Örgüt ve Yönetimde Makina Metaforunun Açmazları: 'Interregnum'da Ontolojik ve Epistemolojik Yenilenme

Yıl 2015, Cilt: 1 Sayı: 2, 75 - 88, 11.06.2016

Ahmet Hakan Yüksel

Öz

Newton paradigmasnın filtresinden dünyaya bakan modernist düşünce akımı nesnel ontoloji ve buna bağlı olarak gelişen mekanik epistemoloji ve enstrümantal praksiyoloji varsayım altında örgütleri birer makina olarak tasavvur etmiştir. Örgütlerin, denge halini muhafaza etme eğiliminde, determinist, rasyonel olarak tasarlanmış, parçaların toplamından oluşan bir bütün olarak alglanması, 19.yüzyıldan itibaren yönetim kuramlarının şekillenişini etkisi altna almıştır. Ancak, ağ tipi bütünleşmenin sonucunda eşi görülmemiş biçimde karşılıklı olarak bağlı ve bağımlı olunan küresel bir sistemde, umulmayan fırtınalar artk bir kelebeğin kanat çırpmasıyla tetiklenebilmektedir. Akışkanlar çağında, muazzam hacimdeki veri ve enformasyon paylaşılarak ağdaki aktör sayısı kadar farklı yorumların etkileşime girmesine ve nitel olarak benzersiz hallerin ve anlamların doğmasına neden olmaktadır. Böyle bir ortamda örgüt ve yönetim çalışmalarında modernist ontoloji ve epistemolojinin ışığında ilerlemenin mümkün görünmediği yönündeki görüşler güçlenmektedir. Bu kavramsal çalışmada, günümüzde ve gelecekte örgüt ve yönetim bilim alanndaki araştırmalara yön verecek bir yaklaşım olarak, özellikle son yirmi yıldır artarak rağbet gören kompleksite kavramının varsayımlarından hareketle ontolojik ve epistemolojik dönüşüm ihtiyacının teşhisi, makina metaforunun ussal köklerine atfta bulunularak konulmaya gayret edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel yönetim, kompleksite, modernizm, doğrusal olmayan sistemler, akışkanlık, innovasyon

Kaynakça

• Babbage, C. (1832/1971): On the Economy of Machinery and Manufactures. Augustus M.Kelley, New York.