place of each other and in the sense of strategies used to struggle against
poverty. The aim of this work is to examine the concept and to make a
structural analysis of the literature on the concept. As a method of the work
in this direction, primarily Turkish and foreign literature were searched. How
the concept was shaped in the literature was questioned. As a result of the
study, it is seen that the survival strategy is a concept applied especially in
the process of poverty struggle. Studies based on poverty show that survival
strategies are becoming increasingly indiviadual or household-based.

Anahtar Kelimeler

Survival strategies, poverty, household strategies, Turkey, Daily life

Kaynakça

• Altan, Z., Kağnıcıoğlu,D., Şişman, Y., Sungur, Z., (2005), İşçi Profili Araştırması: Eskişehir Örneği, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri.
• Amis, P., (1997), “Indian Urban Poverty, Where are the Levers of its Effective Aleviation”, Institute of Development Studies Bultein, C.28, S.2, s.94-104.
• Avşar, Z, (2012) “Çocuk İşçiliği ve Çocuk İşçiliği ile Mücadele Stratejileri” Sosyal Güvenlik Dergisi, 2012/1, ss.9-40.
• Bayat, A. (2008) Sokak Siyaseti ,İran’da Yoksul Halk Hareketi, Phoneix Yayınevi
• Berber, Ö., (2005),Toplumsal İlişkiler Bağlamında Sınıf Bilinci ve Sınıf Kültürü Seydişehir Eti Alimunyum Fabrikası Örneği, Yayınlanmamış Yüksel Lisans Tezi, Ankara: T.C Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi Anabilim Dalı.
• Bora, A., (2007), “Kadınlar ve Hane: Olmayanın Nesini İdare Edeceksin”, Yoksulluk Halleri: Türkiye’de Kent Yoksulluğunun Toplumsal Görünümleri, der. N.Erdoğan, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Boratav, K., (1991), 1980’li Yıllarda Türkiye’de Sosyal Sınıflar ve Bölüşüm, İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Carney, D. (1998) ‘Implementing the Sustainable Rural Livelihoods Approach’.Paper presented at DFID Natural Resource Advisers Conference, 5–9 July.
• Cardoso, Fernando Henrique (1977), The Consumption of Dependency Theory in the United States, in: Latin American Research Review, 12, 3, 7-24.
• Crow, G. (1989) ‘The Use of the Concept of “Strategy” in Recent SociologicalLiterature’, Sociology 23: 1–24
• De Certeau, M. (2009). Gündelik hayatın keşfi I. L. A. Özcan (Çev.). Ankara: Dost Yayınları.
• Erbaş, H,, Turan, F., (2009), “2001 Ekonomik Krizinin Tüketim, Eğitim ve Sağlık Alanlarında Ücretli ve Esnaf Kesimlerine Yansıması”, Gazi Üniversitesi Ekonomik Yaklaşım Dergisi, C. 15. S.50, ss. 47-67.
• Engelen, T. (2002), “Labour Strategies of Families: A Critical Assessment of An Apppealing Concept”, International Review of Social. History, 47: 453–464Erder, S., (1996), Ümraniye: İstanbul’a Bir Kent Kondu, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Erdoğan, N., (2007), “Garibanların Dünyası: Türkiye’de Yoksulların Kültürel Temsilleri Üzerine İlk Notlar”, Yoksulluk Halleri: Türkiye’de KentYoksulluğunun Toplumsal Görünümleri, der. N.Erdoğan, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Gershuny, J.I ve Pahl, R.E (1979) Workoutside employment: Some preliminary spucalations, New Universities Quarterly 34:1, 120-35.
• Giddens, A. (1984), The Constitution of Society. Cambridge: Polity Press.
• Gonzalez de la Rocha, M. (2001), “From the Resources of Poverty to the Poverty of Resources? The Erosion of a Survival Model”, Latin American Perspectives, 28 (4):72–100
• Güneş, Fatime (2010) Yoksullukla Başa Çıkma Statejileri, Kaynakların Yoksulluğu, Kadın Emeği, Folklor, Edebiyat, Cilt 16, sayı 64: 33-64
• Lefebvre, H. (2010). Modern Dünyada Gündelik Hayat. (I. Gürbüz, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları
• Long, N. (2001), Development Sociology: Actor Perspectives. London:Routledge.
• Işık, E. ve Göktürk, I (2011), “Kadınların Yoksulluk Yönetim Stratejileri” Uluslararası Yoksullukla Mücadele Stratejileri Sempozyumu-2, İstanbul: T.C. Başbakanlık SYDV, s.311-316
• Meléndez, E. (1989), “Towards a Good Job Strategy for Latino Workers,” Journal of Hispanic Policy 4.
• Morgan, D.H.J. (1989) ‘Strategies and Sociologists: A Comment on Crow’,Sociology 22: 25–9.
• Morris, L. (1997) ‘Economic Change and Domestic Life’, in R.K. Brown (ed.) Changing Shape of Work, pp. 125–49. London: Macmillan.
• Moser, C.O.N. (1998) ‘The Asset Vulnerability Framework: Reassessing UrbanPoverty Reduction Strategies’, World Development 26 (1): 1–19.
• Mueller, E.J. (1994) ‘Running Hard to Stay in One Place: Low-wage Poverty among Immigrant Women in Los Angeles’, Economic Development Quarterly 8(2):158–70.
• Pahl, R.E. and Wallace, C. (1985) ‘Household Work Strategies in an Economic Recession’, in N. Redclift and E. Mingione (eds) Beyond Employment. Household, Gender and Subsistence. Oxford: Blackwell.
• Pahl, R.E. (1988) ‘Some Remarks on Informal Work, Social Polarization and the Social Structure’, International Journal of Urban and Regional Research 12(2): 247–67.
• Piirainen, T. (1997) Towards a New Social Order in Russia: Transforming Structures and Everyday Life. Aldershot: Dartmouth.
• Pile, S. (1991) ‘Securing the Future: “Survival Strategies” amongst Somerset Dairy Farmers’, Sociology 25: 55–74.
• Portes, A. (1994) ‘The Informal Economy and its Paradoxes’, N.J. Smelser and R. Swedberg (eds) The Handbook of Economic Sociology. Princeton, NJ: Princeton University Press.
• Rakodi, C. (1995) ‘Poverty Lines or Household Strategies? A Review ofConceptual Issues in the Study of Urban Poverty’, Habitat International 19(4): 407–26.
• Redclift, M. (1986) ‘Survival Strategies in Rural Europe: Continuity and Change’, Sociologia Ruralis XXVI: 15–27.
• Roberts, B. (1991) ‘Household Coping Strategies and Urban PoverComparative Perspective’, in M. Gottdiener and C.G. Pickvance (eds) Life in Transition. London: Sage.135:67
• Rodriguez, H. 1992. Household composition, employment patterns, and income inequality: Puerto Ricans in New York and other areas of the U.S. mainland. Hispanic Journal of Behavioral Sciences 14:52-75.
• Rosas, R.E. (2002), “Women and Survival Strategies in Poor Urban Contexts: A Case Study fromGuadalajara, Mexico”, JDSI, 18 (2–3):81–108
• Rose, R. and Haerpfer, C.W. (1992) Between State and Market (Studies in Public Policy No. 204). Strathclyde: Centre for the Study of Public Policy.
• Schmink, M. (1984), Household economic strategies: review andresearch agenda. Latin American Review 19(3):87-101
• Sewell, W.H. (1992), ‘A theory of structure: duality, agency and transformation’, American Journal of Sociology, 98(1): 1-29.
• Suğur, N., S. Suğur ve T. Gönç-Şavran (2008), Türkiye'de Orta Sınıfın Mazbut Hizmetkârları: Kapıcılar, Gündelikçiler ve Çocuk Bakıcıları, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 63 (3 ): 162-83
• Şahin, Ö., Balta, E., (2001), “Gündelik Yaşamı Dönüştürmek ve Marksist Düşünce”, Praksis, Güz, :185-217.
• Meder, M., ve Şahin, M. (2010), “The Socio- Economic Effects of the 2008 Crisis on the different classes in Turkey”, İsveç: 17. Dünya Sosyoloji Kongresi.
• Şahin, H. (2013) Küreselleşme Sürecinde İşçilerin Direnme ve Hayatta Kalma Stratejileri, Bursa: Ekin Kitapevi.
• Şahin, H .(2014) Urban Fenomenon As A Domaın Of Resıstance Wıthın The FrameWork Of The Fıght Agaınst Powerty, Cities in Globalizing World, St. Klıment Ohrıdskı Unıversıty Press
• Şengül, T., Ersoy, M., (2000), “Kentsel Yoksulluk ve Geçinme Stratejileri: Anakara Örneği”, Ankara: ODTU Kentsel Politika Planlaması ve Yerel Yönetimler Anabilim Dalı 1999 YILI Stüdyo Çalışması.
• Şenses, Fikret (2001): Küreselleşmenin Öteki Yüzü Yoksulluk, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Şentürk, M., (2008), Yoksulların Yaşam Stratejileri: Küçük Mustafa Paşa ve Balat Örnekleri, Sosyoloji Anabilim dalı yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul: T.C İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Şişman, Y (2003) “Sosyal Politika Açısından Türkiye’de Çocuk ve Genç İşgücü” Kamu-İş Dergisi, C:7, S:2, ss:2-34.
• Tilly, L.A. (1987), “Beyond Family Strategies, What?”, Historical and Interdisciplinary History, 20 (3): 123–125.
• Topateş-Kalfa, A. (2015) Dilenciler, Türkiye’de Yoksulluk ve Dilenme Kültürü, Ankara: İletişim Yayınları
• Türkdoğan, Orhan, (1974), Yoksulluk Kültürü, Atatürk Üniversitesi, Yayınları, No:336, Erzurum
• Wallace, C. (2002), “Household Strategies: Their Conceptual Relevance and Analytical Scope in Social Research”, Sociolo gy, 36 (2): 275–292
• Yusufoğlu, Ö. Ş, Kızmaz, Z., (2015) Parçalanmış Yoksul Ailelerin Geçinme Stratejileri: Elazığ Örneği, Fırat Üniversitesi Harput Araştırmaları Dergisi Cilt: II, Sayı:2, 1-18